sham
Oʻzbekcha (uz)
[tahrirlash]
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]sham
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]\a. £_o_d, — mum; sham; chiroq
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Toʻngʻadigan yoki quyuqlashgan yogʻdan oʻrtasi-ga pilik qoʻyib yasalgan tayoqchasimon chiroq. ◆ Sham qoldigʻi. Shamni yoqmoq. im Qumri tok-chadagi shamni oʻchirdi. Uy qorongʻilandi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Tanish koshonaning behisob shamlar zoʻrgʻa yoritgan tor va uzun yoʻlaklari kimsasiz edi. O. Yoqubov, „Koʻhna dunyo“ .
- Sham puli din. Goʻristonga borib, qab-ristonda yoqiladigan shamlar uchun va xiz-mat haqi sifatida goʻrkov, shayx va sh.k. larga beriladigan pul, sadaqa. ◆ Yormat bshgan Gulsumbibi Gulnorning qabriga borishdi. Olib kelingan osh-nonni va sham pulini goʻrkovga topshirib.. qaytishdi.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Shamday qotmoq 1) oʻta sovqotmoq, toʻngʻmoq, muzlamoq. ◆ Masterskoy bitguncha, ochlikdan tirishib, sovuqda shamdai qota-diganga oʻxshaymiz. A. Muhiddin, „Hadya; 2) qoʻr-quv yoki boshqa narsa taʼsirida qimirla-may qolmoq“ . ◆ Sohib qorining hozirgi chim-chilashi bir ozdan keyingi katta kaltakning shabadasi edi. Shuning uchun Xolida bisot sandigʻi oldida shamdek qotib qoldi. I. Ra-him, „Chin muhabbat“ . Shami soʻnmoq (yoki oʻch-moq) Oʻzidan oldin qoʻllangan soʻz bildir-gan narsaning nihoyasiga yetganini, tugaga-nini bildiradi. ◆ Hamid Olimjonning hayot shami kutilmagan bir paytda soʻndi. N. Safarov, „Olovli izlar“ . ◆ Umiding shami oʻchib, yoʻllarda tolding. Gʻayratiy .
2 esk. fiz. Yorugʻlik kuchining oʻlchov bir-ligi. ◆ Kuchi yuz sham boʻlgan lampochka.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]ШАМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.