İçeriğe atla

Rusya'nın federal bölümleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Rusya'nın federal yapılanması sayfasından yönlendirildi)
Rusya'nın idari bölümleri
Federal bölümler
İdari bölümler
Belediyesel bölümler
Diğer
Federal bölgeler

Rusya'nın federal bölümleri (Rusça: субъекты Российской Федерации subyektı Rossiyskoy Federatsii), Rusya Anayasası'na göre Rusya'nın en üst düzey idari bölümleri olan kurucu varlıklardır.[1] Rusya, 85 adet federal bölüme ayrılmakta olup[2] bu bölümler cumhuriyetler, kraylar, oblastlar, federal şehirler, özerk oblastlar ve özerk okruglar olmak üzere altı düzeyde toplanmaktadır.[3]

Her federal bölümün kendi anayasası, yöneticisi, parlamentosu ve anayasa mahkemesi bulunmaktadır. Bu federal bölümlerin hepsi eşit bir biçimde iki delege ile Federal Meclis'in üst meclisi olan Federasyon Meclisi'nde temsil edilirler. Bununla birlikte sahip oldukları özerklik bakımından farklılık gösterirler. Çukotka Özerk Okrugu istisna olmak kaydıyla özerk okruglar kendi federal haklarıyla birlikte kendilerinden daha büyük bir federal bölüme bağlıdır.

1993 yılında Rusya Federasyonu 89 federal bölümden oluşmaktaydı. 2008 yılına kadar federal bölümlerin sayısı birkaç bölümün birleşmesi nedeniyle 83'e düştü. Son olarak 2014 yılında Kırım'ın ilhakının ardından Sivastopol ve Kırım Cumhuriyeti Rusya'nın 84. ve 85. federal bölümleri haline geldiler. Bu bölümler uluslararası alanda Ukrayna'nın parçası olarak kabul edilmektedirler.[4][5]

Tüm federal bölümler daha büyük sekiz federal bölge altında toplanmıştır. Bu bölgeler idari bölümler olmayıp federal hükûmetin farklı federal bölümlerdeki faaliyetlerini organize etmekten sorumludurlar.

Hiyerarşik düzen

[değiştir | kaynağı değiştir]
  22 cumhuriyet
  9 kray
  46 oblast
  3 federal şehir
  1 özerk oblast
  4 özerk okrug

Her federal bölüm aşağıdaki kategorilerden birine dahildir:

  • Cumhuriyetler (республика respublika), özerktirler, her birinin kendi anayasaları, cumhurbaşkanları ve meclisleri vardır, uluslararası ilişkilerde federal hükûmetçe temsil edilirler ve her biri belirli bir etnik kökenin ana vatanı kabul edilirler. Toplam 22 adet bulunmaktadır.
  • Oblastlar (область oblast), bir valisi ve yerel olarak seçilmiş bir meclisi bulunan en yaygın federal bölümlerdir. Genel olarak oblast merkezinin ismini alırlar. Toplam 46 adet bulunmaktadır.
  • Kraylar (край kray), esas itibarı ile oblastlar ile aynı olup zamanında öncü bölge sayıldıklarından bu isimle adlandırılmışlardır. Toplam dokuz adet bulunmaktadır.
  • Özerk oblastlar (автономная область avtonomnaya oblast), oblastlardan daha özerk oblastlardır. Rusya'nın tek özerk oblastı Yahudi Özerk Oblastı'dır.
  • Özerk okruglar (автономный округ avtonomni okrug), oblastlardan daha özerk ama cumhuriyetlerden daha bağımlı federal bölümlerdir. Genellikle önemli veya baskın etnik azınlığa sahiptirler ve Çukotka Özerk Okrugu istisna olmak kaydıyla kendilerinden daha büyük bir federal bölüme bağlıdır. Toplam dört adet bulunmaktadır.
  • Federal şehirler (федеральный город federalni gorod), federal hükûmetin doğrudan yönetimi altında olan ayrı bölgeler gibi hareket eden büyük şehirlerdir.

Federal bölümler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kod Adı Bayrak Arma Başkent Tür Federal bölge Yüzölçümü (km²)[6] Nüfus (2002)[7] ISO
01 Adıge Cumhuriyeti Maykop Cumhuriyet Güney 7.600 447.000 AD
02 Başkurdistan Ufa Cumhuriyet Volga 143.600 4.103.000 BA
03 Buryatya Ulan Ude Cumhuriyet Sibirya 351.300 981.000 BU
04 Altay Cumhuriyeti Gorno-Altaysk Cumhuriyet Sibirya 92.600 203.000 AL
05 Dağıstan Mahaçkale Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 50.300 2.584.000 DA
06 İnguşetya Magas Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 4.000 469.000 IN
07 Kabardino-Balkarya Nalçik Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 12.500 901.000 KB
08 Kalmıkya Elista Cumhuriyet Güney 76.100 292.000 KL
09 Karaçay-Çerkesya Çerkessk Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 14.100 440.000 KC
10 Karelya Petrozavodsk Cumhuriyet Kuzeybatı 172.400 717.000 KR
11 Komi Cumhuriyeti Sıktıvkar Cumhuriyet Kuzeybatı 415.900 1.019.000 KO
12 Mari El Yoşkar-Ola Cumhuriyet Volga 23.200 728.000 ME
13 Mordovya Saransk Cumhuriyet Volga 26.200 889.000 MO
14 Saha Cumhuriyeti Yakutsk Cumhuriyet Uzak Doğu 3.103.000 948.000 SA
15 Kuzey Osetya-Alanya Vladikavkaz Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 8.000 710.000 SE
16 Tataristan Kazan Cumhuriyet Volga 68.000 3.780.000 TA
17 Tuva Cumhuriyeti Kızıl Cumhuriyet Sibirya 170.500 306.000 TY
18 Udmurtya İjevsk Cumhuriyet Volga 42.100 1.571.000 UD
19 Hakasya Abakan Cumhuriyet Sibirya 61.900 546.000 KK
20 Çeçenistan Grozni Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 15 300 1.100.000 CE
21 Çuvaşistan Şupaşkar Cumhuriyet Volga 18 300 1.314.000 CU
22 Altay Krayı Barnaul Kray Sibirya 169.100 2.607.000 ALT
23 Zabaykalski Krayı Çita Kray Sibirya 431.500 1.156.000 ZAB
24 Kamçatka Krayı Petropavlovsk-Kamçatski Kray Uzak Doğu 472.300 359.000 KAM
25 Krasnodar Krayı Krasnodar Kray Güney 76.000 5.124.000 KDA
26 Krasnoyarsk Krayı Krasnoyarsk Kray Sibirya 2.339.700 2.966.000 KYA
27 Perm Krayı Perm Kray Volga 160.600 2.824.000 PER
28 Primorski Krayı Vladivostok Kray Uzak Doğu 165.900 2.068.000 PRI
29 Stavropol Krayı Stavropol Kray Kuzey Kafkasya 66 500 2.731.000 STA
30 Habarovsk Krayı Habarovsk Kray Uzak Doğu 788.600 1.435.000 KHA
31 Amur Oblastı Blagoveşçensk Oblast Uzak Doğu 169.100 2.607.000 AMU
32 Arhangelsk Oblastı Arhangelsk Oblast Kuzeybatı 587.400 1.336.000 ARK
33 Astrahan Oblastı Astrahan Oblast Güney 44.100 1.007.000 AST
34 Belgorod Oblastı Belgorod Oblast Merkez 27.100 1.512.000 BEL
35 Bryansk Oblastı Bryansk Oblast Merkez 34 900 1.379.000 BRY
36 Vladimir Oblastı Vladimir Oblast Merkez 29.000 1.525.000 VLA
37 Volgograd Oblastı Volgograd Oblast Güney 113.900 2.703.000 VGG
38 Vologda Oblastı Vologda Oblast Kuzeybatı 145.700 1.270.000 VLG
39 Voronej Oblastı Voronej Oblast Merkez 52.400 2.379.000 VOR
40 İvanovo Oblastı İvanovo Oblast Merkez 21 800 1.149.000 IVA
41 İrkutsk Oblastı İrkutsk Oblast Sibirya 767.900 2.582.000 IRK
42 Kaliningrad Oblastı Kaliningrad Oblast Kuzeybatı 15.100 943.000 KGD
43 Kaluga Oblastı Kaluga Oblast Merkez 29.900 1.041.000 KLU
44 Kemerovo Oblastı Kemerovo Oblast Sibirya 95.500 2.900.000 KEM
45 Kirov Oblastı Kirov Oblast Volga 120.800 1.504.000 KIR
46 Kostroma Oblastı Kostroma Oblast Merkez 60.100 738.000 KOS
47 Kurgan Oblastı Kurgan Oblast Ural 71.000 1.020.000 KGN
48 Kursk Oblastı Kursk Oblast Merkez 29.800 1.236.000 KRS
49 Leningrad Oblastı Sankt-Peterburg[DN 1] Oblast Kuzeybatı 84.000 1.671.000 LEN
50 Lipetsk Oblastı Lipetsk Oblast Merkez 24.100 1.213.000 LIP
51 Magadan Oblastı Magadan Oblast Uzak Doğu 461.400 183.000 MAG
52 Moskova Oblastı Moskova[DN 2] Oblast Merkez 46.000 6.627.000 MOS
53 Murmansk Oblastı Murmansk Oblast Kuzeybatı 144.900 893.000 MUR
54 Nijni Novgorod Oblastı Nijni Novgorod Oblast Volga 76.900 3.524.000 NIZ
55 Novgorod Oblastı Veliki Novgorod Oblast Kuzeybatı 55.300 695.000 NGR
56 Novosibirsk Oblastı Novosibirsk Oblast Sibirya 178.200 2.692.000 NVS
57 Omsk Oblastı Omsk Oblast Sibirya 139.700 2.079.000 OMS
58 Orenburg Oblastı Orenburg Oblast Volga 124.000 2.178.000 ORE
59 Oryol Oblastı Oryol Oblast Merkez 24.700 861.000 ORL
60 Penza Oblastı Penza Oblast Volga 43.200 1.453.000 PNZ
61 Pskov Oblastı Pskov Oblast Kuzeybatı 55.300 761.000 PSK
62 Rostov Oblastı Rostov-na-Donu Oblast Güney 100.800 4.407.000 ROS
63 Ryazan Oblastı Ryazan Oblast Merkez 39.600 1.228.000 RYA
64 Samara Oblastı Samara Oblast Volga 53.600 3.240.000 SAM
65 Saratov Oblastı Saratov Oblast Volga 100.200 2.669.000 SAR
66 Sahalin Oblastı Yujno-Sahalinsk Oblast Uzak Doğu 87.100 547.000 SAK
67 Sverdlovsk Oblastı Yekaterinburg Oblast Ural 194.800 4.490.000 SVE
68 Smolensk Oblastı Smolensk Oblast Merkez 49.800 1.051.000 SMO
69 Tambov Oblastı Tambov Oblast Merkez 34.300 1.180.000 TAM
70 Tver Oblastı Tver Oblast Merkez 84.100 1.473.000 TVE
71 Tomsk Oblastı Tomsk Oblast Sibirya 316.900 1.046.000 TOM
72 Tula Oblastı Tula Oblast Merkez 25.700 1.676.000 TUL
73 Tümen Oblastı Tümen Oblast Ural 1.435.200 3.266.000 TYU
74 Ulyanovsk Oblastı Ulyanovsk Oblast Volga 37.300 1.382.000 ULY
75 Çelyabinsk Oblastı Çelyabinsk Oblast Ural 87.900 3.606.000 CHE
76 Yaroslavl Oblastı Yaroslavl Oblast Merkez 36.400 1.368.000 YAR
77 Moskova — Federal şehir Merkez 1.064 10.358.000 MOW
78 Sankt-Peterburg — Federal şehir Kuzeybatı 1.433 4.669.000 SPE
79 Yahudi Özerk Oblastı Birobican Özerk oblast Uzak Doğu 1.064 190.915 YEV
80 Kırım Cumhuriyeti[DN 3] Simferopol Cumhuriyet Güney 26,964[8] 1,966,801[9] —
81 Nenets Özerk Okrugu[DN 4] Naryan-Mar Özerk okrug Kuzeybatı 176.700 41.000 NEN
82 Hantı-Mansi Özerk Okrugu[DN 5] Hantı-Mansiysk Özerk okrug Ural 534.800 1.538.463 KHM
83 Çukotka Özerk Okrugu Anadır Özerk okrug Uzak Doğu 737.700 54.000 CHU
84 Yamalo-Nenets Özerk Okrugu[DN 5] Salehard Özerk okrug Ural 750.300 507.000 YAN
85 Sivastopol[DN 3] — Federal şehir Güney 864[10] 379,200[10] —
— Rusya Moskova — — 17.075.400 145.182.000 RU
  1. ^ Sankt-Peterburg, Leningrad Oblastı'nın idari merkezi olmasına rağmen oblasta dahil değildir.
  2. ^ Moskova, Moskova Oblastı'nın idari merkezi olmasına rağmen oblasta dahil değildir.
  3. ^ a b Uluslararası alanda Ukrayna'nın parçası olarak kabul edilmektedir.
  4. ^ Arhangelsk Oblastı'na bağlıdır.
  5. ^ a b Tümen Oblastı'na bağlıdır.

Birleşmeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Birleştirilen veya birleştirilmesi planlanan federal bölümler

2005 yılından başlayarak bazı bölümler birleştirilerek daha büyük bölümler oluşturuldu. Birleştirmeler 1 Mart 2008 tarihi itibari ile tamamlanmış olup günümüzde henüz yeni bir birleştirme planlanmamaktadır.

Referendum tarihi Birleşme tarihi Birleşenler
7 Aralık 2003 1 Aralık 2005 Perm Oblastı + Komi-Permyak Özerk Okrugu → Perm Krayı
17 Nisan 2005 1 Ocak 2007 Krasnoyarsk Krayı + Evenk Özerk Okrugu + Taymir Özerk Okrugu → Krasnoyarsk Krayı
23 Ekim 2005 1 Temmuz 2007 Kamçatka Oblastı + Koryak Özerk Okrugu → Kamçatka Krayı
16 Nisan 2006 1 Ocak 2008 İrkutsk Oblastı + Ust-Orda Buryat Özerk Okrugu → İrkutsk Oblastı
11 Mart 2007 1 Mart 2008 Çita Oblastı + Agin Buryat Özerk Okrugu → Zabaykalski Krayı

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "The Constitution of the Russian Federation: Chapter 3, The Federal Structure". 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  2. ^ "Constitution of the Russian Federation". Russian Presidential Executive Office. 17 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  3. ^ "Chapter 1. The Fundamentals of the Constitutional System - The Constitution of the Russian Federation". 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  4. ^ Kremlin.ru. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20150319083750/http://kremlin.ru/news/20605 arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Договор между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов (Rusça)] 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Steve Gutterman and Pavel Polityuk (18 Mart 2014). "Putin signs Crimea treaty as Ukraine serviceman dies in attack". Reuters. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  6. ^ Федеральная служба государственной статистики (21 Mayıs 2004). "Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации". Всероссийская перепись населения 2002 года (Rusça). Federal Devlet İstatistik Servisi. 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  7. ^ Федеральная служба государственной статистики (21 Mayıs 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек". Всероссийская перепись населения 2002 года (Rusça). Federal Devlet İstatistik Servisi. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  8. ^ "Autonomous Republic of Crimea". Ministry of Foreign Affairs of Ukraine. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  9. ^ "Population as of February 1, 2014. Average annual populations January 2014". ukrstat.gov.ua. 15 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  10. ^ a b "A General data of the region". Sevastopol City State Administration. 11 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: June 15, 2018. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Rusya%27nın_federal_bölümleri&oldid=33893766" sayfasından alınmıştır