ጥንሲ
ጥንሲ (pregnancy) ዘርኢ ወዲ ተባዕታይ ምስ እንቋቈሖ ጓል ኣንስተይቲ ካብ ዝተዋሃሃደሉ ኪሳብ ህጻን ዝወለደሉ ዘሎ ከባቢ 9 ኣዋርሕ ዘጣቓለለ እዩ።
ብሳምንታት እዩ ዝቑጸር፡፡ ጥንስቲ ክትኮንሉ እትኽእሊ እቲ ዝበለጸ ግዜ። ኣብ ፍርቂ ዑደተ-ጽግያት እዩ። እታ ዝጸግየት እንቋቑሖ ኣብ ማህጸን ክትምዕብል ካብ ዝጀመረትሉ ግዜ ጀሚሩ ክሳብ እቲ ቆልዓ ዝውለድ ዘሎ ንውሓት ግዜ ግዜ ጥንሲ ተባሂሉ ይጽዋዕ። ጥንሲ ንኣስታት 9 ኣዋርሕ ወይ 40 ሳምንታት ይጸንሕ ። ካብታ ናይ መጀመርታ መዓልቲ ናይታ ዝሓለፈት ምፍሳስ ደም ጽግያት (እቲ ሓቀኛ ጥንሲ ቅድሚ ምግጣሙ ዘሎ ከባቢ ክልተ ሳምታት) ጀሚሩ ይቑጸር። ሕርሲ ክኣ ካብታ መወዳእታ ናይ ጽግያት ደም ዝተራእየሉ ግዜ ጀሚርካ ድሕሪ 40 ሳምንታት የጋጥም። ብዙሓት ደቂኣንስትዮ ኣብ ግዜ ጥንሲ ከቢድ ጸገማት ከየጋጠመን። ጥዕና ነብሰንን ወላደንን ንምውሓስ እምብኣር እታ ኣደ እኹል ኣፍልጦ ክጸንሓ ኣገዳስነቱ ዕዙዝ እዩ።
ጓልኣንስተይቲ ጥንስቲ ምዃና ዘርኢ ምልክት ካብ ጓል ኣንስተይቲ ናብ ጓል ኣንስተይቲ እኳ ዝፈላለ እንተ ኾነ፡ ገለ ካብኡ ንምግላጽ ኣብተን ቀዳሞት ሰለስተ ኣዋርሕ ንግሆ ክትንስእ ከላ ዕወልወል ምባል ፡ ከምልሳ ምድላይ፡ ድኻም ምስማዕ ፡ ሽውሃታ ምዕጻው ወዘተ ክንዝርዝር ንኽእል። መብዛሕቱኡ ኣብ ኩለን ጥንሲ ከም ዘጋጥም እትፈልጥሉ ግን ግዜ ናይ ጽግያት (ናይ ኣዴታታ) ኣብ ግዝይኡ ምስዘይመጻ እዩ። ካልኦት ምልክታት ድማ ምቕንዛው ጡብ። ኣብ ከባቢ ጫፍ ጡብ ድማ ካብቲ ንቡር ንላዕሊ ኣዝዩ ዝጸለመ ሕብሪ ምህላው የጠቓልሉ፣ ካብ ኣርባዕተ ክሳዕ ሸውዓተ ወርሒ ዘሎ ጥንሲ። ንመብዛሕተን ደቂኣንስትዮ እቲ ዝመችአ ግዜ ኣብ መላእ ናይ ጥንሲ ግዚአን እዩ። ኣብዚ ግዜ እዚ ምሉእ ሓይሊ ዝስምዐን ብዙሓት ደቀንስትዮ ኣለዋ፣
ኣብ ምዕቡላት ሃገራት ኣብ ገዛ ኴንካ እትጥቀምሉ መመርመሪ ጥንሲ ካብ ፋርማሲ ክትዕድግ ትኽእል ኢኻ ወይ ድማ ውሑድ ሽንቲ ማይ ንመርመራ ናብ ዶክተር ክትወስድ ይከኣል እዩ።
ጥንስቲ ጓልኣንስተይቲ ካብ ራብዓይ ወይ ሓምሻይ ወርሒ ጥንሳ ጀሚሩ እቲ ዕሸል ክንቀሳቐስ ከሎ ክትሰምዕ ትኽእል እያ። ዘይ ቦካር ጓልኣንስተይቲ እዚ ነገር እዚ ኣቐዲሙ ክስምዓ ተኽእሎታት ኣሎ። ምንቅስቓስ ዕሸል ኣብ ሰሙን ዝተወሰነ ግዜ ጥራይ ክስምዓ ይኽእል እዩ ድሕሪ ቁሩብ ግዜ ግን መዓልታዊ ክስምዓ ይጅምር። ዕሸል ሸውዓተ ወርሒ ኣብ ዝገበረሉ ግዜ ከባቢ 1 ኪ.ግ ይምዘን። ኣስታት 35 ሰ.ሜ ድማ ንውሓት ይህልዎ፣ እቲ ዕሸል። ኣብዚ ግዜ’ዚ ምሉእ ብምሉእ ይምዕብል፥ ካብዚ ግዜ’ዚ ንድሓር ሕርሲ ምስዘጋጥም። መብዛሕቱ ግዜ። እቲ ቆልዓ ብህይወት ይውለድ እዩ፣ ኮይኑ ግን። እዚ ግዜ እዚ ንሕርሲ ኣዝዩ ዝቐልጠፈ ግዜ እዩ፥ ጥንስቲ ጓልኣንስተይቲ ንገዛእ ርእሳ ጽቡቕ ክንክን ክትገብር ኣገዳሲ እዩ፣ ከቢድ ነገር ኣብ ምልዓልን ልዕሊ ግቡእ ምዝርጋሕ ኣካላት ኣብ ምግባርን ክትጥንቀቕ ይግባኣ፣ ኣብ መወዳእታ ናይ ጥንሲ ግዜን። ከብዳ ኣጸቢቑ ይዓቢ፣ እታ ጓልኣንስተይቲ። ክብደት ብቐጻሊ ትውስኽ፣ ትንፋስ እውን ሕጽር ሕጽር ክብላ ይኽእል፣ እዚ ድማ እቲ ዕሸል ኣንጻር ናታ ድያፍራም ስለዝደፍኣ እዩ፣
ዕሸል ኣብ መወዳእታ ናይ ጥንሲ ኣዋርሕ ኣዝዩ ይዓቢ፣ ኣብ መወዳእታ 8ይ ወርሒ። ከባቢ 3 ኪ.ግ ይምዘን፣ ቅድሚ ሕርሲ ዘሎ ናይ መወዳእታ ወርሒ። እቲ ዕሸል ቦታ ይቕይር፥ ርእሱ ድማ ናብ ጐሎ ጓልንስተይቲ ገጹ ይገብር፣ ኩሉ ነገር ድማ ንሕርሲ ድልው ይኸውን፣ ድሕሪ ኣስታት 40 ሳምንታት ድማ እቲ ቆልዓ ይውለድ፣ ኣብ ኖርወይ እቲ ገምጋማዊ ክብደት ቆልዑ ኣብ ግዜ ሕርሲ። 3.6 ኪ.ግ እዩ፣