Ruszył Ostatni Etap Remontu w Auli Leopoldyńskiej
Aula Leopoldyńska prezentuje całą uczelnię jako Świątynię Mądrości, sama jest natomiast jej miniaturą i w symboliczny sposób odwzorowuje świątynię wzniesioną przez Salomona. Cała kompozycja i rozmieszczenie poszczególnych elementów wystroju w każdej z trzech części wnętrza podkreśla ich hierarchię: podium stanowi apoteozę władzy cesarskiej, audytorium jest gloryfikacją Bożej Mądrości i wypływającej z niej nauki, zaś empora stanowi pochwałę lokalnych przedstawicieli władzy cesarskiej na Śląsku. Podczas trwającego etapowo od 2016 roku remontu Auli Leopoldyńskiej odrestaurowane zostały wszystkie części Auli Leopoldyńskiej – podium, empora muzyczna, ściany boczne. Przyszedł czas na ostatni etap – konserwację malowidła na sklepieniu w części audytoryjnej.
Autor:
Agata Sałamaj
Data Publikacji:
18.08.2020
Dekoracja Auli Leopoldyńskiej została wykonana w latach 1731–1732. Malarstwo monumentalne jest dziełem Johanna Christopha Handkego, rzeźby – Franza Jozefa Mangoldta. Marmoryzacje wykonał Ignacy Provisore, zaś prace snycerskie – Christoph Hollandt. Uroczyste otwarcie i poświęcenie Auli odbyło się 19 sierpnia 1732 r. Tego samego dnia 14 teologom nadano tytuły doktorskie. Dzisiaj w Auli Leopoldyńskiej odbywają się najważniejsze dla wrocławskiego środowiska akademickiego uroczystości, takie jak inauguracje roku akademickiego, immatrykulacje nowo przyjętych studentów, promocje doktorskie i habilitacyjne, sesje i wykłady naukowe oraz koncerty kameralne. Aula jest także świadkiem uroczystości wręczania doktoratów honoris causa.
PRACE KONSERWATORSKIE PROWADZONE W PRZESZŁOŚCI
Trudne i skomplikowane losy uczelni, uszkodzenia gmachu głównego spowodowane działaniami wojennymi, a także prowadzone w przeszłości doraźne prace renowacyjne, doprowadziły do zmniejszenia atrakcyjności zarówno Auli Leopoldyńskiej, jak i pozostałych zabytkowych przestrzeni budynku. Aula, mocno eksploatowana od samego początku istnienia, była wielokrotnie naprawiana i konserwowana.
- 1788 r. – pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone przez Carla Gottlieba Heinricha,
- 1908–1910 – prace konserwatorskie wykonane przez malarza Josepha Langera,
- 1926 – prace restauratorskie wykonane przez malarza Fey’a z Charlottenburga, prawdopodobnie ograniczone do przedstawień pod emporą,
- 1948 – ratunkowe prace po zniszczeniach wojennych wykonane przez prof. Marconiego, polegające na przytwierdzeniu odspojonych tynków oraz uzupełnieniu dużych ubytków zaprawy,
- 1949–1958 – prace rekonstrukcyjne prowadzone przez prof. Antoniego Michalaka,
- 1974–1976 – prace konserwatorskie prowadzone przez wrocławskie i toruńskie Przedsiębiorstwa Konserwacji Zabytków.
W pierwszej dekadzie XXI wieku konieczne stało się podjęcie działań zmierzających do przeprowadzenia gruntownych, kompleksowych prac konserwatorskich i restauratorskich. Ich celem jest powstrzymanie procesów niszczących oraz przywrócenie barokowemu arcydziełu pierwotnego charakteru i blasku.
RENOWACJA AULI W XXI WIEKU
Kompleksowa konserwacja Auli Leopoldyńskiej, która dzieje się właśnie na naszych oczach, rozpoczęła się od podium. Ten etap renowacji prowadzony był od lipca do grudnia 2016 r. Prace obejmowały malarstwo monumentalne sklepienia i ścian, rzeźby, sztukaterie, okładziny z barwnej marmoryzacji stiukowej, elementy snycerskie, meble oraz podest podium. Kompleksowa renowacja, obejmująca wszystkie elementy wystroju, była możliwa dzięki dotacji w wysokości 870 tys. zł. przyznanej Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego przez miejskiego konserwatora zabytków we Wrocławiu w drodze konkursu na realizację zadania publicznego zorganizowanego przez gminę Wrocław.
W następnej kolejności konserwatorzy zabytków zajęli się emporą muzyczną, czyli balkonem. Pierwszy etap prac konserwatorskich przy emporze trwał od końca lutego do czerwca 2017 r. i obejmował renowację drewnianej balustrady wraz ze stojącym na niej popiersiem oraz trzy wnęki okienne w obrębie empory.
Przeprowadzenie prac było możliwe dzięki staraniom prof. Rudolfa Lenza (ur. 1940) – filologa, historyka, profesora Uniwersytetu Philipsa w Marburgu, doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, który od wielu lat jest zaangażowany w restaurację zabytków historycznych na Dolnym Śląsku, niestrudzenie zabiegając o środki finansowe w niemieckich instytucjach rządowych i pozarządowych. Dzięki wstawiennictwu prof. Lenza ten etap prac został sfinansowany ze środków pełnomocnika rządu federalnego Niemiec ds. kultury i mediów i pochłonął blisko 200 tys. zł.
Drugi etap prac przy emporze obejmował konserwację sklepienia ponad balkonem oraz czwartą wnękę okienną znajdującą się w obrębie empory. Ten etap, prowadzony od lipca do grudnia 2017 r., pochłonął prawie 1 milion zł dotacji przekazanej przez gminę Wrocław.
Stan zachowania polichromii nad emporą był bardzo zły. – Był to niewątpliwie najgorzej zachowany fragment sklepienia auli – mówiła kierująca pracami konserwatorskimi przy malarstwie Anna Mossler. Po usunięciu przemalowań i wadliwych uzupełnień, konserwatorzy odsłonili granice występowania pierwotnych tynków i polichromii. – Jak się okazało, ubytek pierwotnego tynku w tej partii sklepienia był znaczny i sięgał około 40 proc., natomiast ubytek pierwotnej polichromii to na pewno ponad 50 proc. całej powierzchni – wyjaśniała po Mossler.
Trzeci etap renowacji Auli Leopoldyńskiej obejmował renowację ław studenckich znajdujących się po lewej stronie Auli, ściany boczne i wszystkie znajdujące się tam elementy. Obrazy w złoconych ramach, drewniane loże profesorskie, malowidła we wnękach okiennych oraz okna.
Obrazy zostały wymontowane z ram, odkurzone. Powierzchnię współczesnych kopii zmyto z warstwy kurzu, uzupełniono drobne ubytki warstwy malarskiej na krawędziach. Na obrazie przedstawiającym Franciszka Stefana Lotaryńskiego podklejono drobne łuski i odspojenia kitów, warstwy malarskiej, uzupełniono ubytki warstwy malarskiej. Obraz z przedstawieniem hrabiego Karola von Hoym wymagał usunięcia warstwy retuszu, kitów. Został wyprasowany na stole niskociśnieniowym, uzupełniono ubytki gruntu, warstwy malarskiej. Obrazy zostały zawerniksowane werniksem satynowym. Ramy oczyszczono z kurzu, usunięto warstwy przemalowań. W partiach złoceń uzupełniono ubytki zaprawy, pulmentu. Wykonano złocenia w technice klejowej na poler. Uzupełniono ubytki polichromii, założono warstwę werniksu satynowego.- powierzchnia ław została oczyszczona z nawarstwień lakieru. Przeprowadzono impregnację wzmacniającą strukturę drewna. Wykonano sklejenia i korektę połączeń stolarskich. Założono warstwę bejcy. Na elementach rzeźbiarskich wykonano złocenia w technice na pulment. Powierzchnia podestów została wycyklinowana, odkurzona, zabejcowana i zaolejowana.
Renowacji została poddana barokowa, częściowo iluzjonistyczna dekoracja malarska: w ościeżach okiennych portrety (na ścianie północnej od strony empory: Kircherus – Archimedes, Socrates – Plato, Sanchez – Gerson, Gratianus – Canisious, Albertus – Scotus; na ścianie południowej: Riccius – Euclides, Seneca – Aristoteles, Diana – Thomas Kemr, Raymundus – Bellarminus, Suarez – S Bonaventura), elementy architektoniczne, woluty, muszle, campanulle, na podniebiu arkad – emblematy.
12 sierpnia 2020 roku Uniwersytet Wrocławski podpisał umowę dotyczącą ostatniego etapu renowacji Auli Leopoldyńskiej. Prace, które rozpoczną się w środę, 19 sierpnia, obejmą polichromię sklepienia centralnego wraz ze sztukateriami, polichromię ściany pod chórem oraz konserwację północnego zespołu ław studenckich. Wykonawcą prac został, po przeprowadzonym przetargu nieograniczonym: Roland Róg prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Roland Róg ART SERVICE Konserwacja i Restauracja Dzieł Sztuki z siedzibą w Krakowie. Koszt prac: 1 341 784,86 zł brutto. Wykonawca zobowiązuje się wykonać przedmiot Umowy w terminie 18 miesięcy licząc od dnia podpisania umowy przez Wykonawcę. Pieniądze są 100% nasze, z Uczelni.
Zakres prac konserwatorskich:
Polichromia:
- scena główna (sklepienie centralne) – 1 szt.,
- lunety sklepienia głównego – 10 szt.,
- ściana pod chórem (ściana tylna, oraz 4 odcinki ścian pomiędzy niszami okiennymi)
Monochromia:
- obramienia łuków nisz okiennych – 10 szt.,
- ściany tarczowe w lunetach – 10 szt.,
Sztukateria:
- naczółki na gzymsie – sztukaterie gipsowe – 16 szt.,
- naczółki na gzymsie – złocenia – 8 szt.,
- ściany tarczowe i lunety – sztukaterie gipsowe – 10 szt.,
- złocenia – sztukaterie – 2 szt.,
- sztukaterie –stucco lustro – 10 szt.,
- sztukaterie – polichromia – 10 szt.,
Konserwacja techniczna tynku za ławą,
Konserwacja estetyczna glifu drzwiowego,
Konserwacja 16 ławek studenckich w północnym zespole ław (w skład 16 ławek wchodzi przedpiersie),
Wymiana dębowego podestu drewnianego pod ww. ławkami studenckimi,
Demontaż i montaż pleców ławki pod chórem,
Scalenie kolorystyczne i naprawa przy glifach okiennych (pod parapetami w glifach okiennych i w glifach okiennych) ok. 7 m2,
Scalenie kolorystyczne ścian za obrazami (narożniki) oraz ścian pomiędzy konsolami ok. 8 m2
Co przedstawia malowidło na sklepieniu w części audytoryjnej?
Scena nad audytorium autorstwa Jana Krzysztofa Handkego rozgrywa się na tle otwartego nieba, które otacza iluzjonistycznie przedstawiona architektura, kontynuująca rzeczywistą architekturę ścian. Pośrodku namalowano apoteozę Bożej Mądrości, przedstawionej pod postacią gołębicy Ducha Świętego. Adorują ją m.in. czterej ewangeliści, Ojcowie Kościoła, patroni teologii (św. Jan Ewangelista i św. Tomasz z Akwinu) i filozofii (św. Mateusz Ewangelista i św. Katarzyna Aleksandryjska) oraz inni święci, przede wszystkim jezuiccy. Niżej, na tle iluzonistycznej architektury, ujrzeć można personifikacje dwunastu sztuk – siedmiu wyzwolonych i pięciu pospolitych – związanych z Uniwersytetem, m.in. Arytmetykę, Astronomię, Dialektykę, Farmację, Geometrię, Gramatykę, Malarstwo, Muzykę, Poezję, Rzeźbę i Typografię. Zostały one przedstawione pod postaciami kobiet, którym towarzyszą odpowiednie atrybuty pozwalające rozpoznać daną sztukę.
Na czas renowacji Aula Leopoldyńska będzie zamknięta dla zwiedzających.
