Arnavut milliyetçiliği
Arnavut milliyetçiliği, ilk kez 19. yüzyılda Arnavut millî uyanışı sırasında etnik Arnavutların ürettiği milliyetçi fikir ve kavramların genel bir adıdır. Arnavut milliyetçiliği, coğrafi olarak genişletilmiş bir Arnavut devletinin veya büyük Arnavut nüfusunu barındıran bitişik Balkan topraklarını kapsayan Büyük Arnavutluk'un oluşturulması fikirlerini de içeren Arnavutçuluk[1][2][3][4][5][6] ve Pan-Arnavutçuluk[7][8] gibi benzer kavramlarla da ilişkilidir.
Geç Osmanlı döneminde Arnavutlar çoğunlukla Osmanlı İmparatorluğu ile yakın bağları olan Müslümanlardı.[9] Daha önce Arnavut devletinin olmaması, Arnavut milliyetçiliğinin Sırplar ve Yunanların komşu milliyetçiliklerinin aksine daha sonra gelişmesine yol açtı.[9][10] Balkan Arnavutlarının yaşadığı toprakların komşu Ortodoks Hristiyan devletler tarafından bölünmesi sonucunu doğuran Doğu krizinin başlaması (1870'ler), Arnavut millî uyanışı döneminin ve milliyetçi hareketin ortaya çıkmasını teşvik etti.[9][11][12][13][14] 19. yüzyılda, bazı Batılı bilimsel etkiler, Arbıreşçe ve Arnavut millî uyanış figürleri gibi Arnavut diasporaları, Arnavutların kendi kaderini tayin için Balkan Arnavutları arasında fikirlerin yayılmasında büyük katkılarda bulundular. Bunlar arasında çağdaş zamanlarda Arnavut milliyetçiliğine hâkim olan Arnavutların kökeninin İliryalılar'a dayandığı fikrinin yanında eski halklardan Pelasglar'ın da ataları olduğu dile getiriliyordu.[15][16]
Osmanlı döneminden kalma topraklar üzerinde diğer Balkan milliyetçilikleri ve devletleri ile toprak talepleri nedeniyle çakışan bu fikirler, komşu halklara üstünlük sağlamayı amaçlayan, bağımsızlık ve kendi kaderini tayin hakkını içeren ve komşu ülkelere karşı yayılmacı iddialara izin veren ulusal bir mit içermektedir.[15][17][18][19] Pan-Arnavut duyguları da mevcuttur ve bu duygu tarihsel olarak, Kosova ve Batı Makedonya'nın bir kısmı Mihver İtalyan güçleri tarafından İkinci Dünya Savaşı sırasında Arnavutluk'u himaye etmek üzere birleştiğinde sadece bir kez gerçekleşmiştir. Arnavut milliyetçiliği, Arnavut kökenleri, kültürel saflık ve ulusal homojenliği, Arnavutluk ulusal kimliğinin temeli olarak dini kayıtsızlığı ve devam eden ulusal mücadelelerle ilgili bir dizi efsane içeriyor.[20] İskender Bey figürü, bir kişiye dayanan Arnavut milliyetçiliğinin ana kurucu mitlerinden biridir, diğer efsaneler fikirlere, soyut kavramlara ve kolektivizme dayanmaktadır.[21][22][23][24]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı yazarlar, Arnavut milliyetçiliğinin, Yunan ve Sırp muadillerinden farklı olarak, kökenleri Osmanlı karşıtı bir mücadeleden ortaya çıkmayan ve bunun yerine Doğu Krizi (1878) dönemine ve Sırplar ve Yunanlar tarafından bölgesel bölünme tehdidine dayanan farklı bir tarihsel bağlamda olduğunu savunuyorlar, diğerleri ise Arnavutluk milliyetçiliğinin daha önce 1878 olaylarına karşılık olarak hem Osmanlı yönetiminin politikalarına hem de rakip Balkan milliyetçiliği politikalarına tepki vererek jeopolitik bir harekete dönüşen bir toplumsal reform hareketi olarak ortaya çıktığı görüşüne sahipler. Tartışmalı alanlar için komşularla rekabet etmek Arnavutları ulus için mücadele etmeye ve Avrupa güçlerinden destek aramaya zorladı.[25] Bazı araştırmacılar, Arnavut milliyetçiliğinin 1878'de ortaya çıktığı ya da belirli bir başlangıç tarihi belirleme paradigmasının yanlış olduğu görüşüne katılmıyorlar,[26][27][28] ancak bu olaylar, Arnavutluk ulusal hareketinin siyasallaşmasına ve Arnavutluk kolektif kültürü ve hafızasında çağdaş zamanlarda ifade edilen Arnavut milliyetçiliği mitolojisinin bir parçası haline gelen mitlerin ortaya çıkmasına yol açan önemli bir an olarak kabul edilir. Bu tarihsel bağlam, milliyetçilerin ulusal onaylama arayışındayken ve ulusal duyguların ve dilin aşınması olarak gördükleri şeylere karşı koymak için Arnavutluk ulusal hareketini de görünümde savunmacı hale getirdi.[29] 19. yüzyılda Arnavutlar üç dini gruba ayrıldı. Katolik Arnavutlar, Avusturya-Macaristan koruması ve İtalyan bürosu himayesi nedeniyle okul ve kilisede bazı Arnavut etno-dilbilimsel ifadelere sahiptiler.[30] Konstantinopolis Patrikhanesi altındaki Ortodoks Arnavutlar, Yunanca ve geç Osmanlı dönemine doğru okuryazarlık ve okul eğitimi almışlardı.[30][31][32][33] Bu dönemde tahmini nüfusu bir milyondan fazla olan Müslüman Arnavutların Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Balkan Arnavut nüfusunun yaklaşık %70'ini oluşturuyordular.[30]
Doğu Krizi ve Arnavutluk ulusal uyanışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğu Krizinin yükselişiyle birlikte Müslüman Arnavutlar, Osmanlı devletine sadakat ile ortaya çıkan Arnavut milliyetçi hareketi arasında parçalandılar.[34] İslam, Sultan ve Osmanlı İmparatorluğu geleneksel olarak daha geniş Müslüman topluluğa ait olarak eş anlamlı olarak görülüyordu. Arnavut milliyetçi hareketi kendi kaderini tayin hakkını savundu ve Arnavutların devlet içinde ayrı bir topluluk ve dil olarak sosyo-politik olarak tanınmasını sağlamaya çalıştı.[35] Arnavut milliyetçiliği, daha geniş Arnavut nüfusunun popüler talebi olmadan Arnavut aydınları arasında başlayan bir hareketti.[36] Jeopolitik olaylar, birçok Müslüman olan Arnavut milliyetçilerinin kendilerini Osmanlılardan, İslam'dan ve o sırada ortaya çıkan Sultan II. Abdülhamid'in pan-İslami Osmanlıcılığından uzaklaştırmaya itti.[13][35][37] Rus-Türk Savaşı sırasında, gelen Sırp ordusu Müslüman Arnavut nüfusunun çoğunu Topluca ve Niş bölgelerinden Kosova'ya sürerek Prizren Ligi'nin (1878-1881) Doğu krizine yanıt olarak ortaya çıkmasını tetikledi.[11][31][38] Prizren Birliği, bir grup Arnavut entelektüel tarafından komşu Balkan ülkeleri arasında bölünmeye direnmek ve Arnavutları üniter dilsel ve kültürel ulus haline getirerek bir Arnavut ulusal bilinci öne sürmek için kuruldu.[11][31]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Gawrych 2006, s. 20. "... Arnavutluk'un gelişimini anlamak için gerekli olan dinamik."
- ^ Judah 2008, s. 12. "Arnavutların dini Arnavutluktur"
- ^ Krieger 2001, s. 475."... sık sık o zamandan beri, "Arnavutların dini Arnavutluktur."
- ^ Reynolds 2001, s. 233. "Bundan böyle Hoca, tek dinin "Arnavutluk" olacağını açıkladı. Hoca, milliyetçiliği Sovyet bloğundan çıkma mücadelesinde bir silah olarak kullanıyordu."
- ^ Lubonja 2002, ss. 92, 100, 102.
- ^ Clayer 2002, s. 132.
- ^ Bideleux & Jeffries 2007, s. 423. "... bir 'Büyük Arnavutluk' oluşturdu. Her ne kadar Batı'daki pan-Arnavutluk'a büyük dikkat gösterilmiş olsa da"
- ^ Vickers 2004, s. 3.
- ^ a b c Kressing 2002, s. 19.
- ^ Gawrych 2006, ss. 72–86.
- ^ a b c Kostov 2010, s. 40.
- ^ Skoulidas 2013. para. 5.
- ^ a b King & Mai 2008, s. 209.
- ^ Puto & Maurizio 2015, s. 172.
- ^ a b De Rapper 2009, s. 7. "Pelasglar ile özdeşleşerek, Arnavutlar Balkan anavatanlarında yalnızca Romalıların geç dönemindeki "barbar" işgalcilerden önce değil, sadece Romalıların kendilerinden önce değil, daha da önemlisi, Yunanlardan önce bulunduklarını iddia edebilirler.‟ (Malcolm 2002: 76-77)."
- ^ De Rapper 2009, s. 7.
- ^ Wydra 2007, s. 230. "Arnavutlar, İlirya-Arnavut sürekliliği ve Slav halkına üstünlük iddiasında bulunarak, altıncı ve yedinci yüzyıllara kadar geriye gitme eğilimindeydi...."
- ^ Bideleux & Jeffries 2007, s. 513. "Etnik Arnavutlar sadece Kosova'daki nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturmuyor. Ayrıca, uluslarının Balkanlar'daki en eski olduğuna, yüzyıllar önce Slavların gelişinden önce Batı Balkanların çoğunda (Kosova dahil) 'İlirya halklarının' bir kolu olan eski Dardanyalılardan geldiklerine inanarak yetiştirildiler.
- ^ Judah 2008, s. 31.
- ^ Nitsiakos 2010, s. 206.
- ^ King & Mai 2008, s. 212. "Arnavut milliyetçiliği içinde üç ana kurucu mit iş başında ... İkincisi İskender Bey efsanesi,..."
- ^ Steinke, Klaus. "Recension of The living Skanderbeg : the Albanian hero between myth and history / Monica Genesin ... (eds.) Hamburg : Kovač, 2010 Schriftenreihe Orbis ; Bd. 16" (Almanca). Quelle Informationsmittel (IFB) : digitales Rezensionsorgan für Bibliothek und Wissenschaft. 8 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2011.
Im nationalen Mythus der Albaner nimmt er den zentralen Platz ein,...
- ^ Nixon 2010, ss. 3–6.
- ^ Free 2011, s. 14. "Betrachtet man die Gesamtheit der albanischen Nationalmythen, so ist offensichtlich, dass es fur Albaner mehr als nur den Skanderbeg-Mythos gibt und dass nicht nur auf diesem Mythos die albanische Identitat beruht. Es gibt noch weitere wichtige Mythenfiguren, doch diese beziehen sich auf Vorstellungen, abstrakte Konzepte und Kollektive, aber nicht auf Personen."
- ^ Misha 2002, s. 34.
- ^ Rrapaj, Jonilda and Kolasi, Klevis (2013). The Turkish Yearbook of International Relations, Volume 44, pages 185-228. Page 194-195: "İlk veya A Aşaması, belirli bir etnik grubun dilsel, kültürel ve sosyal özellikleri hakkında bir farkındalığın entelektüel ilgisi ve bilimsel araştırmasından oluşur. Bu aşamada (bağımsızlık için) net bir ulusal talep yoktur. İkinci dönem ya da aşama B, elitlerin etnik grup arasındaki ulusal bilinci “uyandırma” ya da vatansever ajitasyon dönemi ile ilgili vatanseverlik faaliyetleriyle ilgilidir. Son aşama veya C evresi, milliyetçi hareketlerin, politik ve entelektüel çevrelerle sınırlı dar bir hareketten kitle hareketine dönüşümünü ifade eder. Arnavutluk davasında aşağıda göreceğimiz gibi, genel olarak konuşursak, aşama A'nın Tanzimat Reformlarının başlangıcından başlayarak 1844'te ilk Arnavut alfabesinin sembolik bir tarih olarak yayınlanmasına kadar geçen süreyi kapsadığını iddia edebiliriz. Prizren Ligi (1881) veya Sami Fraşiri'nin milliyetçi Manifestosu'nun 1899'da yayınlanması, aşama B ise Prizren Ligi'nin Yüce Porte tarafından ezilmesinden sonra ve özellikle 1897'deki Yunan-Osmanlı krizinden sonra yoğunlaşıyor. Kırılgan veya jelatinimsi durum yapısı nedeniyle bağımsızlık ilanından sonra bile devam eder. Milliyetçiliğin kitlelere veya aşama C'ye geçilmesi, ancak 1920'den sonra uygun bir devlet yapısının ve siyasi istikrarın kurulmasıyla başlar."
- ^ Hroch, Miroslav (1999). “From National Movement to the Fully-formed Nation: The Nation-building Process in Europe”, in Mapping the Nation', ed. Gopal Balakrishnan. London: Verso, 1999. Page 80
- ^ Zhelyazkova, Antonina. "Albanian Identities". Page 24: "Arnavut uyanışının başlangıcının Naum Vekilharcı'nın faaliyeti ve 1845'te yayınlanan primeriyle birlikte Arnavutluk ulusal hareketinin ilk program belgesi olan Ortodoks Arnavutlara hitaben belirlendiği varsayılıyor. İçinde Veqilharxhi, Arnavut halkının diğer Balkan ülkeleri ile yan yana evrimine ilk adım olarak Arnavut okulları ve Arnavut dilinin gelişmesini istedi."
- ^ Misha 2002, ss. 40–41.
- ^ a b c Gawrych 2006, ss. 21–22.
- ^ a b c Poulton 1995, s. 65.
- ^ Skendi 1967a, s. 174. "Ortodoks Arnavutların siyasi düşünceleri iki kategoriye ayrıldı. Arnavutluk'ta yaşayanlara Yunan etkisi hakim oldu. Çoğunluğu -özellikle seçkinler- Yunanistan ile birlik istiyordu. Ortodoks Hristiyanların genel olarak Osmanlı yönetimine karşı yoğun bir nefretleri vardı. Bu duygu, yurtdışındaki kolonilerde yaşayan eş-dindarları tarafından paylaşılsa da, politik düşünceleri farklıydı."
- ^ Skoulidas 2013. para. 2, 27.
- ^ Gawrych 2006, ss. 43–53.
- ^ a b Gawrych 2006, ss. 86–105.
- ^ Psomas 2008, s. 280.
- ^ Endresen 2011, ss. 40–43.
- ^ Frantz 2009, ss. 460–461.
- Genel
- Aberbach, David (2016). National Poetry, Empires and War. New York: Routledge. ISBN 9781317618102.
- Ahmed, Akbar (2013). The thistle and the drone: How America's war on terror became a global war on tribal Islam. Washington, D.C: Brookings Institution Press. ISBN 9780815723790.
- Ahrens, Geert-Hinrich (2007). Diplomacy on the edge: Containment of ethnic conflict and the minorities working group of the conferences on Yugoslavia. Washington, D.C: Woodrow Wilson Center Press. ISBN 9780801885570.
- Alpion, Gëzim (2004). "Media, ethnicity and patriotism—the Balkans 'unholy war' for the appropriation of Mother Teresa". Journal of Southern Europe and the Balkans. 6 (3). ss. 227-243. doi:10.1080/1461319042000296796.
- Austin, Robert C. (2004). "Greater Albania: The Albanian state and the question of Kosovo". Lampe, John; Mazower, Mark (Ed.). Ideologies and national identities: The case of twentieth-century Southeastern Europe. Budapeşte: Central European University Press. ss. 235-253. ISBN 9789639241824.
- Austin, Robert (2005). "Albania". Frucht, Richard C. (Ed.). Eastern Europe: An introduction to the people, lands, and culture. ABC-CLIO. ss. 695-734. ISBN 9781576078006.
- Austin, Robert Clegg (2012). Founding a Balkan State: Albania's Experiment with Democracy, 1920-1925. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 9781442644359.
- Babuna, Aydin (2004). "The Bosnian Muslims and Albanians: Islam and Nationalism". Nationalities Papers. 32 (2). ss. 287-321. doi:10.1080/0090599042000230250.
- Bailey, Roderick (2011). The Wildest Province: SOE in the Land of the Eagle. Londra: Vintage. ISBN 9781446499542.
- Baltsiotis, Lambros (2011). "The Muslim Chams of Northwestern Greece: The grounds for the expulsion of a "non-existent" minority community". European Journal of Turkish Studies. Cilt 12. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Banks, A.; Muller, Thomas C.; Overstreet, William R. (2010). Political Handbook of the World. Washington D.C.: CQ Press. ISBN 9781604267365.
- Bardhoshi, Nebi; Lelaj, Olsi (2008). "Between ideological and pragmatic identity: Negotiating existence among Albanian immigrants in Konista, North western Greece". Nitsiakos, Vassilis; Manos, Ioannis; Agelopoulos, Georgios; Angelidou, Aliki; Dalkavoukis, Vassilis (Ed.). Balkan Border Crossings–First Annual of the Konitsa Summer School. Berlin: Lit Verlag. ss. 290-305. ISBN 9783825809188.
- Barbullushi, Odeta (2010). "The Politics of 'Religious Tolerance' in Post-Communist Albania: Ideology, Security and Euro-Atlantic Integration". Pace, Michelle (Ed.). Europe, the USA and political Islam: Strategies for engagement. Springer. ss. 140-160. ISBN 9780230298156.
- Batkovski, Tome; Rajkocevski, Rade (2014). "Psychological Profile and Types of Leaders of Terrorist Structures - Generic Views and Experiences from the Activities of Illegal Groups and Organizations in the Republic of Macedonia". Milosevic, Marko; Rekawek, Kacper (Ed.). Perseverance of Terrorism: Focus on Leaders. Amsterdam: IOS Press. ss. 84-102. ISBN 9781614993872.
- Belledi, Michele; Poloni, Estella S.; Casalotti, Rosa; Conterio, Franco; Mikerezi, Ilia; Tagliavini, James; Excoffier, Laurent (2000). "Maternal and paternal lineages in Albania and the genetic structure of Indo-European populations". European Journal of Human Genetics. 8 (7). ss. 480-486. doi:10.1038/sj.ejhg.5200443
. PMID 10909846. - Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (2007). The Balkans: A post-communist history. Londra: Routledge. ISBN 9781134583270.
Dardanae.
- Bieber, Florian; Galijaš, Armina (2016). Debating the End of Yugoslavia. Farnham: Routledge. ISBN 978-1-317-15424-2.
- Biernat, Agata (2014). "Albania and Albanian émigrés in the United States before World War II". Mazurkiewicz, Anna (Ed.). East Central Europe in Exile Volume 1: Transatlantic Migrations. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing. ss. 9-22. ISBN 9781443868914.
- Bowden, William (2003). Epirus Vetus: The Archaeology of a Late Antique Province. Londra: Duckworth. ISBN 9780715631164.
- Brisku, Adrian (2013). Bittersweet Europe: Albanian and Georgian Discourses on Europe, 1878–2008. New York: Berghahn Books. ISBN 9780857459855.
- Blumi, Isa (2011). Reinstating the Ottomans, Alternative Balkan Modernities: 1800–1912. New York: Palgrave MacMillan. ISBN 9780230119086.
- Bugajski, Janusz (1994). Ethnic politics in Eastern Europe: A guide to nationality policies, organizations, and parties. Armonk: ME Sharpe. s. 116. ISBN 9781315287430.
Republic of Ilirida.
- Buturovic, Amila (2006). "European Islam". Juergensmeyer, Mark (Ed.). Global religions: An introduction. Oxford: Oxford University Press. ss. 437-446. ISBN 9780199727612.
- Clayer, Natalie (2002). "The myth of Ali Pasha and the Bektashis". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 127-133. ISBN 9780253341891.
- Clayer, Nathalie (2005b). "Convergences and Divergences in Nationalism through the Albanian example". Detrez, Raymond; Plas, Pieter (Ed.). Developing cultural identity in the Balkans: Convergence vs. Divergence. Brüksel: Peter Lang. ss. 213-226. ISBN 9789052012971.
- Clayer, Nathalie (2005). "Le meurtre du prêtre: Acte fondateur de la mobilisation nationaliste albanaise à l'aube de la révolution Jeune Turque [The murder of the priest: Founding act of the Albanian nationalist mobilisation on the eve of the Young Turks revolution]". Balkanologie. IX (1–2). 12 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Clewing, Konrad; Sundhaussen, Holm (2016). Lexikon zur Geschichte südosteuropas. Viyana: Böhlau Verlag. ISBN 9783205786672.
- Crawshaw, Robert (2006). "The file on H. Metahitory, Literature, Ethnography, Cultural Heritage and the Balkan Borders". Byron, Reginald; Kockel, Ullrich (Ed.). Negotiating Culture: Moving, Mixing and Memory in Contemporary Europe. Münster: LIT Verlag. ss. 54-75. ISBN 9783825884109.
- Czekalski, Tadeusz (2013). The shining beacon of socialism in Europe: The Albanian state and society in the period of communist dictatorship 1944–1992. Krakow: Jagiellonian University Press. ISBN 9788323335153.[ölü/kırık bağlantı]
- Denitch, Bogdan Denis (1996). Ethnic nationalism: The tragic death of Yugoslavia. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 9780816629473.
- Di Lellio, Anna; Schwanders-Sievers, Stephanie (2006a). "The Legendary Commander: The construction of an Albanian master‐narrative in post‐war Kosovo" (PDF). Nations and Nationalism. 12 (3). ss. 513-529. doi:10.1111/j.1469-8129.2006.00252.x. 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Di Lellio, Anna; Schwanders-Sievers, Stephanie (2006b). "Sacred Journey to a Nation: The Construction of a Shrine in Postwar Kosovo" (PDF). Journeys. 7 (1). ss. 27-49. doi:10.3167/146526006780457315. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Di Lellio, Ana (2009). "The battle of Kosovo 1389." An Albanian epic. Londra: IB Tauris. ISBN 9781848850941.
- De Rapper, Gilles (2009). "Pelasgic Encounters in the Greek-Albanian Borderland. Border Dynamics and Reversion to Ancient Past in Southern Albania" (PDF). Anthropological Journal of European Cultures. 18 (1). ss. 50-68. doi:10.3167/ajec.2009.180104. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Duijzings, Gerlachlus (2002). "Religion and the politics of 'Albanianism': Naim Frasheri's Bektashi writings". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 60-69. ISBN 9780253341891.
- Dragovic-Soso, Jasna (2002). Saviours of the nation: Serbia's intellectual opposition and the revival of nationalism. Montreal: McGill-Queen's Press-MQUP. ISBN 9780773570924.
- Egleder, Julia (2013). Peace Through Peace Media?: The Media Activities of the International Missions (KFOR and UNMIK) and Their Contribution to Peacebuilding in Kosovo from 1999 till 2008. Münster: LIT Verlag. ISBN 9783643903549.
- Elsie, Robert (2005). Albanian literature: A short history. Londra: I.B. Tauris. ISBN 9781845110314.
- Endresen, Cecilie (2010). ""Do not look to church and mosque"? Albania's post-Communist clergy on nation and religion". Schmitt, Oliver Jens (Ed.). Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa [Religion and culture in Albanian-speaking southeastern Europe]. Frankfurt am Main: Peter Lang. ss. 233-258. ISBN 9783631602959.
- Endresen, Cecilie (2011). "Diverging images of the Ottoman legacy in Albania". Hartmuth, Maximilian (Ed.). Images of imperial legacy: Modern discourses on the social and cultural impact of Ottoman and Habsburg rule in Southeast Europe. Berlin: Lit Verlag. ss. 37-52. ISBN 9783643108500.
- Endresen, Cecilie (2015). "The Nation and the Nun: Mother Teresa, Albania's Muslim Majority and the Secular State". Islam and Christian–Muslim Relations. 26 (1). ss. 53-74. doi:10.1080/09596410.2014.961765.
- Endresen, Cecile (2016). "Status Report Albania 100 Years: Symbolic Nation-Building Completed". Kolstø, Pål (Ed.). Strategies of Symbolic Nation-building in South Eastern Europe. Farnham: Routledge. ss. 201-226. ISBN 9781317049364.
- Fischer, Bernd Jürgen (1999). Albania at war, 1939–1945. Londra: Hurst & Company. ISBN 9781850655312.
- Fischer, Bernd Jürgen (2007a). "King Zog, Albania's Interwar Dictator". Fischer, Bernd Jürgen (Ed.). Balkan strongmen: dictators and authoritarian rulers of South Eastern Europe. West Lafayette: Purdue University Press. ss. 19-50. ISBN 9781557534552.
- Fischer, Bernd Jürgen (2007b). "Enver Hoxha and the Stalinist Dictatorship". Fischer, Bernd Jürgen (Ed.). Balkan strongmen: dictators and authoritarian rulers of South Eastern Europe. West Lafayette: Purdue University Press. ss. 239-268. ISBN 9781557534552.
- Fontana, Giuditta (2017). Education policy and power-sharing in post-conflict societies: Lebanon, Northern Ireland, and Macedonia. Birmingham: Palgrave MacMillan. ISBN 9783319314266.
- Frantz, Eva Anne (2009). "Violence and its Impact on Loyalty and Identity Formation in Late Ottoman Kosovo: Muslims and Christians in a Period of Reform and Transformation". Journal of Muslim Minority Affairs. 29 (4). ss. 455-468. doi:10.1080/13602000903411366.
- Free, Jan (2011). ""Skanderbeg als historisher Mythos", Von den Schwierigkeiten historischer Bezugnahme: Der albanische Nationalheld Skanderbeg" (PDF). Mythos-Magazin. ss. 1-35. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Galaty, Michael L.; Watkinson, Charles (2004). "The practice of Archaeology under dictatorship". Galaty, Michael L.; Watkinson, Charles (Ed.). Archaeology under dictatorship. New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers. ss. 1-18. ISBN 9780306485084.
- Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. Londra: IB Tauris. ISBN 9781845112875.
- Gilberg, Trond (2000). ""Yugoslav" Nationalism at the End of the Twentieth Century". Suryadinata, Leo (Ed.). Nationalism and globalization: East and West. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies. ss. 1-37. ISBN 978-981-230-073-7.
- Gingeras, Ryan (2009). Sorrowful Shores: Violence, Ethnicity, and the End of the Ottoman Empire 1912-1923. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199561520. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Gjipali, Gledis (2014). "Albania". Habbdank-Kolaczkowska, Sylvana; Csaky, Zselyke (Ed.). Nations in Transit 2014: Democratization from Central Europe to Eurasia. New York: Rowman & Littlefield. ss. 47-64. ISBN 9781442242319.
- Goldman, Minton F. (1997). Revolution and change in Central and Eastern Europe: Political, economic, and social challenges. Armonk: ME Sharpe. ISBN 9780765639011.
- Goldwyn, Adam J. (2016). "Modernism, Nationalism, Albanianism: Geographic Poetry and Poetic Geography in the Albanian and Kosovar Independence Movements". Goldwyn, Adam J.; Silverman, Renée M. (Ed.). Mediterranean Modernism: Intercultural Exchange and Aesthetic Development. Springer. ss. 251-282. ISBN 9781137586568.
- Gregorian, Raffi (2015). "NATO and the Balkans: From Intervention to Integration". Alexander, Yonah; Prosen, Richard (Ed.). NATO: From regional to global security provider. Lanham: Lexington Books. ss. 89-106. ISBN 9781498503693.
- Hall, Richard C. (2010). Consumed by war: European conflict in the 20th century. Lexington: University Press of Kentucky. ISBN 9780813159959.
- Herring, Eric (2000). "From Rambouillet to the Kosovo accords: NATO'S war against Serbia and its aftermath" (PDF). The International Journal of Human Rights. 4 (3–4). ss. 224-245. doi:10.1080/13642980008406901. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Hockenos, Paul (2003). Homeland Calling: Exile Patriotism & the Balkan Wars. Ithaca: Cornell University Press. ISBN 9780801441585.
- Jordan, Robert S. (2001). International organizations: A comparative approach to the management of cooperation. Westport: Greenwood Publishing Group. ISBN 9780275965495.
- Jordan, Peter (2015). "An exception in the Balkans: Albania's multi confessional identity". Brunn, Stanley D. (Ed.). The changing world religion map: Sacred places, identities, practices and politics. Dordrecht: Springer. ss. 1577-1598. ISBN 9789401793766.
- Jović, Dejan (2009). Yugoslavia: a state that withered away. West Lafayette: Purdue University Press. ISBN 9781557534958.
- Judah, Tim (2002). Kosovo: War and revenge. New Haven: Yale University Press. ISBN 9780300097252.
- Judah, Tim (2008). Kosovo: What everyone needs to know. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199704040. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Kampschror, Beth (2007). "Ghosts of Kosovo". Archaeology. 60 (4). 10 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- King, Russell; Mai, Nicola (2008). Out of Albania: From crisis migration to social inclusion in Italy. New York: Berghahn Books. ISBN 9781845455446.
- Kokolakis, Mihalis (2003). Το ύστερο Γιαννιώτικο Πασαλίκι: χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο (1820–1913) [The late Pashalik of Ioannina: Space, administration and population in Ottoman ruled Epirus (1820–1913)]. Atina: EIE-ΚΝΕ. ISBN 978-960-7916-11-2. 29 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Koktsidis, Pavlos Ioannis; Dam, Caspar Ten (2008). "A success story? Analysing Albanian ethno-nationalist extremism in the Balkans" (PDF). East European Quarterly. 42 (2). ss. 161-190. 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Kostov, Chris (2010). Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto 1900-1996. Oxford: Peter Lang. ISBN 9783034301961.
- Kressing, Frank (2002). "General Remarks on Albania and the Albanians" (PDF). Kressing, Frank; Kaser, Karl (Ed.). Albania–a country in transition. Aspects of changing identities in a south-east European country. Baden-Baden: Nomos-Verlag. ss. 11-23. ISBN 9783789076701. Archived from the original on 13 Haziran 2007.
- Kostovicova, Denisa (2002). "'Shkolla Shqipe' and Nationhood: Albanians in Pursuit of Education in the Native Language in Interwar (1918-41) and Post-Autonomy (1989-98) Kosovo". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 157-171. ISBN 9780253341891.
- Kostovicova, Denisa (2005). Kosovo: The politics of identity and space. Londra: Routledge. ISBN 9780415348065.
- Krieger, Joel (2001). The Oxford companion to politics of the world. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195117394.
- Lakshman-Lepain, Rajwantee (2002). "Albanian Islam - Development and Disruptions" (PDF). Kressing, Frank; Kaser, Karl (Ed.). Albania–a country in transition. Aspects of changing identities in a south-east European country. Baden-Baden: Nomos-Verlag. ss. 34-64. ISBN 9783789076701. Archived from the original on 13 Haziran 2007.
- Lederer, Gyorgy (1994). "Islam in Albania". Central Asian Survey. 13 (3). ss. 331-359. doi:10.1080/02634939408400866.
- Lesser, Ian O.; Larrabee, F. Stephen; Zanini, Michele; Vlachos-Dengler, Katia (2001). Greece's new geopolitics. Santa Monica: Rand Corporation. ISBN 9780833032331.
- Lubonja, Fatos (2002). "Between the glory of a virtual world and the misery of a real world". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 91-103. ISBN 9780253341891.
- Macedonian Review (1990). Kulturen život (Cultural Life). Macedonian Review.
- Madgearu, Alexandru; Gordon, Martin (2008). The wars of the Balkan Peninsula: Their medieval origins. Lanham: Scarecrow Press. s. 43. ISBN 9780810858466.
Albanoi.
- Malcolm, Noel (2002). "Myths of Albanian national identity: Some key elements". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 70-87. ISBN 9780253341891.
- Merdjanova, Ina (2013). Rediscovering the Umma: Muslims in the Balkans between nationalism and transnationalism. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780190462505.
- Merrill, Christopher (2001). Only the nails remain: Scenes from the Balkan Wars. Rowman & Littlefield: Lanham. ISBN 9781461640417.
- Misha, Piro (2002). "Invention of a Nationalism: Myth and Amnesia". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 33-48. ISBN 9780253341891.
- Murati, Qemal (2007). "Probleme të normës në toponimi [Problems of norm in toponymy]". Gjurmime Albanologjike. Cilt 37. ss. 63-81. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Mylonas, Harris (2013). The politics of nation-building: Making co-nationals, refugees, and minorities. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9781139619813.
- Neofotistos, Vasiliki P. (2004). "Beyond Stereotypes: Violence and the Porousness of Ethnic Boundaries in the Republic of Macedonia". History and Anthropology. 15 (1). ss. 1-36. doi:10.1080/027572004200191046.
- Nezir-Akmese, Handan (2005). The Birth of Modern Turkey: The Ottoman Military and the March to WWI. Londra: IB Tauris. ISBN 9781850437970.
- Nitsiakos, Vassilis (2010). On the border: Transborder mobility, ethnic groups and boundaries along the Albanian-Greek frontier. Berlin: LIT Verlag. ISBN 9783643107930.
- Nixon, Nicola (2010). "Always already European: The figure of Skënderbeg in contemporary Albanian nationalism". National Identities. 12 (1). ss. 1-20. doi:10.1080/14608940903542540.
- Nurja, Ermal (2012). "The rise and destruction of Ottoman Architecture in Albania: A brief history focused on the mosques". Furat, Ayşe Zişan; Er, Hamit (Ed.). Balkans and Islam Encounter, Transformation, Discontinuity, Continuity. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing. ss. 191-207. ISBN 9781443842839.
- Oeter, Stefan (2012). "Secession, Territorial Integrity and the role of the Security Council". Hilpold, Peter (Ed.). Kosovo and international law: The ICJ advisory opinion of 22 July 2010. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. ss. 109-138. ISBN 9789004221291.
- Pavković, Aleksandar (2000). The fragmentation of Yugoslavia: Nationalism and war in the Balkans. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-28584-2. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Peshkopia, Ridvan (2015). Conditioning Democratization: Institutional Reforms and EU Membership Conditionality in Albania and Macedonia. Londra: Anthem Press. ISBN 9781783084227.
- Perritt, Henry H. (2008). Kosovo Liberation Army: The Inside Story of an Insurgency. Urbana: University of Illinois Press. ISBN 9780252092138.
- Petrovich, Michael B. (2000). "Religion and ethnicity in Eastern Europe". Hutchinson, John; Smith, Anthony D. (Ed.). Nationalism: Critical concepts in political science. Londra: Psychology Press. ss. 1356-1381. ISBN 9780415201094.
- Pipa, Arshi (1989). The politics of language in socialist Albania. Boulder: East European Monographs. ISBN 9780880331685.
- Poulton, Hugh (1995). Who are the Macedonians?. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 9781850652380.
- Priestland, David (2009). The Red Flag: Communism and the making of the modern world. Londra: Penguin UK. ISBN 9780141957388.
- Psomas, Lambros (2008). "The Religious and Ethnographic Synthesis of the Population of Southern Albania (Northern Epirus) in the Beginning of the 20th Century" (PDF). Theologia. 79 (1). ss. 237-283. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Puto, Artan (2009). "Faik Konitza: The modernizer of the Albanian language and nation". Mishkova, Diana (Ed.). We, the people: politics of national peculiarity in Southeastern Europe. Central European University Press. ss. 307-340. ISBN 9789639776289.
- Puto, Artan; Maurizio, Isabella (2015). "From Southern Italy to Istanbul: Trajectories of Albanian Nationalism in the Writings of Girolamo de Rada and Shemseddin Sami Frashëri, ca. 1848–1903". Maurizio, Isabella; Zanou, Konstantina (Ed.). Mediterranean Diasporas: Politics and Ideas in the Long 19th Century. Londra: Bloomsbury Publishing. ISBN 9781472576668.
- Rajić, Ljubiša (2012). "Toponyms and the political and ethnic identity in Serbia". Oslo Studies in Language. 4 (2). ss. 203-222. 22 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Ramet, Sabrina (1989). Religion and nationalism in Soviet and East European politics. Durham: Duke University Press. ISBN 9780822308546.
- Ramet, Sabrina P. (1997). Whose Democracy? Nationalism, Religion, and the Doctrine of Collective rights in post-1989 eastern Europe. Lanham: Rowman & Littlefield. ISBN 9780847683246.
- Ramet, Sabrina (1998). Nihil obstat: religion, politics, and social change in East-Central Europe and Russia. Durham: Duke University Press. ISBN 9780822320708.
- Ramet, Sabrina P. (2006). The three Yugoslavias: State-building and legitimation, 1918–2005. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-34656-8. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Ramón, Juan Corona (2015). "Kosovo: Estado actual de una balcanización permanente". Weber, Algora; Dolores, María (Ed.). Minorías y fronteras en el mediterráneo ampliado. Un desafío a la seguridad internacional del siglo XXI. Madrid: Dykinson. ss. 259-272. ISBN 9788490857250.
- Rausch, Colette; Banar, Elaine (2006). Combating serious crimes in postconflict societies: A handbook for policymakers and practitioners. Washington, D.C: US Institute of Peace Press. ISBN 9781929223954.
- Reginald, Hibbert (2001). "Albania, Macedonia and the British military missions, 1943 and 1944". Pettifer, James (Ed.). The new Macedonian question. Basinstoke: Palgrave Macmillan. ss. 184-200. ISBN 9780230535794.
- Reynolds, David (2001). One world divisible: A global history since 1945. New York: WW Norton & Company. ISBN 9780141982724.
- Rödinger, Horst; Knaus, Katharina; Steets, Julia (2003). The future of Southeast Europe: Towards European integration. Hamburg: Körber-Stiftung. ISBN 9783896843524.
- Rossos, Andrew (2013). Macedonia and the Macedonians: A history. Stanford: Hoover Institution Press. ISBN 9780817948832.
- Roudometof, Victor (2002). Collective memory, national identity, and ethnic conflict: Greece, Bulgaria, and the Macedonian question. Westport: eenwood Publishing Group. ISBN 9780275976484.
- Saunders, Robert A. (2011). Ethnopolitics in Cyberspace: The Internet, Minority Nationalism, and the Web of Identity. Lanham: Lexington Books. ISBN 9780739141946.
- Sawyer, Andrew (2014). "National Museums in Southeast Europe:(En) countering Balkanism?". International Journal of Politics, Culture, and Society. 27 (1). ss. 115-127. doi:10.1007/s10767-013-9160-9.
- Schmid, Alex P. (2011). The Routledge Handbook of Terrorism Research. New York: Routledge. ISBN 9781136810404.
- Schmidt-Neke, Michael (2014). "A burden of Legacies: The transformation of Albanian's political system". Pichler, Robert (Ed.). Legacy and Change: Albanian Transformation from Multidisciplinary Perspectives. Münster: LIT Verlag. ss. 13-30. ISBN 9783643905666.
- Schwartz, Stephan (2014). "'Enverists' and 'Titoists' – Communism and Islam in Albania and Kosova, 1941–99: From the Partisan Movement of the Second World War to the Kosova Liberation War". Fowkes, Ben; Gökay, Bülent (Ed.). Muslims and Communists in Post-transition States. New York: Routledge. ss. 86-112. ISBN 9781317995395.
- Shaw, Stanford J.; Shaw, Ezel Kural (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 2, Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey 1808-1975. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521291668.
- Skendi, Stavro (1967a). The Albanian national awakening. Princeton: Princeton University Press. ISBN 9781400847761.
- Skoulidas, Elias (2013). "The Albanian Greek-Orthodox Intellectuals: Aspects of their Discourse between Albanian and Greek National Narratives (late 19th - early 20th centuries)". Hronos. Cilt 7. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Srodecki, Paul (2013). "Antemurale Christianitatis". Bahlcke, Joachim; Rohdewald, Stefan; Wünsch, Thomas (Ed.). Religiöse Erinnerungsorte in Ostmitteleuropa: Konstitution und Konkurrenz im nationen-und epochenübergreifenden Zugriff. Walter de Gruyter. ss. 804-822. ISBN 9783050093437.
- Stan, Lavinia; Turcescu, Lucian (2007). Religion and politics in post-communist Romania. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195308532.
- Standish, M.J Alex (2002). "Enver Hoxha's role in the development of socialist Albanian myths". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 115-124. ISBN 9780253341891.
- Stojarova, Vera (2010). "Nationalist parties and the party systems of the Western Balkans". Stojarova, Vera; Emerson, Peter (Ed.). Party politics in the Western Balkans. New York: Routledge. ss. 42-58. ISBN 9781135235857.
- Stojarová, Vera (2016). The far right in the Balkans. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9781526117021.
- Stoyanov, Yuri (2012). "Contested Post-Ottoman Alevi and Bektashi Identities in the Balkans and their Shi'ite Component". Ridgeon, Lloyd VJ (Ed.). Shi'i Islam and Identity: Religion, Politics and Change in the Global Muslim Community. New York: IB Tauris. ss. 170-209. ISBN 9781848856493.
- Ströhle, Isabel (2012). "Reinventing Kosovo: Newborn and the Young Europeans". Šuber, Daniel; Karamanic, Slobodan (Ed.). Retracing images: Visual culture after Yugoslavia. Leiden: Brill. ISBN 9789004210301.
- Sugarman, Jane C. (1999). "Imagining the homeland: Poetry, songs, and the discourses of Albanian nationalism". Ethnomusicology. 43 (3). ss. 419-458. doi:10.2307/852556. JSTOR 852556.
- Takeyh, Ray; Gvosdev, Nikolas K. (2004). The receding shadow of the prophet: The rise and fall of radical political Islam. Westport: Greenwood Publishing Group. ISBN 9780275976286.
- Tarţa, Iustin Mihai (2012). Dynamic civil religion and religious nationalism: the Roman Catholic Church in Poland and the Orthodox Church in Romania, 1990-2010 (Ph.D.). Baylor University. 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2017.
- Trbovich, Ana S. (2008). A legal geography of Yugoslavia's disintegration. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195333435.
- Trencsényi, Balázs; Kopecek, Michal (2006). Late Enlightenment: Emergence of modern 'National idea'. Budapeşte: Central European University Press. ISBN 9789637326523.
- Trencsényi, Balázs; Kopecek, Michal (2007). National Romanticism: The Formation of National Movements: Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770–1945. Budapeşte: Central European University Press. ISBN 9789637326608.
- Trix, Frances (1994). "The Resurfacing of Islam in Albania". East European Quarterly. 28 (4). ss. 533-549. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020.
- Tsoutsoumpis, Spyros (2015). "Violence, resistance and collaboration in a Greek borderland: the case of the Muslim Chams of Epirus". Qualestoria. Cilt 2. ss. 119-138.
- Turnock, David (2004). The economy of East Central Europe, 1815-1989: Stages of transformation in a peripheral region. Londra: Routledge. ISBN 9781134678761.
- Udovički, Jasminka (2000). "The bonds and fault lines". Ridgeway, James; Udovički, Jasminka (Ed.). Burn this house: The making and unmaking of Yugoslavia. Durham: Duke University Press. ISBN 9780822325901.
- Valtchinova, Galia (2002). "Ismail Kadare's The H-File and the making of the Homeric verse. Variations on the works and lives of Milman Parry and Albert Lord". Schwanders-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd J. (Ed.). Albanian Identities: Myth and History. Bloomington: Indiana University Press. ss. 104-114. ISBN 9780253341891.
- Veikou, Mariangela (2001). "Ethnic identity of Greek-Albanian migrants". Makariev, Plamen (Ed.). Islamic and Christian cultures: Conflict or dialogue. CRVP. ss. 157-175. ISBN 9781565181625.
- Venner, Mary (2016). Donors, Technical Assistance and Public Administration in Kosovo. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9781526101211.
- Vickers, Miranda (2002). The Cham Issue - Albanian National & Property Claims in Greece. Swindon: Defence Academy of the United Kingdom.
- Vickers, Miranda (2004). Pan-Albanianism: How Big a Threat to Balkan Stability?. Brüksel: International Crisis Group.
- Vickers, Miranda (2011). The Albanians: a modern history. Londra: IB Tauris. ISBN 9780857736550.
- Winnifrith, Tom (2002). Badlands-borderlands: a history of Northern Epirus/Southern Albania. Londra: Duckworth. ISBN 9780715632017.
- Wydra, Harald (2007). Communism and the Emergence of Democracy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9781139462181.
- Yoshihara, Susan Fink (2006). "Kosovo". Reveron, Derek S.; Murer, Jeffrey Stevenson (Ed.). Flashpoints in the War on Terrorism. New York: Routledge. ss. 65-86. ISBN 9781135449315.
