İçeriğe atla

Emil Hácha

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Emil Hácha
Bohemya ve Moravya Protektorası Başkanı
Görev süresi
15 Mart 1939 - 9 Mayıs 1945
3. Çekoslovakya Cumhurbaşkanı
Görev süresi
30 Kasım 1938 - 14 Mart 1939
Yerine geldiği Edvard Beneš
Yerine gelen Edvard Beneš (Sürgündeki Çekoslovakya Cumhurbaşkanı)
Kişisel bilgiler
Doğum 12 Temmuz 1872(1872-07-12)
Schweinitz in Böhmen, Bohemya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
(şimdi Çekya)
Ölüm 27 Haziran 1945 (72 yaşında)
Prag, Çekoslovakya
(şimdi Çekya)
Partisi Çekoslovak Nasyonal Sosyalist Partisi
Evlilik(ler) Hana Benešová

Emil Hácha (12 Temmuz 1872; Trhové Sviny, Bohemya, Avusturya-Macaristan - 27 Haziran 1945; Prag, Çekoslovakya), Çek avukat, 1938 yılından 1939 Çekoslovak Slovakya'nın üçüncü Cumhurbaşkanı. Mart 1939'dan itibaren Alman Himayesi altındaki Bohemya ve Moravya Protektorası'na başkanlık etti.

Ceske Budejovice'de liseden mezun oldu ve daha sonra Prag Üniversitesi'nde hukuk fakültesine gitti. 1896 yılında yaptığı çalışmalar bittikten sonra Prag'da Bohemya Krallığı Ülke Komitesi için çalıştı. I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden kısa bir süre sonra Viyana Yüksek İdare Mahkemesi'nde yargıç oldu. Orada Ferdinand Pantůček ile bir araya geldi. Versailles Antlaşması'ndan sonra Pantůček, Prag'da Çekoslovakya Cumhuriyeti Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı oldu. Hácha 1918'de bir yargıç ve 1919'da mahkeme Başkanı Yardımcısı oldu. Pantůček'in 1925 yılında ölümünden sonra onun vârisi olarak devlet başkanı Tomáš Garrigue Masaryk tarafından yeni başkan seçildi. Emil Hácha Çekoslovakya'da en çok dikkat çeken avukat olarak İngiliz ortak hukuku ve uluslararası hukuk konusunda uzman oldu. Ayrıca Yasama Konseyi üyesi oldu.

Çekoslovakya Cumhurbaşkanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hácha, Berlin'de Hitler ve Göring ile toplantıda, 15 Mart 1939

Münih Antlaşması ve devlet başkanı Edvard Beneš'in sürgün edilmesinden sonra 30 Kasım 1938 tarihinde onun halefi olarak seçildi. Katolikliği, muhafazakarlığı ve ülkenin bölünmesine yol açan hiçbir hükûmete katılmaması nedeniyle aday gösterildi. Alman işgalinden önceki kısa cumhurbaşkanlığı dönemi, İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti olarak bilinir ve daha önce cumhurbaşkanı ve hükûmete olağandışı yetkiler veren ve parlamentonun yetkilerini kısıtlayan bir etkinleştirme eylemiyle demokrasiden otoriter devlete geçişle damgasını vurdu.

Adolf Hitler ile görüşmesi ve tehdit

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mart 1939'da Slovakya ve Ruthenia'nın ayrılmasından sonra, İngiltere'nin Çekoslovakya Büyükelçisi Basil Newton, Başkan Hácha'ya Hitler ile görüşmesini tavsiye etti.[1] Hácha Berlin'e ilk geldiğinde, Hitler ile görüşmeden önce Alman Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop ile bir araya geldi. Von Ribbentrop, Nürnberg mahkemelerinde bu görüşme sırasında Hacha'nın kendisine "Çek Devletinin kaderini Führer'in ellerine bırakmak istediğini" söylediğini ifade etti.[2]

14 Mart 1939 akşamı Hitler, Başkan Hácha'yı Berlin'deki Reich Şansölyeliği'ne çağırdı. Hitler bir film izlerken onu kasten saatlerce bekletti.[3] Wilhelm Keitel anılarında, Hacha geldiğinde Hitler'in "yaşlı beyefendiyi iki saat dinlendirip iyileşmesine izin vereceğini" söylediğini hatırlattı ki bu Keitel için anlaşılmaz bir şeydi.[4] Sonunda, 15 Mart 1939'da saat 1:30'da Hitler Emil Hácha ile bir araya geldi. Hácha'ya, şu anda konuşurken Alman ordusunun Çekoslovakya'yı işgal etmek üzere olduğunu söyledi.

Hitler daha sonra Çek Cumhurbaşkanı Emil Hácha'ya iki seçenek sundu: Almanya ile işbirliği yapmak, bu durumda "Alman birliklerinin girişi tolere edilebilir bir şekilde gerçekleşecek" ve "Çekoslovakya'ya kendi cömert yaşamına, özerkliğine ve bir dereceye kadar ulusal özgürlüğe izin verecek" ya da "direnişin tüm araçlarla silah zoruyla kırılacağı" senaryosu ile karşı karşıya kalınabileceğini söyledi. Alman tarihçi Joachim Fest'e göre, Hácha, Hermann Göring'in başkenti bombalama tehdidi nedeniyle kalp krizi geçirdi ve saat dörtte Prag ile temasa geçerek etkin bir şekilde "Çekoslovakya'yı Almanya'ya dahil etti".[5] Göring, Nürnberg mahkemelerinde ifade verirken, İngiltere'nin Almanya büyükelçisi Nevile Henderson'a tehditte bulunduğunu kabul etti, ancak tehdidin bir uyarı olarak geldiğini söyledi çünkü Çek hükûmeti, Alman işgalini kabul ettikten sonra, Çek ordusunun ilerleyen Almanlara ateş etmeyeceğini garanti edemezdi.[6] Ancak Göring, Hácha'nın tehdidi nedeniyle kalp krizi geçirdiğinden bahsetmemiştir.

Fransız Büyükelçisi Robert Coulondre, Coulondre tarafından güvenilir kabul edilen isimsiz bir kaynağa göre, sabaha karşı saat dört buçukta Hacha'nın "tamamen çökmüş bir durumda olduğunu ve sadece enjeksiyonlarla ayakta durabildiğini" bildirdi.[7]

Coulondre, Reich Şansölyesi'ndeki sahneyi şöyle anlattı:

"Alman bakanlar [Göring ve Ribbentrop] acımasızdı. Belgelerin üzerinde durduğu masanın etrafında tam anlamıyla Dr. Hácha ve M. Chvalkovsky'yi avladılar, onların önlerine ellerine sürekli kalem ittiler, durmadan reddetmeye devam ederlerse Prag'ın yarısının bombardımandan harabeye döneceğini tekrarladılar. Şehir iki saat içinde bombalanacaktı ve bu sadece başlangıç olacaktı. Yüzlerce bombacı kalkış emrini bekliyordu ve eğer imzalar gelmeseydi bu emri sabah altıda alacaklardı".[8]

Ancak, toplantı sırasında hazır bulunan Hitler'in özel tercümanı Paul Schmidt anılarında, Çekoslovak Devlet Başkanı ile böyle çalkantılı sahnelerin yaşandığını yalanladı.[9] Tarihçi Jean Ancel, Schmidt'in anılarının, Nazi rejiminin suç politikalarını ve bu politikalardaki rolünü sürekli olarak küçümsediği ve görmezden geldiği için güvenilir bir bilgi kaynağı olmadığını belirtmiştir.[10]

Bohemya ve Moravya Himayesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çekoslovakya'nın geri kalan topraklarının 16 Mart 1939'da işgalinden sonra, Kasım 1939'da Bohemya ve Moravya Protektorası'na yeni seçilmiş başkan olarak Hitler'e bağlılık yemin etmek zorunda kaldı. Eski Çekoslovakya'nın Alman politikalarına ve Almanlaştırmasını protesto etti; Ancak, çok az etkisi oldu. Bunun üzerine gizlice Edvard Beneš'in sürgündeki hükûmeti ile iş birliği yaptı. Hácha, Himaye Başkanı olarak görev yaptığı süre boyunca, Çek Yahudilerine karşı ayrımcılık yapan Nazi Nürnberg Yasalarını örnek alan yasa yasalarını da imzaladı.[11] Parlamentoyu feshetti ve yerine Ulusal Ortaklık kurdu.[12]

Konstantin von Neurath'ın Hitler tarafından yeterince sert olmadığı kabul edildi ve Reinhard Heydrich Bohemya ve Moravya'nın Koruyucu Yardımcısı olarak atandıktan sonra bu durum değişti. Hácha ülkesinin konular üzerindeki etkisini kaybetti ve bir kukla haline geldi. Meslektaşları ve dostlarının çoğu tutuklandı (Başbakan Alois Elias dahil) ve toplama kamplarına gönderildi. Çünkü Heydrich tarafından başlatılmış olan terör kampanyası, Hácha'nın işgalcilere ile iş birliğinin, kendi halkına ve milletine yardımcı olabilecek tek yolun bu olduğu hissedildi.

Heydrich'in ölümünden sonra yeni Koruyucu Yardımcısı Kurt Daluege oldu. Hitler başlangıçta Heydrich'in öldürülmesine misilleme olarak 10.000 Çek'i idam etmeyi planlamıştı ve Hácha'yı böyle bir başka olay olursa "bütün Çek nüfusunu sınır dışı etmeyi düşünmemiz gerekir" diyerek uyarmıştı.[13] Bu tehdit Heydrich'in cenazesinde yapıldı.[14]

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

9 Mayıs 1945'teki Prag Taarruzu sırasında Kızıl Ordu tarafından kurtarıldı. Hácha, 13 Mayıs'ta Sovyet NKVD ajanları tarafından vahşice dövüldü ve tutuklandı ve hemen Pankrác Hapishanesine transfer edildi. 27 Haziran'da, gizemli koşullar altında[15] orada öldü. Ölümünden sonra ilk bakışta Vinohrady'de isimsiz bir mezara gömüldü. O dönemin İçişleri Bakanı Hacha'nın adının mezar taşına kazınmasını yasakladı (ancak günümüzde mezarında ismi bulunmaktadır).

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Nicoll, Britain’s Blunder (German edition) p. 63.
  2. ^ Nuremberg Trial Proceedings Vol. 10 Friday, 29 March 1946 12 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Avalon
  3. ^ Evans Third Reich in Power pp. 682–684
  4. ^ Keitel, Third Reich in Power p. 79
  5. ^ Fest Hitler pp. 570–571
  6. ^ IMT XXXI 26 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. DOCUMENT 2861-PS, p. 246
  7. ^ Robert Coulondre to Georges Bonnet, Minister for Foreign Affairs. Berlin, March 17, 1939., available online here: http://avalon.law.yale.edu/wwii/ylbk077.asp 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ Shirer, William The Rise of and Fall of the Third Reich, New York: Simon and Schuster, 1960 pages 446-447
  9. ^ Schultze-Rhonhof, 1939 - the War that Had Many Fathers p. 231
  10. ^ Ancel, Jean The History of the Holocaust in Romania, Lincoln: University of Nebraska Press, 2011 page 214.
  11. ^ "Nuremberg Laws Proclaimed in Czech Protectorate by President Hacha". Jewish Telegraphic Agency. 24 Mart 1942. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016. 
  12. ^ Gruner, Wolf (2015). "Protectorate of Bohemia and Moravia". Gruner, Wolf; Osterloh, Jörg (Ed.). The Greater German Reich and the Jews: Nazi Persecution Policies in the Annexed Territories 1935-1945. War and Genocide (İngilizce). Heise, Bernard tarafından çevrildi. New York: Berghahn Books. ss. 105-106. ISBN 978-1-78238-444-1. 
  13. ^ Evans Third Reich at War p. 277
  14. ^ Mazower Hitler's Empire p. 213
  15. ^ Emil Hacha 5 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., hrad.cz, retrieved 20 November 2013
Siyasi görevi
Önce gelen:
Edvard Beneš 		Çekoslovakya Cumhurbaşkanı
1938-1939 		Sonra gelen:
Edvard Beneš
(Sürgündeki Çekoslovakya Cumhurbaşkanı)
Önce gelen:
Yeni makam 		Bohemya ve Moravya Protektorası Başkanı
1939-1945 		Sonra gelen:
Makam kaldırıldı
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Emil_Hácha&oldid=33404132" sayfasından alınmıştır