Romanya Krallığı
Romanya Krallığı Regatul României | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1881-1947 | |||||||||||
 1914'te Romanya Krallığı. | |||||||||||
 1939'un başlarında Romanya Krallığı. | |||||||||||
| Başkent | Bükreş (1881-1916, 1918-1947) Yaş (1916-1918) | ||||||||||
| Resmî dil(ler) | Rumence | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | |||||||||||
| Resmî din | Rumen Ortodoks Kilisesi | ||||||||||
| Demonim | Rumen | ||||||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter anayasal monarşi (1881-1938; 1940-1947)
| ||||||||||
| Kral | |||||||||||
| |||||||||||
| Başbakan | |||||||||||
| |||||||||||
| Yasama organı | Parlamento (1881-1937; 1939-1940) Yok (1937-1939; 1940-1946) Temsilciler Meclisi (1946–1947) | ||||||||||
| Senato (1881-1937; 1939-1940) | |||||||||||
| Temsilciler Meclisi (1881-1937; 1939-1940) | |||||||||||
| Tarihî dönem | |||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
| 1915 | 137.903 km2 | ||||||||||
| 1940 | 295.049 km2 | ||||||||||
| Nüfus | |||||||||||
| |||||||||||
| Para birimi | Rumen leyi | ||||||||||
| |||||||||||
Romanya Krallığı (Rumence: Regatul României), 1881 ile 1947 yılları arası varlığını sürdürmüş eski bir parlamenter monarşik Rumen devletidir. Devlet 26 Mart 1881 tarihinde ilan edilmiştir.[1] I. Carol da Romanya'nın ilk kralı olarak Sinaia Peleş Sarayında taç giymiştir.[2] I. Carol ise Alman Hohenzollern Hanedanı'ndan gelmektedir ve önceki adı Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig 'dir. Romanya Krallığı, 1913 yılında Bulgaristan'a karşı diğer Balkan ülkeleriyle birleşerek II. Balkan Savaşı'na katılmıştır. Sonuç olarak Güney Dobruca'yı Bulgaristan'dan almıştır. Ancak I. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya yenilmiş, Romanya toprakları işgal edilmiş ve Almanya ile barış imzalamak zorunda kalmıştır. Ancak savaşın sonunda Almanya, İtilaf Devletleri'ne yenilince Romanya'nın şansı tekrar değişmiş, Versailles Barış Antlaşması'nda Bukovina ve Transilvanya'yı elde etmiştir. II. Dünya Savaşı'nda Romanya, Ion Antonescu önderliğinde Mihverler'in yanında savaşa girdi. Bu seferki sonuç çok farklı oldu, Romanya savaşı kaybetti. Ion Antonescu'nun diktatörlüğü yıkıldı. 1947 yılında Sovyet güçlerinin de etkisiyle ve desteğiyle komünist yönetim başa geçti ve Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu.
Birleşme ve monarşi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı özerk[3][4] devletler olan Eflak ve Boğdan'ın her ikisinin de voyvodası olan Alexandru Cuza 1859'da voyvodalıkları birleştirdi ve Romanya'yı kurdu. 5 Şubat 1862'de iki devlet birleşip Romanya Prensliği'ni kurdu ve başkenti Bükreş oldu.
Alman Prensi Charles Hohenzollern-Sigmaringen, gelecekteki Almanya birliğine ve bağımsızlığına destek sağlamak adına Romanya Prensi olarak atandı. I. Carol olarak taç giydi ve onun soyundan gelenler 1947'de monarşinin devrilmesine kadar Romanya'yı yönetti.
93 Harbi'nin ardından Berlin Antlaşması ile Romanya bağımsız bir devlet olarak tanınıdı. Antlaşmaya göre her ne kadar Bucak'ı Rus İmparatorluğu'na teslim etmesi gerekse de Dobruca'yı Osmanlı'dan satın aldı. 15 Mart 1881'de Romanya Parlementosu, devleti krallık olarak ilan etti ve Romanya Krallığı kuruldu. 10 Mayıs 1881'de Carol kral olarak taç giydi.
Osmanlı, Avusturya-Macaristan ve Rusya arasında sıkışan yeni kurulan devlet kültürel, eğitimsel ve idari olarak batıyı özellikle Fransa'yı model aldı.[kaynak belirtilmeli]
Romanya Krallığı, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı olan Birinci Balkan Savaşı'na girmese de Haziran 1913'te Bulgaristan Krallığı'na karşı olan İkinci Balkan Savaşı'na girdi. Böylece 330,000 Romen askeri Tuna Nehri'ni geçerek Bulgaristan'a girdi. Ordulardan biri Güney Dobruca'yı işgal ederken diğeri ise savaşı hemen bitirmek için Kuzey Bulgaristan üzerinden Sofya'ya yürüdü. Böylece Romanya, etnik olarak karışık olan Güney Dobruca'yı sonunda ele geçirdi.
1916'da Romanya, İtilaf Devletleri safında I. Dünya Savaşı'na girdi. Romanya, savaş sırasında Bulgaristan ile bir dizi çatışmaya girdi ancak bu çatışmalar başarılı olmadığı gibi daha önce Bükreş Antlaşması ve Berlin Kongresi ile Romanya'ya verilen Dobruca'yı kaybetti. Romen kuvvetleri askeri olarak başarı gösteremese de savaşın sonunda Avusturya ve Rusya imparatorlukların çökmesi ile otorite boşluğundan yararlandı. Transilvanya, Besarabya ve Bukovina'daki çeşitli halk meclisleri Romanya ile birleşme kararı aldı. 1919'daki Saint-Germain Antlaşması ve 1920'deki Trianon Antlaşması ile bu toprakların çoğunun Romanya tarafından ilhak edildiği tanındı.
I. Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Romanya, I. Dünya Savaşı'na geç girdi ancak sonunda 1916'da İttifak Devletleri'ne savaş ilan ederek İtilaf Devletleri'nin yanında savaşa girdi. Romanya askeri operasyonları, İttifak Güçleri'nin 1916'da Transilvanya Savaşı'nı kazanması ve hızlıca stratejik petrol sahalarını içeren Bükreş de dahil olmak üzere Eflak'ı ve Dobruca'yı işgal etmesiyle çıkmaza girdi. 1917'de özellikle Maraşeşti'de süren direnişe rağmen Rusya'da Ekim Devrimi'nin gerçekleşmesi ve savaştan çekilmesiyle Romanya destekten yoksun kaldı. Böylece önce Focşani Ateşkesi'ni bir yıl sonra Mayıs 1918'de ise Bükreş Antlaşması'nı imzalayarak savaştan çekilmek zorunda kaldı. Ancak Selanik cephesinde gerçekleşen ve Bulgaristan'ı savaştan çıkaran başarılı bir taarruzdan sonra Romanya hükûmeti, Batı Avrupa'da savaşın bitmesinden bir gün önce 10 Kasım 1918'de bölgede kontrolü yeniden ele geçirdi. Rusya'da meydana gelen güç boşluğundan yararlanarak önce 1918'de Besarabya daha sonra da 1 Aralık 1918'de Transilvanyalı Romenlerin Alba İulia'da Transilvanya ve Romanya Krallığı'nın birleşmesi bildirisinin yayınlaması ile Transilvanya, Romanya Krallığı'na katıldı. 1919'da Macar Sovyet Cumhuriyeti ile yapılan savaş sonucunda Romen güçleri Budapeşte'yi işgal etti ve Béla Kun'un Bolşevik rejimine son verdi.
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Central Intelligence Agency (2007). "The CIA World Factbook 2008". Skyhorse Publishing. ss. sf. 516. ISBN 1-60239-080-0.
- ^ Osman Karatay, Bilgehan Atsız Gökdağ (2006). "Balkanlar el kitabı". KaraM. ss. sf. 522. ISBN 975-6467-13-4.
- ^ "Timeline". 19 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Romania - The Crimean War and Unification". 13 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.