Ziyâd bin Ebih

Ziyâd bin Ebih
Ziyâd bin Ebih
	"Ziyad ibn Ebi Süfyan" adına basılan Sasani tarzı gümüş dirhem
Basra Emevi valisi
	Görev süresi; Haziran/Temmuz 665 - 670
Hükümdar	I. Muâviye
Yerine geldiği	Al-Harith ibn Abd Allah al-Azdi
Irak Emevi valisi
	Görev süresi; 670-673
Hükümdar	I. Muâviye
Yerine geldiği	Makam kuruldu
Yerine gelen	Abdallah ibn Khalid ibn Asid (Kufe) ; Samura ibn Jundab (Basra)
Kişisel bilgiler
Doğum	622
Ölüm	23 Ağustos 673; al-Thawiyya (Kufe yakınları)
Evlilik(ler)	Mu'adha bint Sakhr al-Uqayliyya; Marjana (ya da Manjana); Muhajir ibn Hakim ibn Taliq'in kızı; al-Qa'qa' ibn Ma'bad ibn Zurara al-Darimiyya 'nın kızı; Lubaba bint Awf al-Harashiyya;
İlişkiler	Sumayya (anne)
Çocuk(lar)	Muhammad; Abdurrahman; Ubeydullah; Salim; Abbad; Yezîd; Ebû Ubayda; Osman; Umm Habib (kızı); Ramla (kızı); Sakhra (kızı);

Ziyâd bin Ebih' (622 - 673), Emevîler dönemi devlet adamı.

Taif'te bulunan Benî Sakif kabilesinin nüfuzlu bir ailesi olan Ebu Bekre'ye mensuptur. 622 yılında bu şehirde köle bir baba ve Sümeyye isimli cariye bir anneden dünyaya geldi. Daha on dört yaşındayken, 635 yılında Irak fetihlerine katıldı. Okuma yazma bildiği için Basra'da bulunan ordunun ganimet taksimini yapmıştır. Halife Ömer tarafından yetenekleri görülünce Basra valisi Mugire bin Şu'be'nin katiplik görevine getirildi. Vali yerinde bulunmadığı zamanlarda da Basra valiliğine vekalet ediyordu. Daha sonraki valiler Ebu Musa el-Eş'ari ve Abdullah bin Âmir zamanında da bu görevine devam etti.

Halife Ali döneminde de Basra bürokrasisinde görev almaya devam etti. Muaviye'nin Basra üzerine gönderdiği birlikleri yendi. 659 yılında Ali tarafından Fars bölgesine vali olarak atandı. Buradaki siyasi karışıklıkları gidererek isyanları bastırdı. Yeteneklerini gören I. Muâviye, ona kendisine hizmet etmesi için davette bulundu. Fakat olumsuz cevap aldı. İran'da İstahr'da çekildiği kalesinde Muaviye'ye karşı direnişini sürdürdü.^[4] Ali'nin öldürülmesinden sonra Muâviye bu davetini tehdide çevirdi. Muaviye, Basra valisisi Busr'a Ziyad emrine girmezse bu şehirde bulunan üç oğlunu da öldürmesi emrini vermiştir. Halife Ali'nin oğlu Hasan halifelikten feragat edince Ziyad da tavır değiştirerek Muaviye'nin hizmetine girdi. Bunda Muaviye'nin Ziyad'la baba bir kardeş olduklarını şahitlendirmesi etkili olmuştur.

665 yılında Basra valisi oldu. 670 yılında Kufe şehri de kendisine bağlanınca Irak genel valisi oldu. Muaviye iktidarına karşı gelen Basra ahalisine özellikle Hariciler'e sert yaptırımlarda bulundu. Irak'ta aşayişi sağlayarak imar faaliyetlerinde bulundu.

671 yılında Irak valiliğine bağlı olan Horasan'a yöneldi. Merv şehrini askeri üs haline getirerek şehirde Arap hakimiyetinin güçlenmesini sağladı.

Dört Arap dahisinden birisi olan Ziyad 673 yılında öldü. Oğlu Ubeydullah da yetenekli bitr kumandan ve devlet adamıydı. Adını alan Ziyâdîler hanedanı Yemen'i iki asır yönetmiştir.

Önce gelen: oluşturuldu	Emeviler Irak valisi 670 - 673	Sonra gelen: Ubeydullah bin Ziyâd

Notlar

^ Al-Harith ibn Abd Allah al-Azdi, dört ay Basra valisi olarak görev yapmış ve Abdullah bin Amir'in görevden alınması ile Ziyad'ın atanması arasında etkili bir vekil olarak atanmıştır.^[1]

Kaynaklar

Özel

^ Morony 1987, s. 76.
^ Howard 1990, s. 33, note 153.
^ Morony 1976, s. 57.
^ Julius Wellhausen, Arap Devleti ve Sükutu, s.67

Genel

Morony, Michael (1976). "The Effects of the Muslim Conquest on the Persian Population of Iraq". Iran (İngilizce). Cilt 14. ss. 41-59. doi:10.2307/4300543. JSTOR 4300543.

[2] Al-Harith ibn Abd Allah al-Azdi, dört ay Basra valisi olarak görev yapmış ve Abdullah bin Amir'in görevden alınması ile Ziyad'ın atanması arasında etkili bir vekil olarak atanmıştır.^[1]

[FOOTNOTEMorony198776-1] Morony 1987, s. 76.

[FOOTNOTEHoward199033,_note_153-3] Howard 1990, s. 33, note 153.

[FOOTNOTEMorony197657-4] Morony 1976, s. 57.

[5] Julius Wellhausen, Arap Devleti ve Sükutu, s.67

[a]

[2]

[3]

[4]

[1]