Лоренц көче
Лоренц көче (tat.lat. Lorents köçe(үле сылтама))— электромагнит кырда хәрәкәт итүче корылган кисәкчеккә тәэсир итүче көч.
Электр кыры һәм магнит кыры тарафыннан тәэсир итүче көч түбәндәгечә табыла (СИ) :
Шушы тигезләмәне Һоланд галиме Һендрик Лоренц 1892 елда ача. Макроскопик рәвештә Лоренц көче Ампер көченә әверелә.
Лоренц көче тигезләмәсе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Корылган кисәкчек
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Тышкы электр кырында E - көчәнешлелеге белән, магнит кырында B - индукциясе белән хәрәкәт итүче v-тизлеге белән корылган кисәкчеккә (q - коргысы белән) тәэсир итүче F көч СИ системасында:
гомуми очракта:
биредә r — корылган кисәкчек радиус-векторы
- t — вакыт, югары нокта - вакыт буйлап чыгарылманы билгели.
Өзлексез коргы бүленеше
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Өзлексез коргы бүленеше Лоренц көче түбәндәгечә табыла:
биредә: корылган кисәкчеккә-dq тәэсир итүче көч-dF
Ковариант күренеш
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]4-үлчәнешле көч 4-үлчәнешле тизлек ярдәме белән табыла :
- биредә: — 4-көч, q — кисәкчек коргысы, — электромагнат кыр тензоры, — 4-тизлек.
Аерым очраклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү](B,v) авышу почмагы 90
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Бериш магнит кырында, кисәкчек хәрәкәтенең сызыгына перпендикуляр очракта, корылган кисәкчек Лоренц көче тәэсиреннән -радиуслы әйләнәдә хәрәкәт итә.
Лоренц көче - үзәккә омтылу көче ролен уйный:
СГС:
СИ:
Лоренц көче эше нульгә тигез.
Әгәр тизлек << яктылык тизлеге булса, әйләнүле тизлек тизлектән бәйле булмый:
СГС:
СИ:
(B,v) авышу почмагы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Әгәр магнит индукциясе векторы белән тизлек арасындагы авышу почмагы булса, кисәкчек винт сызыгында (-радиус, винт адымы - ) хәрәкәт итә:
СГС:
- ,
СИ:
- ,
Моны да карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Электр агымы
- Электр йөртү көче
- Ом кануны
- Фарадей кануны
- Үтә үткәрүчәнлек
- Электр көчәнеше
- Электр кыры көчәнешлелеге
- Электр каршылыгы
- Чагыштырма электр каршылыгы
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 4-е, стереотипное. — М.: Физматлит; Изд-во МФТИ, 2004. — Т. III. Электричество. — 656 с. — ISBN 5-9221-0227-3; ISBN 5-89155-086-5.
- Ландау, Л. Д., Лифшиц, Е. М. Теория поля. — Издание 7-е, исправленное. — М.: Наука, 1988. — 512 с. — («Теоретическая физика», том II). — ISBN 5-02-014420-7