Мантыйк

Мантыйк
Өйрәнелгән тармак	логик система[d], шарт[d], чыгарылган нәтиҗә[d] һәм нәзакәтлелек[d]
Һәштәге	logic
Нинди вики-проектка керә	Проект:Математика[d]
Мантыйк Викиҗыентыкта

Грегор Рейш. «Мантыйк үзенең төп мәсьәләләрен күрсәтә», Margarita Philosophica, 1503/08 (?). Veritas (лат. хакыйкать) һәм falsitas (лат. ялган) исемле ике эт преследуют зайца problema (лат. проблема) исемле куанны куганда, логика, вооруженная мечом силлогизм кылычы белән коралланган мантыйк артларыннан чаба. Түбәндә, сул яктагы гротта сурәтләнгән Парменид белән логик аргументация үзенә фәлсәфәгә юл ача.

Мантыйк яки Логика (грек. λογική, logikē) — «дөрес фикерләү турында фән», «фикерләү сәнгате»  — фәлсәфәнең бүлеге, норматив фән интеллектуаль гыйлем туплау эчшәнлегенең формалар, методлар һәм кануннар турындагы фән. Адымнар формаль тел ярдәмендә тасвирлана. Бу белемгә зиһен ярдәмендә ирешелгәнлеге сәбәпле, мантыйкны шулай ук дөрес уйлау кануннары һәм формалары турында фән буларак билгеләргә мөмкинлек бирә. Уйлау телдә исбатлау һәм кире кагу кебек фикерләү ысуллары белән тасвирлануы сәбәпле, мантыйкны шулай ук кайвакыт фикерләү юллары турында фән, яки исбат итү һәм кире кагу юллары турында фән. Фән буларак, мантыйк гыйлем алу процессында хакыйкатькә турыдан-туры тәҗрибә алу юлы белән ирешү урынына, элек-электән тупланган белемнәр нигезендә килеп чыгуны өйрәнә.

Мантыйк үз арасына Һиндстанны, Кытай, фарсылар һәм Борынгы Грецияне алучы берничә борынгы цивилизацияләрендә өйрәнелгән иде. Көнбатышта, формаль фән буларак мантыйкның үсешенә нигезне Аристотель сала, анарга фәлсәфә эчендә фундаменталь урын аера. Көнчыгышта, мантыйк буддистлар һәм җәйннәр эшчәнлегендә үсеш ала.

Һәр фән эчендә мантыйк төп коралларыннан берсенең урынын ала.

Шулай ук карагыз

• Математика
  • Математика мәкаләләре исемлеге
  • Математика төзелешенең аңлатмасы
• Мантыйк төзелешенең аңлатмасы
• Фәлсәфә
  • Фәлсәфә темаларының исемлеге
  • Фәлсәфә төзелешенең аңлатмасы
• Зиһен
• Мантыйк символлары төзмәсе
• Хакыйкать

Сылтамалар

• Nuel Belnap, (1977). "A useful four-valued logic". In Dunn & Eppstein, Modern uses of multiple-valued logic. Reidel: Boston.
• Józef Maria Bocheński (1959). A précis of mathematical logic. Translated from the French and German editions by Otto Bird. D. Reidel, Dordrecht, South Holland.
• Józef Maria Bocheński, (1970). A history of formal logic. 2nd Edition. Translated and edited from the German edition by Ivo Thomas. Chelsea Publishing, New York.
• Brookshear, J. Glenn (1989). Theory of computation: formal languages, automata, and complexity. Redwood City, Calif.: Benjamin/Cummings Pub. Co.. . 
• Cohen, R.S, and Wartofsky, M.W. (1974). Logical and Epistemological Studies in Contemporary Physics. Boston Studies in the Philosophy of Science. D. Reidel Publishing Company: Dordrecht, Netherlands. ISBN 90-277-0377-9.
• Finkelstein, D. (1969). "Matter, Space, and Logic". in R.S. Cohen and M.W. Wartofsky (eds. 1974).
• Gabbay, D.M., and Guenthner, F. (eds., 2001–2005). Handbook of Philosophical Logic. 13 vols., 2nd edition. Kluwer Publishers: Dordrecht.
• Hilbert, D., and Ackermann, W, (1928). Grundzüge der theoretischen Logik (Principles of Mathematical Logic). Springer-Verlag. OCLC 2085765
• Susan Haack, (1996). Deviant Logic, Fuzzy Logic: Beyond the Formalism, University of Chicago Press.
• Hodges, W., (2001). Logic. An introduction to Elementary Logic, Penguin Books.
• Hofweber, T., (2004), Logic and Ontology. Stanford Encyclopedia of Philosophy. Edward N. Zalta (ed.).
• Hughes, R.I.G., (1993, ed.). A Philosophical Companion to First-Order Logic. Hackett Publishing.
• Kline, Morris (1972). Mathematical Thought From Ancient to Modern Times. Oxford University Press. . 
• Kneale, William, and Kneale, Martha, (1962). The Development of Logic. Oxford University Press, London, UK.
• Mendelson, Elliott, (1964). Introduction to Mathematical Logic. Wadsworth & Brooks/Cole Advanced Books & Software: Monterey, Calif. OCLC 13580200
• Harper, Robert (2001). Logic. Online Etymology Dictionary. 8 May 2009 тикшерелгән.
• Smith, B., (1989). "Logic and the Sachverhalt". The Monist 72(1):52–69.
• Whitehead, Alfred North and Bertrand Russell, (1910). Principia Mathematica. Cambridge University Press: Cambridge, England. OCLC 1041146