Led Zeppelin
 | |
| Atività | |
|---|---|
| Canpo de laoro | |
| Atività | 1968 - 1980 |
| Zènare | Rock duro, Blues Rock, rock, folk rock e classic rock (en)   |
| Influense | Willie Dixon (it) , Blind Willie Johnson (it) , Robert Johnson (it) , Il Signore degli Anelli (it) , Furore (it) e The Rolling Stones (it)
|
| Targheta discogràfega | |
| Àlbun | 22 |
| Àlbun stùdio | 9 |
| Àlbun dal vivo | 4 |
| Àlbun compilation | 9 |
| Partisipante in | |
| 13 de lujo del 1985 | Live Aid (it) |
| Òpara | |
Òpare in rezalto
| |
| Repertòrio | |
| |
 | |
| Sito web | ledzeppelin.com |
    
              | |
I Led Zeppelin i ze stài un grupo muzegałe britànego formà inte’l 1968, considarà tra i grandi inovadori de'l rock e tra i prensipałi pionieri de l'hard rock.
Grasie a continue inovasion e łaori in studio senpre a fogo, i led Zeppelin i ze considerài ła pì granda rock band de ła storia. Łe só conpozision łe finirà par èsar pasta mare par zènari muzegałi de'l futuro, cofà el metal, el glam rock e ‘l futuro blues.
Ła só mùzega, łe cui raìze łe afonda in zènari diversi tra cui blues, rockabilly e folk, ła ga costituìo na formuła conpletamente inedita par l’època, finindo co l'influensar in calche modo tuti i grupi rock de'l só tenpo e de'l futuro.[1] El grupo, che’l se ga desfà inte’l 1980 dapò ła morte de'l baterista, el ze stà conponesto par l’intiero parìodo de ła só atività da Robert Plant (voze, armònega), Jimmy Page (Ghitare), John Paul Jones (baso, tastiere) e John Bonham (bataria, parcusion). Drioman ła morte de Bonham, Page e Plant i ga proseguìo ła propia atività muzegałe come sołisti, insidendo insieme i àlbun No Quarter: Jimmy Page and Robert Plant Unledded e Walking into Clarksdale e catandose ocazionalmente par ezibirse da'l vivo inte'l corso de avenjimenti comemorativi o sełebrativi. I Led Zeppelin i ze stai tra i grupi de mazor suceso comersiałe inte ła storia de ła mùzega moderna: da'l 1968 ad ancò el grupo el ga vendesto pì de 300 miłion de dischi.[2] Inte’l 2007, daspò l’incredìbiłe rechiesta de biłieti par ła só ezibision a l'The O2 Arena de Łondra (pì de 20 miłion de rechieste in sìrca 24 ore), el grupo el ze entrà inte’l Guinness dei primati par ła "mazor rechiesta de biłieti par na ùnjoła ezibision da'l vivo".[3]
El 12 de xenaro 1995 i Led Zeppelin xe stai introduxesti inte ła Rock and Roll Hall of Fame. In una clasifega stiłada inte’l 2003 da ła rivista Rolling Stone, i Led Zeppelin rexulta al 14º posto tra i 100 mejo artisti de tuti i tenpi:[4] ła istesa Rolling Stone ga avùo modo de definir pì volte i Led Zeppelin come "el grupo più heavy de tuti i tenpi, indiscutibilmente uno dei grupi più duraduro de ła storia del rock" e "el grupo pì inportante dei ani setanta".[1][5] Inte ła stesa mexura, ła Rock and Roll Hall of Fame ga afermà che l’influensa che’l grupo ga exerçità inte i ani setanta xe «riłevante come cueła che i Beatles ga avùo inte’l desenio presedente»[6] e l'emitente VH1 ga definìo i Led Zeppelin come «el pì inportante grupo hard rock de ła storia».[7]
Ła discografia del grupo conprende nove album in studio publegai dal 1969 al 1982. A partir dai ani novanta ga vedesto ła łuxe diverse racolte de brani, editi e inediti, e alcune incixion de spetacołi dal vivo risałenti al periodo de atività. Degna de segnałasion xe anca ła çircołasion de un rispetàbiłe nùmaro de bootleg so’l marcà "non ufisiałe".
Istòria del grupo
[canbia | canbia el còdaxe]The New Yardbirds (1966-1967)
[canbia | canbia el còdaxe]
Dopo un inìsio de atività artistega che ło ga fazesto conoser come uno dei mejo sesion man britaneghi,[8] Jimmy Page el se ga unìo inte’l 1966 ai Yardbirds, grupo blues rock de'l Renjo Unìo. In un primo tenpo el ga asumesto el ròło de basista, sostituindo Paul Samwell-Smith, par devenjer drioman el segondo ghitarista sołista, darente a Jeff Beck.
Drioman el abandon de Beck inte l'otobre de'l steso ano, Page el ga vołesto proponer a'l ghitarista ła creasion de un novo grupo, formà, oltra che da łori do, da Keith Moon e John Entwistle, respetivamente baterista e basista dei The Who. El grupo, anca non sendo mai stà ofisialmente fondà, el s’à catà inte’l steso ano in sała de rejistrasion par insider el brano Beck's Bolero.El brano el ze conparìo drioman inte l'àlbun de debuto de Beck, Truth.</ref> A ła rejistrasion ga partesipà anca John Paul Jones, basista e tastierista, el cuało el ga dizesto a Page che’l sarìa stà intaresà a cołaborar co łu.
Inte’l łujo 1968 i Yardbirds i ga sonà el só ùltemo concerto. Nonostante ciò, el grupo el se jera za inpenjà par na tournée in Scandinavia: el baterista Jim McCarty e ‘l cantante Keith Relf ga autorizà donca Page e ‘l basista Chris Dreja ad uzar el nome "Yardbirds" par portar a fenimenti i inpenji In un primo tenpo Page el ga domandà a Terry Reid de deventar el novo cantante dei Yardbirds, ma st'altro el ga declinà l’oferta, indegando Robert Plant, un cantante de Birmingham. Plant ga asetà el posto, e consejà a só volta el baterista John Bonham, conosesto durante na presedente espariensa muzegałe.I do i gaveva sonà par un curto parìodo insenbre inte ła Band of Joy, grupo desfà sensa prodùzer insizion senjifegadive. Inte’l fratenpo Dreja el se ga cavà fora da'l projeto par poderse dedegar a ła só pasion par ła someja, e John Paul Jones, consejà da só mujer, el ga contatà Page par proponerse come sostituto. El ghitarista, reconosendo łe cuałità de Jones, ło ga asetà a l’interno de'l grupo.
Vanti de partir par ła tournée i cuatro ga partesipà a l’ùltemo dì de łe rejistrasion de l’album Three Week Hero de P. J. Proby, ła prima rejistrasion dei futuri Led Zeppelin.[9]
Ła formasion provizoria ła ze partìa par ła tournée in Scandinavia co’l nome de The New Yardbirds: a ła fin dei conserti ze stà desidesto de canbiar el nome de'l grupo. So ła só orizene eziste arcuante spiegasion. Segondo ła pì acreditada, Keith Moon e John Entwistle ga referìo che un supergrupo conponesto da łori, Jimmy Page e Jeff Beck, el sarìa zvołà come un Lead Zeppelin (Zeppelin el ze un tipo de dirigibiłe).[10] Richard Cole, manager dei Yardbirds, che'l gaveva asistìo al cołocuio, el ga refarìo el tuto a Page.
Alcuni mezi drìoman, al momento de sernìr el novo nome in sostitusion de The New Yardbirds par el grupo che gaveva formà, Page ga ripensà al nome "Lead Zeppelin". Drìoman, Page ga dichiarà: Gaveva calcosa a che far co l’epresion popołar "un cativo scherso sałe come un bałonsin de pionbo" (go over like a lead balloon), op. cit., Jimmy Page
Inaxonta l'espresion (scuaxi un ossimoro inte el riferimento pexante/łexier) xera riferìbiłe al nome de un altro conpleso rock, i Iron Butterfly (pavégia de fèro), a l'epoca in auge.[11]
El nome xe stà açetà da tuti, ma Lead xe stà canbià inte l'omòfono Led par evitar anbiguità de pronunsia, dovùe al fato che existe do termeni lead in inglexe, de do etimołoxie e de do soni destinguesti: oltra a "pionbo" (pronunsia /lɛd/), pol signifegar anca "guida" (pronunsia /li:d/).[12]
Łe prime insizion e el mediato suceso (1968-1970)
[canbia | canbia el còdaxe]
The heaviest band of all time (El grupo pì pexante de tute łe epoche), op. cit., Rolling Stone[13]
El produtor discografego Peter Grant, che in pasà el gaveva za cołaborà co The Yardbirds, el ze riusìo a procurarghe ai Led Zeppelin un contrato co Atlantic Record, de'l vałor de sirca 200 miła dołari; na cifra tra łe pì alte de l'època tratandose de un grupo muzegałe ezordiente.
El 12 de zenaro 1969, sùito dopo el só primo, curto tour inte i Stati Unii d'America, i Led Zeppelin i ga publegà el só primo disco, intitołà senplisemente Led Zeppelin e rejistrà ai Olympic Studios de Łondra so’l finir de'l 1968.L'àlbun el ze stà un òtemo inisio, e el ze riusìo in do mezi a rivar a ła top 10 de ła clasifega Billboard 200, resevendo el disco d'oro inte'l łujo de'l 1969.
I brani, caratarizài da na conbinasion de influense blues, folk e rock unìe a un stiłe heavy, i ne ga fazesto una de łe insizion piasè inportanti inte'l zviłupo in ciave dura de'l rock, inponendo el grupo so’l marcà intarnasionałe, soratuto inte i Stati Unii.
Uno dei ełementi de'l disco d’ezordio che più i ze rexultà inovadivi, inte’l łongo parìodo, el ze stà propio el son che Page, forte de ła só łonga esperiensa come turnista de studio, el ze riusìo a conferirghe a łe rejistrasion. L'intension ła zera sostansialmente cueła de tor zó el sound che’l grupo el gaveva consołidà inte łe só prime ezibision da'l vivo. A se ga desidesto donca de łaorar in modo rapido e mediato par riusir a darghe a'l tuto ła istesa continuità de un live, conséntrandoghe łe rejistrasion e reduzendo a l’esensiałe łe soraisizion: in 'sto modo, l'intiero disco el ze stà metesto so nastro e misà inte'l travało de 'pena trenta ore.
A cuesto se ga zontà i inediti artifisi tecnisi che Page el gaveva in serbo da łongo tenpo : ła só idèa de prodùzer na sorta de live in studio, infati, ła se baxava esensialmente so na çerta sonorità che'l jera uzo definir «anbientałe». Ła mazor parte dei produtori, a l'època, i piasava senplisemente un microfono davanti a onji anplifegador: Page invese el ga avùo l’intuision de zontàrghene un segondo, a distansa, in prospetiva frontałe co l’anplifegador, e de rejistrar ła media tra i do, riusindo a caturar el feeling de na ezibision da'l vivo anca inte na stansa.
Un mucio de ani drioman Robert Plant, inte n' intervista a'l revardo, el recordarà: {{cita|El son che sentivo usir da chełe case, mentre cantavo, el zera de gran łonga mejo de calsiase mona d'Inghiltera. El zera cusì sesuałe, desconsà "oseno", el gaveva cusì tanto poder...insoma, el zera devastante.
Tutavia, Plant el ga senpre scorajà ła critica inte'l zudegar el grupo «afine a'l soło zènare metal», viste łe numaroze conponenti a ła baze de ła só mùzega, non ùltema cueła folk e acùstega. Inte'l disco/intervista Profiled, Page el ga declarà che par insider l'àlbun A ze stae nesesarie 'pena 36 ore e che'l preso de'l łaor, conpreza ła covertina, el ze stà de 1.750 sterline.[14][15]
Conponesto on the road durando el tour de'l primo àlbun, senpre inte’l 1969, A ze venjùo froa el segondo disco, Led Zeppelin II, inte’l cuało el grupo el dezviłupa in maniera esplisita ła muzegałità hard rock.El brano de vertura, Whole Lotta Love, el se verze co un riff de ghitara agresivo, seguìo da'l suporto de'l baso e, inte na secuensa cresente, da l'intarvento de ła voze e de ła bateria. Ła canson ła ze stà de frecuente definìa l’enblema de'l stiłe muzegałe de'l grupo. 'Sto àlbun el ze stà anca ciamà dai fan “el bonbardier maron a càuza de'l cołor che domina ła covertina e de l'imàjine de'l zeppelin so’l sfondo. Fursi el pì duro de tuti i àlbun de'l grupo, ga ciapà el primo posto de łe clasifeghe, in do mezi, e ghe ze restà par sìrca sete setemane de fiła; restando inte łe clasifeghe statunitensi inte i ani drioman.
Drioman a l’usida de l’àlbun, el grupo el ze partio par na nova tournée: i só conserti i durava anca pì de cuatro ore, e so’l palco el grupo el sonava varsion de łe só canson pì łonghe e piene de inprovizasion respeto a ła só varsion in studio, zontàndoghe de frecuente anca łe rełaborasion de brani de soul music, in partegołar de James Brown, de'l cuało Jones e Bonham i zera estimadori.[16]
Par resercar ła justa ispirasion e par i brani de'l só terso disco, Led Zeppelin III, i do frontmen de'l grupo i se ga consedesto un parìodo de repozo co łe respetive fameje a Bron-Yr-Aur, remota łocałità tra i monti de'l Galles, inte un cottage imerso inte’l verde inte łe cuałe no A zera disponìbiłe njanca l’ełetrisità. Łe serade el łe pasava davanti a'l fogo a bévar bira e a sonar ła ghitara acùstega, mentre i roadies i venjiva incargài de cuzinar e ocuparse de ła caza. Cuesta A podarìa èsar ła spiegasion de łe caratarìsteghe acùsteghe de racuanti branti de l'àlbun, in partegołar Gallows Pole e Bron-Y-Aur Stomp, inte i cuałi A ze ciaramente individuabiłi echi de'l folk britànego, zvełanti un difarente e novo aspeto de l'abiłità ghitarìstega de Page.[17]
Łe trase, tutavia, łe zera stae insideste inte na viła de canpanja a Headley Grange, proando a tornar a crear l’atmosfera rurałe che ła gaveva ispirà i brani de'l disco: par far ciò, A ze stà utiłizà un studio de rejistrasion mobiłe. El disco el ze stà caratarizà da na notevole versatiłità, intersando brani tipegamente hard (Immigrant Song) a conpozision acùsteghe da'l pìo tetro e mistico (Friends), brani blues (come ła séłebre Since I've Been Loving You, rejistrada in prexa direta) o rock (Celebration Day), a canson de vaga ispirasion west-coast e psichedełega (Tangerine).
Anca 'sto disco, cofà el segondo, el ga otenjesto un ełevà rescontro de vendite e nonostante łe aspre critiche moveste da ła stanpa, no'l ga tardigà a rivar primo inte łe clasifeghe de Stati Unii e Renjo Unìo. Mentre i Led Zeppelin i vołeva mostrar co 'sto aàlbun de aver na sensibiłità e un gusto che'l ndava anca oltra łe "bonbardàe a tapeo" tìpeghe de'l segondo àlbun, ła stanpa ła ło ga intarpretà invese cofà un infiachimento. Alguni comenti i zera cusì ofensivi da tocar fiso i conponenti de'l grupo, i cuałi, troncài i za martorizài raporti co i media, ze scominsià suito łe sesion de rejistrasion de'l cuarto àlbun sensa intraprénder nisuna tournée.[16]
El cuarto album e ła madurità (1971-1975)
[canbia | canbia el còdaxe]
A son el fan dei Led Zeppelin pì sfegatà de'l mondo. Ła só mùzega, el modo inte'l cuało i se conportava, l'intiera strutura de management – łori i ze stài el modeło. I Queen i sonava senpre Immigrant Song durante łe prove, soło par el splendor de'l son., op. cit., Brian May, Queen[18]
El cuarto disco el ze stà probabilmente el pì inportante par ła istòria de'l grupo: el contenjeva canson che łe spasiava intrà diversi zènari e che contribuiva a ła creasion de'l mito intorno a'l grupo. In 'sto àlbun i ga insenbrà tute cuełe influense folk-sélteghe che łe gaveva caraterizà Led Zeppelin III e i ełementi hard rock de'l bonbardier maron.
Ufisialmente sensa titoło, ła Atlantic Records ga otegnesto che almanco i muxicisti sernise un sìnboło paròmo che łi raprexentase e che’l conparise in covertina: xe stà cusì che Page ga seliesto un sìnboło che recorda vagamente ła scritta ZoSo, Robert Plant una piuma serada in t’un sercio. John Paul Jones un sercio co tre ponte e John Bonham tre serci intersai. Sołitamente l'album vien eroneamente indegà come Led Zeppelin IV, Runes Album o ZoSo. Publegà inte’l novenbre del 1971, l'album no’l gaveva ciapà mai ła prima poxison de ła Billboard 200, ma cuesto no ghe ga inpedìo de devegner el disco pì vendùo e conosùo de ła band, e inte’l corso de cuatro deseni el gavarìa ciapà łe 37 miłion de unidà vendeste.
L'incixion ła include brani hard rock come Black Dog o dal saor mistego-folk come The Battle of Evermore che rievoca na bataja vichinga, co tanto de guerieri e cavalcae inte łe pradarìe (anca fruto de łe łeture de Plant del periodo) o brani contegnenti na conbinasion de vari xeneri, come Stairway to Heaven, probabilmente ła so canson pì famoxa e oxanada radio hit. Pròpio in staltra vien sintetixai tuti i ełementi muxicałi del grupo, tanto che xe senpre stà considerà dal steso come pròpio ino personałe.
Durante il tour conseguente a sto album, el pì grando par dimension, ga avesto łogo l'únega data itałiana mai programada dei Led Zeppelin. El concerto se ga tegnesto el 5 de łujo 1971 al Velodromo Vigorelli de Miłan durante na tapa de ła manifestasion canora Cantagiro, in cui i Led Zeppelin sonava come ospiti. El concerto, a cauxa de scontri intrà el numaroxo publego e łe forse de l’órdene, che gaveva reaxìo sbarando łacrimoxeni in mexo a ła fóła, xe durà puramente vintisìe minuti. I cuatro Led Zeppelin xe stai infati costreti a sbandonar el publego e ła so strumetasion, che parò ła xe sta recuperà, e a baricarse drìo łe cuinte.[19]
A metà de febraro 1972 i cuatro ga intraprendesto ła prima tournée in Austrałia. Drìo un mexe de concerti e na tapa in India andove Plant e Page ga rejistrà alcune session co muxicanti łocałi, el grupo xe tornà in patria.
Ad apriłe xe nasesto el segondo fiòło de Plant, Karac. Dopo aver conpletà el sètemo tour del 1972, i Led Zeppelin se ga ritirà da łe sene e i ga inisià ła rejistrasion del so cuinto album. A sto propoxito, inte el magio, el grupo se ga ritirà a Stargroves, na tenuta de canpagna de propietà de Mick Jagger indove l'era istałà un studio de rejistrasion mobiłe, el Rolling Stones Mobile Studio, che el xera stà utiłixà in racuante ocaxion da The Who e che drìoman el sarìa stà utiłixà anca da altri artisti come Deep Purple, Status Quo, Bob Marley e Iron Maiden.
El 21 de zugno, el grupo ga scominsià l'otavo tour inte i Stati Unii, trionfałe par cuanto revarda el suceso de pùblego, stremamente dełudente par ła reasion de ła stanpa. El problema el xera che i Zeppelin jera conosùi escluxivamente a łe franxe adołesensiałe. In partegołar, chel tour xe stà conpletametne ignorà da ła stanpa parchè xe stà svolxesto in concomitansa co cueło dei Rolling Stones che godeva de maxor favor. Inaxonta i Led Zeppelin i gavevas senpre avùo un pesimo raporto co i xornałi: par cuanto che revarda łe testae inglexi, jera "guera verta", mentre cuełe statunitensi łe gaveva scuaxi paura de łori parchè jera conosùe łe so bravae dei primi tour, tanto da portar a pensare al grupo cofà un cuarteto de salvàdeghi fustigadori. Plant el gavarìa dito: Savemo benisimo che semo drìo frar afari mejo de... un mucio de xente che vien glorifegà da ła stanap. Cusì, sensa èsar egocentrici, retenemo che sia rivà el momento che ła xente gapie da conoser de nualtri cose difarenti dal fato che se magemo done e ne butemo via i osi fora da łe fenestre., op. cit., Robert Plant
Inte el marso 1973 xe vegnisto fora cuindi Houses of the Holy che, come el cuarto album, no'l gavarìa dovesto aver titoło; se ga deçideso po' diversamente, ma par una de łe inumerevołi, singołari conxunture che da senpre łe caraterixa ła istòria de ła mùxica el brano omonemo sarìa stà publegà non inte l'album che ne condivideva el nome ma inte el sucesivo Physical Graffiti. Houses of the Holy xe caraterixà da brani de durada pì estexa, da l'uxo (inedito par el grupo) del sintetixador, e da l'inportante contributo de Jones inte l'utiłixo del mellotron. Canson cuałe The Song Remains the Same, No Quarter e The Rain Song se ga inponesto ben presto cofà clàseghi del rock.
Inte el steso ano i Led Zeppelin i ga efetuà na nuova tournée inte i Stati Unii, caraterixada da un stragrando riscontro de pùblego: al Tampa Stadium, in Florida, i ga sonà davanti a 56.800 spetadori, sorpasando el record a chel tenpo detegnesto dai Beatles col concerto del 1965 al Shea Stadium. Co'l spetacoło, tegnùo in tre noti, al Madison Square Garden de New York, el tour ga ciapà el so "pienon" de xente e ga segnà el tuto exaurìo. Łe exibision xe stae rejistrae co l'intension de recavarghene un film.
Inte el 1974 i Led Zeppelin i ga fondà na eticheta discografega, ła Swan Song Records, utiłixandoła no soło cofà veicoło par promover i pròpi dischi, ma anca par slansar novi e vèci artisti cuałi Bad Company, The Pretty Things, Maggie Bell, Detective, Dave Edmunds, Midnight Flyer, Sad Café e Wildlife.[20]
Inte el 1975 xe usìo par l'eticheta Swan Song Records Physical Graffiti, el so primo album dopio.[21] El disco el conprendeva brani rejistrai par i ùltemi tre album, ma non includesti inte i stessi, insenbre a nove incixion. El grupo ga mostrà oncora na volta de poder spasiar so difarenti xeneri muxicałi, come inte ła mełòdega Ten Years Gone, inte l'acùstega Black Country Woman, inte ła strasinante Trampled Under Foot e inte l'orientałexante Kashmir.
El stragrando suceso otegnesto da l'album, che xe rivà in prima poxision inte łe clasifeghe britaneghe e statunitensi, e el clamor ga susità al pùblego ga avùo un efeto galvanixante par ła reputasion internasionałe del grupo: nonostante i record de vendita xa reałixai co i presedenti łaori, contestualmente a l'usìda del novo album tuti i presedenti dischi dei Led Zeppelin xera rientrà contenporaneamente inte ła clasifega dei 200 album pì vendùi, fatto mai verifegà prima inte ła istòria del rock.
Drìoman el grupo ga scominisià na nova tournée, caraterixada oncora na volta da un gran suceso de pùblego, partìa dai Stati Unii e finìa inte el Regno Unìo, indove el grupo se ga exibìo par sincue volte a l'Earls Court de Łondra, faxendo rejistrar el tuto exaurìo; łe rejistrasion de sti spetacołi sarìa stàa publegàe sìrca 28 anni pì tardi. A sto ponto de ła so carièra, i Led Zeppelin xera considerai el conpleso pì grando del mondo, tanto che i gavarìa merità ła definision, da parte de ła stanpa, de "Biggest Band of the seventies".[22]
Se ła popołarità del grupo sol palco e in sała de incixion xe aparìa notevołe, artanto xe stà ła so reputasion par i ecesi e par l'ecentriçità fora de ła sena. I Led Zeppelin viaxava co un jet privà ciamà Starship,[23] i ocupava intièri piani dei alberghi e i scominsiava a èsar protagonisti de famoxe sene de disołutesa (destribusion de intière càmare de albergo, aventure sesuałi, uxo smodà de droga e alcool).[24] Un muicio de persone visine al grupo ga descrivesto ste so inprexe in vari łibri, ma tanti de sti raconti xera stai po' smentìi dai stesi interesai.
Inte el 1976 i Led Zeppelin ga interonpesto ła so atività muxicałe par ocuparse de ła produsion de Fantasy, film concerto oncora ancò inedito.
El 4 de agosto 1975 Robert Plant e so mujer Maureen, in vacansa inte l'ìxoał de Rodi, ga avesto un dramatego insidente d'auto.Co łori ghe jera i do fiòłi de ła cubia e Scarlet, so fiòła de Jimmy Page, che xe restai miracołoxamente iłexi: diversamente xe andà par Robert e Maureen, che ga reportà stra grevi łexion. Maureen, in partegołar, ła xera in fin de vita a cauxa de varie frature craneghe e pubeghe e ła ga dovesto èsar trasportà in Inghiltera co un aereo privà par poder èsar operà d'urxensa. Robert ne xe usìo desixamente malméso, pur non esendo in perìgoło de vita; inxesà da ła tèsta ai pìe e inciodà so na carèga a rodèłe, el se ga visto inponer sìe mexi de diagnoxi vanti de poder riprender a caminar.
Ła conseguensa xe stà ovia: i Led Zeppelin ga dovesto anułar el tour de trenta concerti inte i Stati Unii e in Sudamerica che i gaveva pianifegà, e cusì par łe sucesive tournée austrałiane e japonexi. L'insidente gavea mandà in fumo ła prospetiva de introiti prinçipeschi, par no parlar del momento de grasia che el grupo jera drìo vivar.
Ła łonga degensa che se prospetava ga constrinxesto el grupo a n'altra mosa forsà : ła rejistrasion de un novo disco de studio e drìoman ła ripropoxision del projeto sinematografego del 1973, tenporaneamente abandonà, el tuto al fin de inpinìr el periodo de ła so asensa forsoxa da łe sene.
I ùltemi ani (1976-1980)
[canbia | canbia el còdaxe]
Inposibiłità a reciapar łe exibision dal vivo, el grupo xe andà a Malibù e el xe tornà in studio par rejistrar el setemo disco, Presence. Siben fuse rivà in testa a łe clasifeghe inglexi e statunitensi e ghe fuse stà conferìo rapidamente el disco de platino, tanti ło considerava un prodoto non a l'altesa dei presedenti. Cuel'ano, dopo l'incidente de Plant e fameja, l'atmosfera ga pexorà, tanto che Peter Grant ga afermà che ghe jera calcosa che no andava; i cuatro ga deçidesto anca de andar in bando par scanapr a ła ełevada presion fiscałe inglexe so i vadagni de łe stełe de ła mùxica.[25]
Par cuesto el 1976 se ga rivełà un ano instabiłe, sensa ponti de refarimento, inte el cuało sia Plant che Bonham ga sentìo ła łontanansa de łe fameje come un gran pexo, el cui rifleso xera riscontràbiłe inte el so ùltemo album, inçidesto a Monaco de Baviera in uno studio de rejistrasion, el Musicland Studios, talmente rechiedesto che el grupo ga catà solchè tre setemane de disponibiłità, al termeno de łe cuałe se sarìa dovesto far spasio ai Rolling Stones. Page xe riusìo a otegner na setemana in pì, e inte el xiro de manco de un mexe l'album xe stà ultemà.
Pìtosto che suportar Presence co un tour, verso ła fin del 1976, el grupo ga deçidesto de far usir inte łe sałe sinematografeghe el film concerto The Song Remains the Same, insenbre a ła rełativa colonna sonora, fruto del montagio de varie rejistrasion efetuae ai concerti del 1973 al Madison Square Garden de New York: cuesto xe restà l'únego documento filmà de łe so exibision sol palco par oltre vinti ani.[25]
Inte el 1977 i Led Zeppelin ga scominsià un novo tour inte i Stati Unii, exibindose fin a sincue volte consecutive in sità cuałi Chicago, Los Angeles e New York, mentre łe exibision de Seattle e Cleveland xe vegneste utiłixae par łe incixion de bootleg.[26] A ła fin de l'exibision al Day on the Green Festival de Oakland, xe rivà ła notisia de ła morte del fiòło de Plant, Karac, a cauxa de na infesion al stomego.[27]
Ła tournée xera stà interonpìa e suito ga riprendesto a çircołar łe voxe so ła małedision gravante so i conponenti del conpleso, conseguensa de l'interese de Page par el mondo de l'oculto. El shock provocà da ła morte del fiòło ga portà Plant a tor in considerasion l'idea de łasar el grupo. Soło inte l'ano drìo, dopo na serie de incontri inte el casteło de Clearwell, inte ła foresta de Dean, co i altri tre menbri del grupo, ga deçidesto de continuar.
Durante l'utuno del 1978, el grupo xe rientà in sała d'incixion (i Polar Studios dei ABBA, in Svesia), par ła registrasion de In Through the Out Door. El disco conprendeva brani in stiłe rock come In the Evening, ła tropicałegiante Fool in the Rain, ła bałada All My Love (dedicada al fioło de Plant) e Carouselambra, considerada un tentativo di avisinamento al xenere rock progresivo. Łe prime copie in viniłe de In Through the Out Door xe stae publega in una confesion de carton conpletamente anonema. Verxindoła se se cata de fronte a ła coertina de l'album, ła cuała ła jera parò totalmente a righe bianche e negre: ła vera coertina ła sarìa aparìa deterxendo co acua ła superficie coerxesta de righe. A ciò se ga xontà ła vołontà del grupo de utiłixar sìe coertine desconpagne par ła comerciałixasion del disco, rendendo cusì na incognita l'aspeto grafeog de ogni copia de l'album in çircołasion.
Drìo de un desenio de incixion ed exibision dal vivo, el grupo ga scominsià ad èser considerà "sorpasà" da alcuni critici, anca parché i gusti muxicałi se andava orientando verso ła disco music e'l punk rock; ciò nonostante, i Led Zeppelin podeva oncora contar so łejon de apasionai, e el so ùltemo disco ga ciapà el primo posto inte łe clasifeghe de vendita de Stati Unii e Regno Unìo.
Durante łe sesion de Back to the Egg, uno dei ùltemi łaori de Paul McCartney co i Wings, John Paul Jones e John Bonham ga partesipà a ła creasion de na orchestra rock ideà da McCartney, ciamà Rockestra, indove fegura altre glorie del panorama muxicałe inglexe de l'epoca come David Gilmour e Pete Townshend.
Inte l'istà del 1979, dopo do spetacołi preparadori a Copenaghen, i Led Zeppelin i ga partesipà in cuałità de atrasion prinsipałe al Knebworth Festival, in Inghiltera. Scuazi 400.000 fan xe sta testimoni del ritorno sol palco de ła band che, drio l'usida in novenbre del so ùltmeo disco, ła xera pronta a riprender łe exibision dal vivo par na curta tournée in Europa seguia da un tour inte i Stati Unii. Inte el zugno del 1980 i Led Zeppelinga intraprendesto un minitour europeo che ga termenà el 7 de łujo. El concerto del 27 de zugno l'è stà interoto a ła tersa canson cuando John Bonham el ga avesto un małor e el xe crołà sol palco.
El tour statunitense drio no ga avuo łogo in cuanto el 25 de setenbre 1980,[28] poco prima de partir par i Stati Unii, Bonham se ga prezentà a łe prove inbriago patòco; el ga sevità bévar par tuta ła sera in una festa a caza de Page e'l xe stà metesto a dormr so na stansa. Ła matina drio el xe catà morio sofegà dal propio gomito. Ła stanpa ga parlà de 40 dozi de vodka inzerie.
Drio ła morte de Bonham, i altri tre conponenti ga renduo nota ła desizion de vołer interonper l'atività artistega col nome de Led Zeppelin co el comunicà stanpa drio, diramà el 4 de disenbre 1980: A dezideremo rendar noto che ła perdita del nostro caro amigo e'l fondo senso de respetto che nutrimo verso ła so fameja ne ga portà a desider – in piena armonia tra nialtri e'l nostro manager – che no podemo più seitar come che jerimo.[29], [[#CITEREFA dezideremo rendar noto che ła perdita del nostro caro amigo e'l fondo senso de respetto che nutrimo verso ła so fameja ne ga portà a desider – in piena armonia tra nialtri e'l nostro manager – che no podemo più seitar come che jerimo.[29]|op. cit.]], Led Zeppelin
El dopo Bonham
[canbia | canbia el còdaxe]
Drioman el desfarse del gruppo, i conponenti del grupo ga ciapà strade difarenti e i se ga riunii solchè in sincue avegnimenti: el 13 de łujo 1985 in ocazion del Live Aid, insieme ai bateristi Phil Collins e Tony Thompson, inte el 1988 par l'aniversario de l'Atlantic Records co Jason Bonham dadrìo el drumkit paterno, in una serimonia secreta inte el 1990 par el matrimonio de Jason Bonham, inte el 1995 in ocazion del so ingreso inte ła Rock and Roll Hall of Fame co i Aerosmith e Neil Young e, infin, inte el 2007, da novo co Jason Bonham a ła bateria, in un concerto de beneficensa par ła Ahmet Ertegün Foundation a ła O2 Arena de Łondra.[30] Sta ùltema ła xe stà na vera e propia riunion co un concerto de 2 ore a difarensa de łe presedenti conparsae de 30 - 40 minuti.
Plant e i Honeydrippers
[canbia | canbia el còdaxe]Inte el 1981 Robert Plant ga reciapà a exibirse dal vivo so na ostaria de Stourbridge, conpagnà da un grupo de muxicisti a cui el ga daxesto el nome de The Honeydrippers; alcuni ani drioman xe stà publegà un mini-album de sincue brani dal titoło The Honeydrippers: Volume One al cuało ga cołaborà altri muxicisti, tra cui Jimmy Page. L'ano sucesivo, Plant ga publegà el primo dei so album sołisti: Pictures at Eleven.
Page, i Firm e David Coverdale
[canbia | canbia el còdaxe]Senpre inte'l 1981 Page xe stà incargà dal regista Michael Winner de conponer ła cołona sonora del film Death Wish II (in Itałia Il giustiziere della notte 2);el rełativo album xe usìo l'ano drio. Inte'l 1984 Page ga registrà un album co Roy Harper e, indrioman, el ga matesto insenbre un grupo ciamà The Firm, in cołaborasion co Paul Rodgers co'l cuało el ga publegà do album. Inte'l 1988 Page ga reałizà el so primo album sołista, Outrider, co vari ospiti, tra i cuałi Robert Plant che canta in un brano.
Inte'l 1993 Page ga cołaborà co David Coverdale, ex cantante dei Deep Purple e dei Whitesnake, inte ła reałizasion de un album i cui brani recorda tanto łe prime conpozision dei Led Zeppelin. Inte'l 2000 Page se ga ezibio in concerto insenbre ai Black Crowes sonando alcuni clàseghi dei Led Zeppelin; el tuto xe stà includesto inte'l dopio album Live at the Greek.
Page e Plant se ga incontrà inte'l 1994 par na ezibision inte'l programa MTV Unplugged, a ła cuała ga fazesto seguir na tournée mondiałe co na orchestra orientałe e ła publegasion de do dischi soto el nome Page and Plant.
Ła carièra sołista de Jones
[canbia | canbia el còdaxe]John Paul Jones xe aparìo inte'l musical de Paul McCartney Give My Regards to Broad Street sonando el baso in Ballroom Dancing e inte'l steso ano, so sujerimento de Page, l'è stà incargà dal regista Michael Winner de ocuparse de ła cołona sonora del film La casa in Hell Street, publegada l'ano sucesivo. Inte'l 1994 Jones ga publegà The Sporting Life, in cołaborasion co Diamanda Galás, e inte'l 1999 l'album Zooma.
Inte'l 1995 el ga produzesto l'album dal vivo dei Heart, The Road Home, testimoniansa de alcuni concerti unplugged de l'ano presedente a cui el gavea contribuìo alternandose tra diversi strumenti (pianoforte, baso e mandołin).
In pì inte'l 2009 el ga fondà insenbre al chitarista Josh Homme (Kyuss, Queens of the Stone Age) e al baterista Dave Grohl (Nirvana, Foo Fighters), el grupo Them Crooked Vultures co cui el ga insidesto un album da l'omònemo nome.
Ani 2000: ła reunion
[canbia | canbia el còdaxe]
Ła stanpa britànega ga anuncià che inte'l 2002 Plant e Jones, drioman un destaco durà 20 ani, se gavarìa riconsiłiai, mentre çircołava voze so na tournée iminente. El cantante dei Foo Fighters ed ex-baterista dei Nirvana Dave Grohl ze stà indegà cuałe potensiałe sostituto de Bonham, ma ze stà l'isteso Page a smentir ła notisia. Inte'l 2003 ze stà rejistrà na rinasita de ła popołarità del grupo. Page ga catà inte i so archivi na serie de rejistrasion dei concerti tegnùi durante ła tournée del 1972 inte i Stati Unìi; colpìo da ła cuałità sonora e tècnega de łe ezibision, el ga desidesto de publegar How the West Was Won, triplo album contegnente brani che, par ła łonghesa de łe inprovizasion dal vivo, riva a durar fin a 23 minuti. Inazonta ze stà publegà anca un DVD dal tìtoło omònemo.
El 25 de zugno 2007 racuante testade zornałìsteghe[31] gaveva anuncià el ritorno so łe sene del grupo, conpagna da ła baterìa ancora na volta da Jason Bonham, par un concerto in recordo de Ahmet Ertegün, fondador de ła Atlantic Records moristo inte'l disenbre 2006. Se gaveva vosiferà anca de un tour par el 2008, ma Plant gaveva smentìo tuto durante na confarensa stanpa tegnesta el 28 de zugno[32] e co na intarvista conparìa so'l Rolling Stone.
El 27 de zugno 2007 l'Atlantic Records/Rhino Records e ła Warner Home Video gaveva anuncià tre novi àlbun dei Led Zeppelin, in usìda inte'l novenbre del 2007. El primo ze stà Mothership el 13 de novenbre, un greatest hits co 24 trase, seguìo da na riedision de ła cołona sonora de The Song Remains the Same, e dal DVD del film-concerto in edision restaurada e rimisada.[33]
El 31 de agosto 2007 A jera stà da novo anunsià, in modo non ofisiałe, che'l grupo el se sarìa riunìo par na ùnega data a ła The O2 Arena de Łondra. Ła stanpa nasionałe ła ga inisià a promovar el concerto ła stesa matina e i sponsor i ga confermà l'evento, sepur in modo ofisiozo.[34] Ła notisia ofisiałe de'l só ritorno so łe sene muzegałe ła ze rivada el de 12 setenbre, cuando che A ze stà confermà che i gavaìa tegnùo un concerto in memoria de Ahmet Ertegün el 26 de novenbre 2007 a ła O2 Arena de Łondra. Drìoman a un infortunio al deo avegnesto a Jimmy Page, el concerto el ze stà rinvià al 10 de desenbre 2007.
Ła notisia de ła disponibiłità so Internet dei biłieti ła ga zenarà na ondada de rechieste che i promoter i ga definìo sensa presedenti inte ła storia de ła mùzega: in manco de 48 ore el sito el ze stà ciapà d'asalto da oltra 20 miłion de utenti, al ponto che A se ga desidesto de intaronper suito łe prenotasion e de asegnar in baze ad un sortegio nominałe i 21.000 biłieti disponibiłi.[35]
Drìoman na sìmiłe, inaudìa mołe de rechieste, inte'l 2008 ła band ła ze stà insignìa de'l Guinness dei primati par ła Major rechiesta de biłieti par na sìngoła ezibision da'l vivo.[3]
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ 1,0 1,1 (EN) Led Zeppelin - Biography, Rolling Stone. entrada il 2 luglio 2011 (archivià il 5 de majo 2011).
- ↑ (EN) Led Zeppelin wins Polar Prizethelocal.se, 7 novembre 2005. entrada il 3 luglio 2017 (archivià dal URL orizenałe il 12 de marso 2007).
- ↑ 3,0 3,1 (EN) Guinness World Records Launches 2009 Edition, Guinness World Records, 17 settembre 2008. entrada il 3 luglio 2017 (archivià dal URL orizenałe il 5 de agosto 2011).
- ↑ (EN) 100 Greatest Artists of All Time, Rolling Stone. entrada il 24 maggio 2011 (archivià il 19 de otobre 2012).
- ↑ (EN) Rolling Stone, The Heaviest Band Of All Time (JPG)led-zeppelin.org. entrada il 3 luglio 2017 (archivià dal URL orizenałe il 10 de agosto 2011).
- ↑ (EN) Led Zeppelin Biography, Rock and Roll Hall of Fame. entrada il 2 luglio 2011 (archivià il 28 de zunjo 2011).
- ↑ (EN) It's Official: Zep Greatest Hard Rock Group Ever, VH1. entrada il 24 maggio 2011 (archivià dal URL orizenałe il 10 de novenbre 2011).
- ↑ (EN) Interview with Jimmy Pageiem.ac.ru. entrada il 17 maggio 2010 (archivià dal URL orizenałe il 28 de agosto 2011).
- ↑ Mick Wall, op. cit., p. 52 .
- ↑ Keith Shadwick, op. cit., p. 36 .
- ↑ Stephen Davis, op. cit., p. 44 .
- ↑ (EN) Led Zeppelin biograpy, Jimmypageonline. entrada il 17 maggio 2010.
- ↑ Rolling Stone Cover (JPG), Rolling Stone. entrada il 17 maggio 2010 (archivià l'8 de marso 2012).
- ↑ Stephen Davis, op. cit., p. 64 .
- ↑ Chris Welch, 1994, op. cit., p. 31 .
- ↑ 16,0 16,1 Chris Welch, 1994, op. cit., p. 37 .
- ↑ Dave Lewis, 1994, op. cit., p. 3 .
- ↑ (EN) Brian Mayimdb.com. entrada il 3 luglio 2017 (archivià il 26 de febraro 2017).
- ↑ Giulia Nuti, Seventies Recollection – I Led Zeppelin a Milanoilpopolodelblues.com, 5 luglio 1971. entrada il 3 luglio 2017 (archivià il 2 de agosto 2017).
- ↑ (EN) Led Zeppelinvh1.com. entrada il 10 agosto 2017 (archivià dal URL orizenałe il 31 de majo 2010).
- ↑ Stephen Davis, op. cit., p. 190 .
- ↑ Chris Welch, Led Zeppelin: Experience the Biggest Band of the 70s, 2016, op. cit. .
- ↑ (EN) Starshipled-zeppelin.org. entrada il 17 maggio 2010 (archivià dal URL orizenałe il 12 de disenbre 2005).
- ↑ Chris Welch, 1994, op. cit., p. 49 .
- ↑ 25,0 25,1 Keith Shadwick, op. cit., p. 320 .
- ↑ Dave Lewis, 2003, op. cit., p. 49 .
- ↑ Chris Welch, 1994, op. cit., p. 63 .
- ↑ Chris Welch, 1994, op. cit., p. 68 .
- ↑ Chris Welch, 1994, op. cit., pp. 94–95 .
- ↑ Eror:
<ref>nisun testo par el marcadorAM - ↑ I Led Zeppelin tornano a suonare insieme, Corriere della Sera, 26 zugno 2007. entrada il 17 maggio 2010 (archivià il 10 de novenbre 2011).
- ↑ (EN) ROBERT PLANT Shoots Down LED ZEPPELIN Reunion Rumorsblabbermouth.net, 28 zugno 2007. entrada il 17 maggio 2010 (archivià l'11 de agosto 2016).
- ↑ (EN) Led Zeppelin Readies Fall Reissue Bonanza, Billboard. entrada il 17 maggio 2010 (archivià dal URL orizenałe il 24 de agosto 2007).
- ↑ (EN) Richard Alleyne, Led Zeppelin set to re-form for O2 gig (XML), The Daily Telegraph, 31 agosto 2007. entrada il 17 maggio 2010 (archivià dal URL orizenałe il 10 de novenbre 2007).
- ↑ Led Zeppelin per il loro ritorno 90 milioni di fan, Panorama, 23 settembre 2007. entrada il 17 maggio 2010 (archivià dal URL orizenałe il 4 de novenbre 2007).