จ้ง โหยว

ภาพวาดครึ่งตัวในสมัยราชวงศ์หมิงของจ้งโหย่ว (จื่อลู่)

จื่อลู่แบกข้าวสารพลางอ่านหนังสือแสวงหาความรู้ใต้แสงจันทร์ ผลงานภาพอูกิโยะของโยชิโทชิ โดยได้รับแรงบันดาลใจจากวรรณกรรมเรื่องยี่จับสี่เห่า

จ้งโหยว （จีน: 仲由; Pinyin: Zhòngyóu）หรือ จื่อลู่ （จีน: 子路; Pinyin: Zǐ Lù）ชาวรัฐหลู่（鲁国人）เป็นศิษย์ที่มีอายุอ่อนกว่าขงจื่อ 9 ปี อุปนิสัยห้าวหาญ อารมณ์ร้อน เป็นคนโผงผาง หุนหันพลันแล่น ซึ่งปรากฏใน หลุน-อฺวี่ （论语) ดังนี้

• เล่มที่ 7 บทที่ 10

7:10:1 อาจารย์กล่าวกับเหยียนหยวนว่า “เมื่ออยู่ในตำแหน่งก็ทำตามหน้าที่ เมื่อพ้นจากตำแหน่งก็เก็บตัว มีแต่เจ้ากับเราที่ทำได้เช่นนี้”

7:10:2 จื่อลู่กล่าวว่า “หากอาจารย์ต้องนำทัพทั้งสาม อาจารย์จะให้ใครช่วย”

7:10:3 อาจารย์กล่าวว่า “เราจะไม่เอาคนที่จู่โจมเสือร้ายโดยไม่มีอาวุธ หรือคนที่ข้ามแม่น้ำโดยไม่ใช้เรือแพ หรือคนที่พร้อมจะตายโดยไม่เสียดายชีวิต คนที่ช่วยงานเราต้องเป็นคนที่กระทำการต่างๆ ด้วยความระมัดระวัง ปรับแผนการทำงานได้ตามความเหมาะสม และทำตามแผนงานที่วางไว้จนสัมฤทธิผลได้”

• เล่มที่ 11 บทที่ 12

11:12:1 หมินจื่อเชียนยืนข้างอาจารย์อย่างสุภาพเรียบร้อย จื่อลู่ดูอาจหาญแกล้วกล้า หรานโหย่วและจื่อก้งดูสบายๆ อาจารย์แช่มชื่นเบิกบาน

11:12:2 “คนอย่างโหยว จะไม่ตายด้วยเหตุธรรมชาติ”

• เล่มที่ 11 บทที่ 21 จื่อลู่ถามว่าควรรีบปฏิบัติสิ่งที่ได้ยินในทันทีหรือไม่ อาจารย์ตอบว่า “เจ้ามีพ่อและพี่ชายอยู่ ทำไมจึงถือหลักว่าต้องรีบปฏิบัติสิ่งที่ได้ยินในทันที” หรานโหย่วถามคำถามเดียวกัน อาจารย์ตอบว่า “ให้ปฏิบัติสิ่งที่ได้ยินในทันที” กงซีหวาถามอาจารย์ว่า “เวลาโหยวถามว่าเขาควรปฏิบัติสิ่งที่ได้ยินในทันทีหรือไม่ อาจารย์ตอบว่า ‘มีพ่อและพี่ชายไว้ปรึกษา’ แต่เมื่อฉิวถามคำถามเดียวกัน อาจารย์กลับตอบว่า ‘ให้ปฏิบัติทันที’ ศิษย์ซื่อ รู้สึกสงสัย จึงขอให้อาจารย์อธิบายด้วย” อาจารย์ตอบว่า “ฉิวเป็นคนเชื่องช้า เราเลยกระตุ้นให้เขาไปข้างหน้า โหยวเป็นคนคึกคักเกินพอดี เราจึงคอยเหนี่ยวรั้งเขาไว้”

• เล่มที่ 17 บทที่ 23 จื่อลู่กล่าวว่า “วิญญูชนให้ค่าแก่ความกล้าหาญหรือไม่” อาจารย์กล่าวว่า “วิญญูชนให้ค่าสูงสุดแก่ความถูกต้องเที่ยงธรรม วิญญูชนที่กล้าหาญแต่ไร้ความถูกต้องเที่ยงธรรม จะกลายเป็นผู้ก่อความวุ่นวาย เสี่ยวเหรินที่กล้าหาญแต่ไร้ความถูกต้องเที่ยงธรรมจะกลายเป็นโจร”

จื่อลู่มีความสามารถในด้านการเมืองการปกครอง เคยดำรงตำแหน่งนายอำเภอให้กับตระกูลจี้ซื่อ เป็นขุนนางในอำเภอผู่อี้แห่งแคว้นเว่ย และเป็นนายอำเภอในอาณัติของข่งคุย ในคัมภีร์หลุนอี่ว์（論語） ได้ปรากฏบทสนทนาระหว่างขงจื่อกับจื่อลู่เกี่ยวกับการบริหารบ้านเมือง ดังนี้

• เล่มที่ 13 บทที่ 1 จื่อลู่ถามเกี่ยวกับการปกครอง อาจารย์ตอบว่า “อยู่ข้างหน้าทำงานหนัก” จื่อลู่ขอให้อาจารย์ขยายความ อาจารย์ตอบว่า “อย่าท้อแท้”

• เล่มที่ 13 บทที่ 3

13:3:1 จื่อลู่ถามว่า “หากเจ้านครเว่ยขอให้อาจารย์ช่วยปกครอง อาจารย์จะพิจารณาทำสิ่งใดก่อน”

13:3:2 อาจารย์ตอบว่า“ที่จำเป็นคือ ต้องทำนามให้เที่ยง”

13:3:3 จื่อลู่ถามว่า “กระนั้นหรือ อาจารย์หลงไปหรือเปล่า ทำไมต้องทำนามให้เที่ยง”

13:3:4 อาจารย์กล่าวว่า "โหยว! เจ้าช่างหยาบคายเหลือเกิน เมื่อวิญญูชนไม่รู้อะไรก็ควรสงวนท่าที"

13:3:5 “หากนามไม่เที่ยง วาจาก็ไม่ราบรื่น หากวาจาไม่ราบรื่น กิจก็ไม่สำเร็จ”

13:3:6 “หากกิจไม่สำเร็จ หลี่และดนตรีก็ไม่เจริญ หากหลี่และดนตรีไม่เจริญ โทษทัณฑ์ก็ไม่เที่ยงธรรม หากโทษทัณฑ์ไม่เที่ยงธรรม ประชาราษฏร์จะไม่รู้ว่าจะปฏิบัติตนอย่างไร”

13:3:7 “ด้วยเหตุนี้ วิญญูชนเมือเอ่ยนามก็ต้องพูดได้ เมื่อพูดได้ก็ต้องปฏิบัติได้ ท่าทีของวิญญูชนต่อคำพูดไม่อาจเหลวไหลได้”

• เล่มที่ 13 บทที่ 28 จื่อลู่ถามว่า “มีคุณสมบัติข้อใดบ้างจึงจะเรียกได้ว่าเป็นขุนนางบัณฑิต” อาจารย์กล่าวว่า “ช่วยเหลือตักเตือน รู้จักเกื้อกูล จึงอาจเรียกได้ว่าเป็นขุนนางบัณฑิต กับเพื่อนช่วยเหลือตักเตือน กับพี่น้องเกื้อกูล”

• เล่มที่13 บทที่ 29 อาจารย์กล่าวว่า “คนดีชี้นำสั่งสอนประชาราษฏร์เป็นเวลา 7 ปี ก็อาจนำประชาราษฏร์สู่สงครามได้”

• เล่มที่13 บทที่ 30 อาจารย์กล่าวว่า “ไม่ชี้นำสั่งสอน แต่นำประชาราษฏร์เข้าสู่สงคราม เท่ากับโยนประชาราษฏร์ทิ้ง”

จื่อลู่เสียชีวิตเนื่องจากบุกเข้าช่วยเหลือข่งคุย จนร่างกายถูกทหารศัตรูสับจนแหลกเมื่อครั้งรัฐเว่ยเกิดรัฐประหาร ทำให้ขงจื่อเสียใจมาก ข่งจื่อสาบานว่าจะไม่ทานอาหารประเภทเนื้อสับอีกต่อไป