İçeriğe atla

İyilik ve kötülük

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ary Scheffer'in 1854 tarihli The Temptation of Christ adlı tablosunda, şeytan Mesih'i ayartıyor, Kötülüğün ve Tanrı'nın karakteri ve iradesinin kişileştirilmesi

Din, ahlak, felsefe ve psikolojide “iyi ve kötü” çok yaygın bir ikilemdir. Maniheist ve İbrahimi kültürlerde kötülük, dualist kozmolojide iyinin, iyi tarafından yenilmesi gereken zıttı olarak algılanır.[1] Budist manevi etkiye sahip kültürlerde, hem iyi hem de kötü, düşmanca bir ikiliğin parçasıdır; bu, iyilik ve kötülüğün gerçekliği olmayan iki karşıt ilke olduğunu kabul etme anlamında, dualiteyi boşaltıp onlardan boşluk anlamına gelen Śūnyatā' ve birliğe ulaşarak üstesinden gelinmesi gereken düşmanca bir ikiliğin parçası olarak algılanır.[1]

Kötülük genellikle derin ahlaksızlığı belirtmek için kullanılır. Kötülük aynı zamanda doğaüstü bir güç olarak da tanımlanmıştır.[2] Kötülüğün tanımları, güdülerinin analizi gibi değişir.[3] Bununla birlikte, genellikle kötülükle ilişkilendirilen unsurlar, menfaat, bencillik, cehalet veya ihmal içeren dengesiz davranışlardır.[4]

İyilik ve kötülükle ilgili modern felsefi sorular, üç ana çalışma alanına ayrılır: iyi ve kötünün doğasına ilişkin metaetik, nasıl davranmamız gerektiğine ilişkin normatif etik ve belirli ahlaki konularla ilgili uygulamalı etik.[5]

Extermination of Evil'in beş resminden biri, Budist hukukunun sekiz koruyucusundan biri olan Sendan Kendatsuba'yı kötülüğü kovarken tasvir ediyor.

Tarih ve etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Her dilde "doğru veya arzu edilen kaliteye sahip olma" (ἀρετή) anlamında iyi ve "istenmeyen" anlamında kötü ifade eden bir kelime vardır. Ahlaki bir yargı duygusu ve "doğru ve yanlış, iyi ve kötü" ayrımı kültürel evrensellerdendir.[6]

Antik Dünya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Filozof Zerdüşt, erken dönem İran tanrılar panteonunu [7] çatışan iki karşıt güç olarak basitleştirdi: Ahura Mazda (Aydınlatıcı Bilgelik ) ve Angra Mainyu (Yıkıcı Ruh).

Bu fikir bir dine dönüşerek bazıları maddi dünyadan kaçınılması ve manevi dünyanın kucaklanması gerektiğine dair aşırı dualist bir inancı benimseyen birçok mezhepler doğurdu.

Gnostik fikirler, gnosis'e (çeşitli şekillerde aydınlanma, kurtuluş veya 'Tanrı ile birlik' olarak yorumlanır) kişisel yoksulluk, dinleyiciler olabildiğince, inisiyeler için tam cinsel perhiz ve hayırseverlik uygulayarak ulaşılabileceğini öğreten birçok eski dini[8] etkiledi.[9]

Benzer şekilde, eski Mısır'da, adalet, düzen ve uyum ilkesi olan Ma'at ve kaos, düzensizlik ve çürüme ilkesi olan İsfet kavramları vardı; ilki, toplumun aradığı güç ve ilkeler, ikincisi toplumu baltalayacak olanlar olarak somutlaştırıldı.[10] Bu yazışma, eski Mezopotamya dinine yansıdığı kadarıyla Marduk ve Tiamat arasındaki çatışmada da görülebilir.[11][12]

Klasik dünya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı uygarlığında mutlak anlamları yalnızca MÖ 400 civarında, Sokratik öncesi felsefeyle, özellikle de Demokritos ile ortaya çıkan κακός ve ἀγαθός'nin temel anlamları "kötü, korkak" ve "iyi, cesur, yetenekli"dir.[13] Bu mutlak ahlak, Platon'un diyaloglarında, tek tanrılı düşüncenin ortaya çıkışıyla birlikte katılaşır (özellikle dindarlık (τὸ ὅσιον) kavramını ahlaki bir mutlak olarak düşünen Euthyphro'da). Bu fikir, Geç Antik Çağ'da Neoplatonistler, Gnostikler ve Kilise Babaları tarafından daha da geliştirildi.[14]

Göreceli veya alışılagelmiş olandan mutlak olana olan bu gelişme, her ikisi de sırasıyla "bölgesel gelenek", Yunanca ήθος ve Latin mores terimlerinden türetilen etik ve ahlak terimlerinde de belirgindir. (ayrıca bkz. siðr ).

Orta çağ

[değiştir | kaynağı değiştir]

Augustine'in klasik tanımına göre günah, "Tanrı'nın ebedi yasasına aykırı bir söz, eylem veya arzu" dur.[15]

Pek çok Orta Çağ Hristiyan ilahiyatçısı, aşağıdakiler gibi birkaç, bazen karmaşık tanımlar[16] elde edene kadar İyilik ve kötülük kavramını genişletmiş veya daraltmıştır:

Modern fikirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temel ikilik günümüzde genellikle bozuluyor:

  • İyilik; genellikle yaşam, hayırseverlik, süreklilik, mutluluk, sevgi veya adaletle ilişkilendirilen geniş bir kavramdır.
  • Kötülük; genellikle bilinçli ve kasıtlı yanlış yapma, başkalarına zarar vermek için tasarlanmış ayrımcılık, insanların psikolojik ihtiyaç ve itibarlarını azaltmak için tasarlanmış aşağılama, yıkıcılık ve gereksiz veya ayrım gözetmeyen şiddet eylemleriyle ilişkilendirilir.[3]

Modern İngilizce kelime evil (Eski İngilizce yfel) ve bunun Almanca Übel ve Felemenkçe euvel gibi benzerlerinin, Hititçe huwapp- ile karşılaştırılabilen, Proto-Germen yeniden yapılandırılmış bir *ubilaz biçiminden geldiği kabul edilir. Avrupa biçimi *wap- ve ekli sıfır dereceli biçim *up-elo-. Daha sonraki diğer Germen formları arasında Orta İngilizce evel, ifel, ufel, Eski Frizce evel (sıfat ve isim), Eski Sakson ubil, Eski Yüksek Almanca: ubil ve Gotça: ubils formları bulunur.

İyi olmanın doğası için birçok açıklama getirilir; biri, iyiliğin, kişisel gelişimin en erken aşamalarında başlayan doğal sevgi, bağlanma ve şefkate dayanması; bir diğeri ise, iyiliğin gerçeği bilmenin bir ürünü olduğudur. Kötülüğün neden ortaya çıkabileceği konusunda farklı görüşler de mevcuttur. Pek çok dini ve felsefi gelenek, kötü davranışın kusurlu insanlık durumundan kaynaklanan bir sapma olduğunu iddia eder (örn. "İnsanın Düşüşü"). Kötülük bazen, özgür irade ve insan failinin varlığı (insanın kendi eylemlerinin yaratıcısı olması)na atfedilir. Bazıları, kötülüğün kendisinin nihayetinde kutsal olan "hakikat bilgisizliği"ne r,dayandığını iddia eder. Çeşitli düşünürler, kötülüğün zalim sosyal yapıların bir sonucu olarak öğrenilen bir şey öne sürdüler.

Ahlaki iyilik teorileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin ahlak felsefesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konfüçyüsçülük ve Taoizm'de, Çin halk dininde şeytani etkiye yapılan atıflar yaygın olsa da, iyilik ve kötülüğün karşıtlığına doğrudan vurgu yapılmaz. Konfüçyüsçülüğün birincil kaygısı bilgili veya üstün insana uygun doğru sosyal ilişkiler ve davranıştır. Böylece kötülük, yanlış davranışa tekabül ederdi. Bu sistemdeki düalizmin merkeziliğine rağmen, Taoizm ile daha da az eşleşir.[kaynak belirtilmeli], ancak Taoizm'in temel erdemlerinin (şefkat, ılımlılık ve alçakgönüllülük) zıddının, ondaki kötülük analoğu olduğu çıkarılabilir.[17]

Batı felsefesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Pironizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Pironizm, iyilik ve kötülüğün doğası gereği var olmadığını, yani iyilik ve kötülüğün eşyanın kendisinde bulunmadığını savunur. Tüm iyi ve kötü yargıları, yargılamayı yapan kişiye bağlıdır.

Spinoza

[değiştir | kaynağı değiştir]

Benedict de Spinoza şöyle der:

1. İyi derken, kesinlikle bildiğimiz şeyin bizim için yararlı olduğunu anlıyorum.
2. Kötü derken, tam tersine, kesinlikle bildiğimiz şeyin iyi olan herhangi bir şeye sahip olmamızı engellediğini anlıyorum.[18]

Spinoza, yarı-matematiksel bir üslup varsayar ve Etika' nın IV. bölümünde:

  • Önerme 8 " İyilik ya da kötülük bilgisi, neşe ya da kederin biz onun bilincinde olduğumuz sürece duygulanışından başka bir şey değildir. "
  • Önerme 30 " Doğamızda ortak olarak sahip olduğu şeyler nedeniyle hiçbir şey kötü olamaz, ama bir şey bize kötü olduğu ölçüde bize aykırıdır."
  • Önerme 64 " Kötülüğün bilgisi yetersiz bilgidir. "
    • Sonuç " Bundan şu sonuç çıkar ki, eğer insan zihninde yeterli fikirlerden başka hiçbir şey olmasaydı, kötülük hakkında hiçbir kavram oluşturmazdı. "
  • Önerme 65 " Aklın rehberliğine göre, iyi olan iki şeyden daha büyük olanın peşinden gideceğiz ve iki kötülükten daha az olanın peşinden gideceğiz. "
  • Önerme 68 " İnsanlar özgür doğarlarsa, özgür kaldıkları sürece iyi ve kötü hakkında hiçbir fikir edinemezler. "

Nietzsche

[değiştir | kaynağı değiştir]

Friedrich Nietzsche, Yahudi-Hristiyan ahlakını reddedtiği Beyond Good and Evil ve On the Genealogy of Morals adlı iki kitabında bunu ele alıyor. Bu eserlerinde doğal veya işlevsel, "iyi olmayan"ın, "güçlü efendilerine kızan" kitlelerin "köle zihniyeti" tarafından dinsel kötülük kavramına dönüştürüldüğünü belirtir. Ayrıca, kendilerini ahlaki gören pek çok kişinin sadece korkaklıktan - kötülük yapmak isteyip sonuçlarından korktuğu- hareket ettiğini söyleyerek ahlakı eleştiriyor.

Psikoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Carl Jung

[değiştir | kaynağı değiştir]

Carl Jung, diğer yerler ve Job'a Cevap adlı kitabında kötülüğü Şeytan'ın karanlık yüzü olarak tasvir etti. İnsanlar, gölgelerini başkalarına yansıttıkları için kötülüğün kendilerinin dışında bir şey olduğuna inanma eğilimindedir. Jung, İsa'nın hikâyesini, Tanrı'nın kendi gölgesiyle yüzleşmesinin anlatımı olarak yorumladı.

Filip zimbardo

[değiştir | kaynağı değiştir]

Philip Zimbardo, 2007'de insanların kolektif bir kimliğin sonucu olarak kötü şekillerde hareket edebileceğini öne sürdü. Stanford hapishane deneyinden önceki deneyimine dayanan bu hipotez, Lucifer Etkisi: İyi İnsanların Kötüye Dönüşmesini Anlamak adlı kitapta yayınlandı.

Dinlerde

[değiştir | kaynağı değiştir]

İbrahimi dinler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bahai İnancı
[değiştir | kaynağı değiştir]

Bahai Dini, kötülük kavramını iyiliğin yokluğu olarak ifade eder ve kötülüğün gerçek bir varlık olmadığını iddia eder; tıpkı soğuğun ısının olmaması, karanlığın ışığın olmaması, unutkanlığın hafızanın eksikliği, cehaletin bilginin olmaması gibi. Bunların hepsi birer eksiklik halidir ve gerçek bir varlıkları yoktur.[19]

Böylece kötülük varlığı olan bir şey değildir ve insan ile ilgilidir. Dinin kurucusunun oğlu Abdülbaha, Mufavezat: Bazı Sorulara Cevaplar 19 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kitabında şöyle der:

"Burada hatıra bir şüphe gelir; Akrebin ve yılanın zehri var, bu bir şer midir? İyilik midir? Bu, mevcut olan bir şeydir. Evet, akrep şerdir, ama bize göre. Yılan şerdir, ama bize göre. Onlar kendilerine göre şer değildir. İğne onların müdafaa silahıdır, onunla düşman bildiklerini sokarak korunurlar."[19]

Bu nedenle kötülük, reel bir gerçeklikten çok zihinsel bir kavramdır. Tanrı Tanrı her ne yaratmış ise iyi yaratmıştır; şer denilen şey yokluklara aittir.[19]

Hristiyanlık
[değiştir | kaynağı değiştir]

Hristiyan teolojisi kötülük kavramını Eski ve Yeni Ahit kitabından alır. Mukaddes Kitap “Batı dünyasında Tanrı ve kötülük hakkındaki fikirler üzerinde baskın bir etki” uygular.[20] Eski Ahit'te kötülük, Tanrı'ya karşı bir muhalefet olduğu kadar, düşmüş meleklerin lideri Şeytan gibi uygunsuz veya aşağı bir şey olarak anlaşılır.[21] Yeni Ahit'te Yunanca poneros kelimesi uygunsuzluk, kakos Tanrı'ya muhalefeti ifade etmek için kullanılır.[22] Katolik Kilisesi kötülük anlayışını kanonik antik çağından ve Summa Theologica'da kötülüğü iyinin yokluğu veya yoksunluğu olarak tanımlayan Dominikli teolog Thomas Aquinas'tan alır.[23] Fransız-Amerikalı ilahiyatçı Henri Blocher, teolojik bir kavram olarak bakıldığında kötülüğü "haksız bir gerçeklik" olarak tanımlar. Genel tabirle kötülük, olmaması gereken, deneyimde meydana gelen 'bir şey'dir."[24] 1 Timoteos 6:10'a göre "Para sevgisi tüm kötülüğün köküdür".[25]

Mormonizm'de ölümlü yaşam, kişinin seçimlerinin Kurtuluş Planı'nın merkezinde olduğu bir inanç testidir. Kötülük, insanı Tanrı'nın doğasını keşfetmekten alıkoyan şeydir. Kişinin Tanrı'ya dönmek için kötü olmamayı seçmesi gerektiğine inanılır.

Christian Science, doğru (ruhsal) perspektiften bakıldığında kötülüğün doğası gereği mükemmel olduğu anlaşılan, doğanın iyiliğinin yanlış anlaşılmasından kaynaklandığına inanır. Tanrı'nın gerçekliğini yanlış anlamak, yanlış seçimler (kötü)'e yol açar.

Bu, "kötülüğün kaynağı olan herhangi bir ayrı gücün" veya Tanrı'nın kötülüğün kaynağı olarak görülmesinin reddedilmesi amacıyladır; kötülüğün ortaya çıkışını iyiliğin kavramsal olarak yanlış anlaşılmasına bağlarlar.

Hristiyan Bilim Adamları, en kötü kişinin bile kendi iyiliği için kötülüğün peşine düşmediğini, ancak bu yolla bir tür iyilik elde edeceğine dair yanlış bir bakış açısıyla tartışırlar.

İslâmda
[değiştir | kaynağı değiştir]

İslam'da düalist anlamda hayırdan bağımsız ve ona eşit temel evrensel bir ilke olarak "mutlak şer" kavramı yoktur. İslam'da, bireyler tarafından ister iyi ister kötü olarak algılansın, her şeyin Tanrı'dan geldiğine inanmak esastır; kötü ya da kötü olarak algılanan şeyler ise doğa olayları (doğal afetler, hastalıklar) veya insanın özgür iradesiyle Allah'ın emirlerine karşı gelmesi gibi eylemlerdir.

Ahmediye anlayışında, karanlığın ışığın yokluğunun sonucu olması gibi, kötülüğün de kendi başına pozitif bir varlığı yoktur ve yalnızca iyiliğin yokluğudur.[26]

Yahudilikte
[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudilikte yetzer hara, doğuştan gelen Tanrı'nın iradesini ihlal ederen kötülük yapma eğilimidir. Terim, Tevrat'ın başında iki kez geçen "insan kalbinin tasavvuru kötü [dir]" ifadesinden alınmıştır (יֵצֶר לֵב הָאָדָם רַע‎ yetzer lev-ha-adam ra; Yaratılış 6:5 ve 8:21.)

"Yetzer" kelimesi, Tevrat'ın sonunda tekrarlanır: "Onların tasarladığını biliyordum".[27] Kalbin "yetzer"i sürekli olarak kötülüğe meyleder, insanoğluna ilişkin son derece karamsar bir bakış açısıdır. Ancak kutsama[28] ile başlayan Tora, Tanrı'nın kalbi kuşatmasının bir sonucu olarak gelecek olan gelecekteki kutsamayı[29] öngörür.[30]

Geleneksel Yahudilikte, yetzer hara şeytani bir güç değil, insanın fiziksel bedenin hayatta kalması için ihtiyaç duyduğu şeyleri kötüye kullanmasıdır. Yemek ihtiyacı yetzer haradan dolayı oburluğa, üreme ihtiyacı gelişigüzelliğe dönüşür ve böyle devam eder. Yetzer hara bu nedenle en iyi şekilde kişinin temel içgüdüleri olarak tanımlanabilir.

Talmud risalesi Avot de-Rabbi Natan'a göre, bir çocuğun kötülük eğilimi, 13 yaşına gelene kadar (bar mitzvah) iyilik eğiliminden daha fazladır, bu noktada iyilik eğilimi davranışlarını kontrol altına alır.[31] Bununla birlikte hahamlar şunu da söyler: "İnsan ne kadar büyükse, [kötü] eğilimi de o kadar fazladır."[32]

Hint dinleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Budizm
[değiştir | kaynağı değiştir]
<i id="mwAbI">Kötülüğün Yok Edilmesi</i>. Geç Heian dönemi (12. yüzyıl Japonya)

Budist etiği geleneksel olarak Buda veya Bodhisattva gibi kişiliklerin aydınlanma perspektifine dayanır. Budizmde kullanılan Hint ahlak terimi Śīla veya sīla'dır (Pāli). Budizmde Śīla, Sekiz Katlı Yüce Yol'un üç bölümünden biridir ve temel motivasyon şiddetsizlik veya zarar vermeme özgürlüğü ile uyum ve kendini dizginleme taahhüdünü kucaklayan bir davranış dizisidir. Erdem, ahlaki disiplin[33] ve kural olarak çeşitli şekillerde tanımlanmıştır.

Sīla, kişinin kurtuluş yoluna olan bağlılığına göre içsel, bilinçli ve amaçlı bir davranıştır. İngilizce "morality" kelimesiyle ilişkilendirilen (itaat, yükümlülük duygusu ve dış kısıtlama) şeyden ziyade, benlik ve ilişkiler için etik bir pusuladır.

Sīla, Budizmin ve mezhepsel olmayan Vipassana hareketinin temelini oluşturan üç uygulama (sīla, samādhi ve prajna)dan biridir; yanı sıra dāna ve Theravadanın temeli, aynı zamanda ikinci paramitadır.[34] Sīla sağlıklı olana gönülden bağlılıktır. Eğitim için sīla'nın iki yönü esastır: doğru "performans" (caritta) ve doğru "kaçınma" (varitta).

Güven, saygı ve güvenlik atmosferi yarattığı için Sīla'nın ilkelerini yüceltmek başkalarına "büyük bir hediye" (mahadana) olarak kabul edilir. Bu, uygulayıcının başka bir kişinin hayatı, mülkü, ailesi, hakları veya refahı için herhangi bir tehdit oluşturmadığı anlamına gelir.[35]

Ahlaki talimatlar gelenek yoluyla veya kutsal metinlerden aktarılır. Budist etiği bilim adamlarının çoğu, Budist etiğinin doğası hakkındaki iddiaları haklı çıkarmak için Budist kutsal metinlerinin incelenmesi ve geleneksel Budist toplumlarından elde edilen antropolojik kanıtların kullanımına güvenmektedir.[36]

Hinduizm
[değiştir | kaynağı değiştir]

Hinduizmde dharma (doğruluk) kavramı, dünyayı açıkça iyi ve kötü olarak ikiye ayırır ve dharma'yı kurmak ve korumak için bazen savaşların verilmesi gerekir (Dharmayuddha). İyi ve kötü ayrımı, hem Ramayana hem de Mahabharata'nın destanlarında büyük önem taşır. Bununla birlikte, Hinduizmdeki ana vurgu, kötü insanlardan ziyade kötü eylemlerdir. Hindu kutsal metni Bhagavad Gita, iyi ve kötünün dengesinden bahseder. Bu denge bozulduğunda, ilahi enkarnasyonlar dengeyi yeniden sağlamaya yardım etmek için gelir.[37]

Sihizm
[değiştir | kaynağı değiştir]

Sihizmin kötülük fikri, manevi evrimin temel ilkesine bağlı olarak, kişinin kurtuluş yolundaki konumuna bağlı olarak değişir. Başlangıçta, iyi ve kötü net bir şekilde ayrılmış gibi görünebilir. Ancak insanın ruhu en net görebileceği noktaya geldiğinde, kötülük fikri ortadan kalkar. Guru Arjan yazılarında, Tanrı her şeyin kaynağı olduğu için, kötü olduğuna inandığımız şeylerin de Tanrı'dan gelmesi gerekir. Ve Tanrı nihai olarak mutlak iyiliğin kaynağı olduğu için, gerçekten kötü olan hiçbir şey Tanrı'dan kaynaklanamaz.[38]

Sihizm, bunun yanında diğer birçok din gibi, acı, yozlaşma ve sefil olumsuzluğun ortaya çıktığı bir "ahlaksızlıklar" listesi verir. Bunlar, zihni bulandırma ve kişiyi doğru eylemin peşine takılmaktan saptırma eğilimleri nedeniyle Beş Hırsız olarak bilinirler. Bunlar:[39]

  • Moh veya (Dünyaya ) bağlılık
  • Lobh veya Açgözlülük
  • Karodh veya Gazap
  • Kaam veya Şehvet
  • Ahankar veya Egoizm

Beş Hırsız'ın ayartmalarına teslim olan kişi "Manmuk" veya bencil ve erdemsiz yaşayan kişi olarak bilinir. Tersine, ilahi bilgiye karşı saygılarıyla gelişen Gurmuk, Sihizm'in yüksek erdemlerini uygulayarak ahlaksızlığın üstesinden gelir. Bunlar:[40]

  • Sewa veya başkalarına özverili hizmet.
  • Nam Simran veya ilahi isim üzerine meditasyon.

Zerdüştçülük

[değiştir | kaynağı değiştir]

Pers kökenli Zerdüştçülük dininde dünya, tanrı Ahura Mazda (Ormazd) ile kötü ruh Angra Mainyu (Ahriman) arasında bir savaş alanıdır. İyi ve kötü arasındaki mücadelenin nihai çözümününde, bir Kıyamet Günü yaşamış tüm varlıklar bir ateş köprüsünden geçer ve kötü olanların sonsuza dek atılacağı bir yer olması gerekiyordu. Afgan inancında melekler ve evliyalar, iyiliğe giden yola ulaşmamıza yardımcı olmak için gönderilmiş varlıklardır.[41]

notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Buddhist-Christian Dialogue: Mutual Renewal and Transformation. Honolulu, Hawaii: University of Hawaii Press. 1986. ss. 148-149. 
  2. ^ "Evil". Oxford, England: Oxford University Press. 2012. 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b Overcoming Evil: Genocide, Violent Conflict, and Terrorism. New York City: Oxford University Press. 2011. s. 32. ISBN 978-0195382044.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Walkers Between the Worlds: The Western Mysteries from Shaman to Magus. Rochester, Vermont: Inner Traditions / Bear & Co. 2004. s. 173. ISBN 978-0892810918. 
  5. ^ Internet Encyclopedia of Philosophy "Ethics" 18 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ Human Universals. New York City: McGraw-Hill. 1991. ISBN 9780070082090.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Boyce 1979.
  8. ^ John Hinnel (1997). The Penguin Dictionary of Religion. Penguin Books UK. 
  9. ^ Gnostic Philosophy: From Ancient Persia to Modern Times. Rochester, Vermont: Inner Traditions – Bear & Company. 2005. ISBN 978-1-59477-035-7.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ Asante (2012). "Maat and Human Communication: Supporting Identity, Culture, and History Without Global Domination". Communicatio: South African Journal for Communication Theory and Research. London, England: Taylor & Francis. 38 (2). 
  11. ^ Myths from Mesopotamia. Oxford, England: Oxford University Press. 1987. s. 329. ISBN 978-0199538362.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ "Marduk". Encyclopedia of Religion. 2nd. 8. New York: MacMillan Reference USA. 2005. ss. 5702-5703. ISBN 0-02-865741-1.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  13. ^ "Democritus and the Origins of Moral Psychology". The American Journal of Philology. Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University. 106 (1): 1-31. Bahar 1985. doi:10.2307/295049. PMID 16411324.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  14. ^ On God, The Soul, Evil and the Rise of Christianity. New York City: Bloomsbury Publishing USA. 2018. s. 88. ISBN 9781501314018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  15. ^ Augustine of Hippo, Against Two Letters of the Pelagians 1.31–32
  16. ^ Good and Evil: Interpreting a Human Condition. Nasville, Tennessee: Fortress Press / Vanderbilt University. 1990. ISBN 978-0-8006-2447-7.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  17. ^ History of Chinese Philosophy Feng Youlan, Volume II The Period of Classical Learning (from the Second Century B.C. to the Twentieth Century A.D). Trans. Derk Bodde. Ch. XIV Liu Chiu-Yuan, Wang Shou-jen, and Ming Idealism. part 6 § 6 Origin of Evil. Uses strikingly similar language to that in the etymology section of this article, in the context of Chinese Idealism.
  18. ^ Benedict de Spinoza, Ethics, Part IV Of Human Bondage or the Strength of the Afects Tanımlar, W.H. Beyaz, AH Stirling tarafından gözden geçirildi, Great Books cilt 31, Encyclopædia Britannica 1952 s. 424
  19. ^ a b c Hz. Abdulbaha. Mufavezat-ı Abdulbaha: Bazı Sorulara Cevaplar (PDF). İnan, Mecdi tarafından çevrildi (Sadeleştirilmiş 2. Baskı bas.). İstanbul 1996: Baha Basım, Dağıtım Sanayi ve Ticaret A.Ş. s. 215-216. 19 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Haziran 2023. 
  20. ^ David Ray Griffin, God, Power, and Evil: a Process Theodicy (Westminster, 1976/2004), 31.
  21. ^ Hans Schwarz, Evil: A Historical and Theological Perspective (Lima, Ohio: Academic Renewal Press, 2001): 42–43.
  22. ^ Schwarz, Evil, 75.
  23. ^ Thomas Aquinas, SUMMA THEOLOGICA, translated by the Fathers of the English Dominican Province (New York: Benziger Brothers, 1947) Volume 3, q. 72, a. 1, p. 902.
  24. ^ Henri Blocher, Evil and the Cross (Downers Grove: InterVarsity Press, 1994): 10.
  25. ^ Tekvin 6:10
  26. ^ Revelation, Rationality, Knowledge & Truth (PDF). s. 193. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2014. 
  27. ^ Book of Deuteronomy 31:21
  28. ^ Genesis 1:1–2:3
  29. ^ Deuteronomy 33
  30. ^ Deuteronomy 30:6
  31. ^ Avot deRabbi Natan 16
  32. ^ Babylonian Talmud (Sukkah 52a)
  33. ^ Bodhi (2005), p. 153.
  34. ^ Horner, I.B. (trans.) (1975; reprinted 2000). The Minor Anthologies of the Pali Canon (Part III): 'Chronicle of Buddhas' (Buddhavamsa) and 'Basket of Conduct' (Cariyapitaka). Oxford: Pali Text Society. 0-86013-072-X
  35. ^ Living This Life Fully: Teachings of Anagarika Munindra, by Mirka Knaster Ph.D., Shambhala Publications, USA, 2010. Pg. 67
  36. ^ Damien Keown The Nature of Buddhist Ethics Macmillan 1992; Peter Harvey An Introduction to Buddhist Ethics Cambridge University Press 2000
  37. ^ Bhagavad Gita 4.07–08
  38. ^ Sri guru-granth sahib [english version]. New York: Taplinger Publishing Co. 1967. 
  39. ^ Sandhu (February 2004). "The Sikh Model of the Person, Suffering, and Healing: Implications for Counselors". International Journal for the Advancement of Counselling. 26 (1): 33-46. doi:10.1023/B:ADCO.0000021548.68706.18. 
  40. ^ Singh (January 2000). "The universal ideal of sikhism". Global Dialogue. 2 (1). 
  41. ^ Purity and Pollution in Zoroastrianism: Triumph Over Evil. Austin: University of Texas Press. 1989. ISBN 0292798024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İyilik_ve_kötülük&oldid=34268627" sayfasından alınmıştır