Qıtay Xalıq Cömhüriäteneñ Räise
| Qıtay Xalıq Cömhüriäteneñ Räise 中華人民共和國主席 Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó Zhǔxí | |
 | |
| Xäzerge Qıtay Räise |
 |
|---|---|
| Wazifalarına kerü |
2013 yıldan |
| Wazifalar waqıtı |
2018 yıldan çiksez |
| Bilgelängän |
Qıtay xalıq wäkilläre mäclese tarafınnan saylanğan |
| Räsmi säxifäse | |
Qıtay Xalıq Cömhüriäteneñ Räise (qıtayça 中華人民共和國主席, pinyin Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó Zhǔxí, äyteleşe Çjunhua Jenmin Goñheguo Çjusi) - Qıtay Xalıq Cömhüriäteneñ däwlät başlığı, QXWM DK (Qıtay xalıq wäkilläre mäclese daimi komitetı) belän bergä yuğarı xakimiätenä iä. QXWM qararları nigezendä Qıtay Räise qanunnarnı çığara, Däwlät Şurası äğzaların bilgeli, ämerlärne qabul itä, Qıtay isemennän däwlät eşlären alıp bara, çit il wäkillären qabul itä, çit illärdä wäkälätle diplomatik wäkillären bilgeli häm çaqırıp qaytıra, çit illär belän şartnamälär häm möhim kileşülärne raslıy häm ğämäldän çığunı belderä.
Xäzerge waqıtta Qıtay Räise Si Cinpiñ bula.
Atama
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Qıtay süze 主席 - çjusi - Räis dip tärcemä itelä. 1982 yılğa qädär ingliz telendä "chairman" dip tärcemä itelgän ide, soñraq ingliz matbuğatında "prezident" dip yaza başladı, rus telendä tik räsmi atama QXC Räise (Председатель КНР) dip qullanıla, läkin qıtay süze "çjusi" tögälçä Räis dip tärcemä itelä, bütän illär prezidentları "tzoñtoñ" (總統, zǒngtǒng) dip atala.
Qıtay Räisläre
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1949 yıldan 1954 yılğa qädär däwlät başlığı - Qıtay xalqı üzäk xökümäte Räise - Mao Tzıduñ bula.
1954 yılda QXC Konstitutsiäse qabul itkäç, Qıtay Räise postı buldırıla.
- Mao Tzıduñ (1954-1959)
- Lü Şaotsi (1959-1968)
1968-1975 yıllarda QXC Räise bulmağan, läkin ike urınbasarı bulğan:
- Dun Biu (1968-1975)
- Sun Tsinpin (1968-1972)
1975 yılda QXC Räise wazifası waqıtlıça yuqqa çığarılğan, däwlät başlığı wazifalarında Qıtay xalıq wäkilläre mäclese daimi komitetı Räise bulğan:
- Çju De (1975-1976), 1976-1978 yılda buş.
- E Tzänyin (1978-1983)
1982 yılda Qıtayda yaña Konstitutsiä qabul itkäç, QXC Räise wazifası torğızıla:
- Li Sännän (1983-1988)
- Yan Şankün (1988-1993)
- Tzän Tzemin (1993-2003)
- Hu Cintao (2003-2013)
- Si Cinpiñ (2013 yıldan)
QKF Üzäk Xärbi şurasınıñ Räise
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Çınlıqta Qıtay Kommunistik Firqäse Üzäk xärbi Şurasınıñ Räise däwlät başlığı bula:
- Çjan Wentän (1931-1943)
- Mao Tzedun (1943-1976)
- Hua Gofen (1976-1981)
- Den Säopin (1981-1989)
- Tzän Tzemin (1989-2004)
- Hu Cintao (2004-2012)
- Si Cinpiñ (2012 yıldan)