Bostancı, Kadıköy
| Bostancı | |
|---|---|
 Tarihî Bostancı İskelesi | |
 Mahallenin haritadaki yeri | |
Koordinatlar: 40°57′30″N 29°05′44″E / 40.9583°K 29.0956°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | İstanbul |
| İlçe | Kadıköy |
| Bulunduğu yer | Anadolu Yakası  |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| Kıyısı olduğu | Marmara Denizi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.8 km² |
| Nüfus (2023) | 32.666[2] |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 216[3] |
| İl plaka kodu | 34[4] |
| Posta kodu | 34744[5] |
| İstatistiki bölge | İstanbul alt bölgesi (TR10) |
| Seçim çevresi | İstanbul 1. seçim çevresi[6] |
Bostancı, İstanbul'da, Kadıköy ilçesine bağlı bir mahalledir. Kadıköy'ün doğu ucunda yer alan Bostancı, sahilden D-100 Karayolu'na doğru yaklaşık 2 kilometre boyunca uzanır. Batıda Suadiye ve Kozyatağı, kuzeyde Ataşehir'e bağlı İçerenköy ve doğuda Maltepe ilçesine bağlı olan Altıntepe ile komşudur. Ayrıca Adalar'a en yakın noktalardan biridir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Antik çağdaki adı ve burada bir yerleşme olup olmadığını gösteren herhangi bir kalıntıya rastlanmamıştır. Bostancı'nın Bizans dönemindeki Poleatikon adlı yer olduğu tahmin edilmektedir. İmparatorların Anadolu içindeki seferlerinden dönüşlerinde şehir başkanı (praefectus-eparhos) onu burada karşılardı. Bu yüzden burada ufak da olsa bir saray veya köşkün bulunduğu sanılır. Aynı yerde, 718'de Emevi kuvvetleri Konstantinopolis'i kuşattığında, İslam donanmasının bir kısmının sığındığı bir liman da bulunuyordu.
İstasyonun olduğu yer çevresinde bulunan bir Bizans kilisesine ait mermer bir sütun gövdesi, 1980'li yıllara kadar istasyonun hemen arkasında duruyordu. Bağdat Caddesi'nin kenarında kablo döşemesi sırasında açılan çukurlarda da Bizans tuğlaları bulunmuştur. Turşucu Deresi'nin denize döküldüğü yerde de, çıkmalar halinde payandaları olan bir Bizans duvarı kalıntısı, derenin üstü kapatılıncaya kadar görülürdü. Poleatikon'daki limanın son kalıntıları ise, 1985-1990 arasındaki sahil yolu yapımı ve kıyı doldurması ile yok olmuştur.
Osmanlı döneminde şehri Anadolu'ya bağlayan anayol Bostancı'dan geçiyordu. Bu yolun bir bölümü sonra Bağdat Caddesi olarak adlandırılmıştır. Şehrin doğu sınırını teşkil eden bu yerde, bir bostancı derbendi (karakolu) kurulmuş ve İstanbul'a giriş çıkışlar burada bostancılar tarafından kontrol edilmiştir. Semtin adı da, bu bostancı derbendinden gelmiştir.[7]
Bostancı semtinde Osmanlı dönemi boyunca önemli bir yerleşme olmamıştır. Semtin canlanması 19. yy sonlarında Bağdat Demiryolu'nun buradan geçmesi ile başlamıştır. I. Dünya Savaşı yıllarında Cihangir yangınında (1916) evleri yanan aileler de buraya göç ederek imkânlarına göre evler veya köşkler yaptırarak yerleşmişlerdir. Suadiye'de bir plaj tesisinin kurulması ile bölgenin daha büyük canlılık kazanması sonunda, 1930'lu yılların ikinci yarısında Kadıköy tramvay hattı Bostancı'ya kadar uzatılmıştır. Çatalçeşme'ye kadar çift hat halinde olan tramvay yolu, buradan sonra terminus noktası olan çarşı ve karakol meydanına kadar tek hat halinde işlerdi. 1950'li yıllarda raylar sökülerek kaldırıldı. Buraya kadar tramvay taşımacılığının olması semtin gelişmesinde büyük rol oynamıştır.
Genellikle 1930'dan itibaren, Bostancı'da kıyıda ve demiryolu çevresi ile Bağdat Caddesi etrafında iki katlı villalar yapıldığı görülür. Bunun için de eski ahşap köşklerin bahçeleri parselenmiş, binaları yıkılmıştır. Uzun yıllar yazlık sayfiye yeri olan Bostancı'da, 1980'li yıllardan itibaren bu villalar yerlerini kıyıda 4, Bağdat Caddesi'nin iki yanında 5, bunun dışında kalan yerlerde 8-10 katlı apartmanlara bırakmıştır. Anadolu Yakası'ndaki en büyük gösteri mekanlarından biri olan Bostancı Gösteri Merkezi 1991 yılında açılmıştır.
1985-1995 arasındaki kent düzenlemeleri sırasında Kadıköy-Pendik sahil yolu açılırken Bostancı Koyu ve İskelesi çevresi doldurulmuş, eski sahil lokantaları, yalılar içeride kalmış, iskele meydanının önemli bölümü açık otopark halini almış, semtin sahil kesimlerinin karakteristiği ve görünümü bütünüyle değişmiştir. 2024 yılında sahil düzenlemeleri tamamlanmış olup, “Bostancı Metro İstasyonu Çevre Düzenlemesi”, “Çamaşırcıdere Yaşam Vadisi 1. Etap” ve “Ediz Hun Kaktüs Evi” için bir açılış töreni gerçekleştirilmiş ve söz konusu alanlar halkın kullanımına açılmıştır.[8]
Tarihi yapılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bostancı'nın en önemli tarihî eseri, bu yerleşim yerini ikiye bölen Çamaşırcı Deresi üstünde sefer ve kervan yolunun geçişini sağlayan Bostancıbaşı Derbendi Köprüsü'dür (Bostancıbaşı Köprüsü). Bostancı'da başka önemli bir eski eser ise köprünün batı ucunda ulu birkaç ağacın altında inşa edilmiş olan ve eski Bostancıbaşı Derbendi'nin yerinde herhalde Sultan II. Mahmud döneminde (1808-1839) yapılan ahşap karakol binası idi. Bağdat Caddesi ile Taşlıçeşme kavşağında, demiryolu kenarında emniyet müdürlüğü binasının yapılması ile bu tarihi karakol yıktırılmıştır.
II. Mahmut Çeşmesi, 1831-32'de daha eski bir çeşmenin yerinde yaptırılmıştır. 1988'de sökülerek, karakterine uymayacak biçimde yüzü denize dönük olarak bir daha yerleştirilmiştir. Bostancı'nın önemli bir eski eseri ise Bağdat Caddesi kenarındaki Çatalçeşme'dir. İstanbul'un en eski kitabeli çeşmelerinden olan bu küçük anıt, 1947'ye doğru geriye, şimdiki yerine alınmıştır.
Bostancı Camii, 19. yy sonlarında yerleşmenin başlaması ve buna bağlı olarak bölgede bir cami gereğinin duyulmasıyla ortaya çıkmıştır. O vakit çarşı olan yerde, mimar Ahmed Kemaleddin Bey'in (1870-1927) 1911 tarihli projesine göre 1913'te Evkaf Nezareti tarafından Bostancı Camii yaptırılmıştır.
Haydarpaşa'dan gelen demiryolu, Bostancı'da iyice denize yaklaşır. Burada Bağdat Demiryolu İdaresi tarafından bir istasyon yapılmıştır. Belirli bir Prusya mimarisi üslubunda olan Bostancı Tren İstasyonu, bu bakımdan Bostancı'nın en eski eserleri arasında yer almaya değer bir yapıdır. Bostancı'nın Adalar ile en yakın bağlantı sağlanacak yer olması, ayrıca gerek karayolu, gerek demiryolunun birleştikleri bir noktada bulunması bakımından, buradan denizyolu ile de iletişim sağlanması uygun görülerek 1912-13'te Bostancı İskelesi yapılmıştır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Değişim | Nüfus | Tespit Yöntemi |
|---|---|---|---|
| 2007 | 38.043 | ADNKS | |
| 2008 |  3% |
37.061 | ADNKS |
| 2009 |  2% |
37.952 | ADNKS |
| 2010 | 0% |
37.996 | ADNKS |
| 2011 | 0% |
37.881 | ADNKS |
| 2012 | 3% |
36.587 | ADNKS |
| 2013 | 2% |
35.820 | ADNKS |
| 2014 | 5% |
34.140 | ADNKS |
| 2015 | 3% |
33.142 | ADNKS |
| 2016 | 5% |
31.399 | ADNKS |
| 2017 | 0% |
31.450 | ADNKS |
| 2018 | 0% |
31.585 | ADNKS |
| 2019 | 5% |
33.191 | ADNKS |
| 2020 | 2% |
33.789 | ADNKS |
| 2021 | 0% |
33.819 | ADNKS |
| 2022 | 1% |
33.638 | ADNKS |
| 2023 | 3% |
32.666 | ADNKS |
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulaşım olarak en merkezi noktalardan bir tanesidir. Deniz otobüsü ve vapur seferleri, YHT'ler ve Ankara Ekspresi'nin durduğu Bostancı Tren İstasyonu, Kadıköy-Sabiha Gökçen Havalimanı ve Bostancı-Parseller metrolarındaki Bostancı İstasyonu bulunmaktadır. 1930'lardan beri bu mahalleyi İETT'nin "4" adlı ring hattı Kadıköy'e bağlar. Taksim dolmuşları sonlandırılmış olup[9] Kadıköy dolmuşlarının seferleri sürmektedir. Bostancı üzerinden Mecidiyeköy, Taksim ve Ümraniye istikametindeki otobüsler de kaldırılmıştır.[10][11]
Otobüs Sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Üst Bostancı'dan
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2 Bostancı-Üsküdar
- 129T Bostancı-Taksim
- 19D Bostancı-Ümraniye
- 202 Bostancı-Taksim (Hat şu anda kullanılmıyor.)
- 13AB Bostancı / Ataşehir - Altunizade
- 10 Ümraniye Devlet Hastanesi / Ataşehir - Bostancı
Alt Bostancı'dan
[değiştir | kaynağı değiştir]- 4 Bostancı-Kadıköy
- 10B Bostancı-Kadıköy
- 10S Bostancı-Kadıköy
- 17S Bostancı-Uğur Mumcu
- 112 Bostancı-Taksim
- 133T Bostancı-Tuzla
- 19SB Bostancı-Sultanbeyli
- E-9 Bostancı-Sabiha Gökçen Havalimanı
- MR2 Bostancı-Ayrılık Çeşmesi
Raylı Sistem
[değiştir | kaynağı değiştir]- M4 (İstanbul Metrosu) hattı üzerinde Bostancı (M4, İstanbul Metrosu)
- M8 (İstanbul Metrosu) hattı üzerinde Bostancı (M8, İstanbul Metrosu) ve Emin Ali Paşa (İstanbul Metrosu)
- Marmaray hattı üzerinde Bostancı Tren İstasyonu
Şehir Hatları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bostancı - Adalar - (Ring)
- Bostancı - Adalar - (Kadıköy - Kabataş)
- Bostancı - Büyükada - Sedefadası (Yaz tarifesinde)
- Bostancı-Moda-Karaköy-Kabataş
- Bostancı-Moda-Kadıköy-Kabataş (Kaldırıldı[12])
- Bostancı-Avcılar (Yaz sezonunda sadece sefer yapmaktadır.)
- (Yaz tarifesinde her cumartesi) Mehtaplı Geceler seferi
Feribotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehir içi
[değiştir | kaynağı değiştir]- İDO Avcılar (Şehir Hatları'na bağlı çalışır)
Şehirler arası
[değiştir | kaynağı değiştir]- İDO Kartal-Yalova
- İDO Yenikapı-Armutlu-Armutlu Tatil Köyü
- İDO Yenikapı-Marmara-Avşa
- İDO Çınarcık
- İDO Esenköy-Kumla
- İDO Bandırma
Geçmişte belirli dönemlerde Bostancı'dan Kocaeli ile şehirler arası deniz ulaşımı sağlanması için teşebbüsler gerçekleşmiştir. 1989 yılında, hafta sonları ile sınırlı olmak üzere İzmit ve Bostancı arasında deniz otobüsü seferleri gerçekleşmiştir. 2007 yılında Kurban Bayramı, 2010 yılında Ramazan Bayramı'nda yine İzmit ile Bostancı arasında seferler işletilmiş, bu iki uygulamada gemilerin rotasına Kabataş da eklenmiştir.[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Coğrafi Numaralar". Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024.
- ^ "İl bilgileri Haritası". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "PTT posta kodu sorgulama". PTT. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Yüksek Seçim Kurulu Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ Semavi Eyice, "Bostancı", Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Tarih Vakfı, 1994. ISBN 975-7306-00-2.
- ^ "Bostancı'nın artık çağdaş bir meydanı var". Kadıköy Life. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bostancı Taksim Dolmuş Durağı".
- ^ "Mazide Kalmış İETT Hatları". Wowturkey. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Mazide Kalmış İETT Hatları". Wowturkey. 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Kış Tarifesinde Yapılan Yeni Düzenlemeler". Şehir Hatları. 19 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Dünyanın ilk arabalı vapuru Suhulet'ten İstinye-Çubuklu arabalı vapur hattına İstanbul'da deniz ulaşımının geçmişi". 140journos. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Bostancı, Kadıköy ile ilgili coğrafi veriler
