Tazama chanzo cha Kiarabu

[[Picha:Arabic_Text.png|thumbnail|200px|"al-`arabiyya" - "Kiarabu"]]
'''Kiarabu''' (''ar.: العَرَبِيَّة‎‎, ''al-ʻarabiyyah, kwa kirefu'' al-luġatu al-ʿarabiyya'') ni [[lugha ya Kisemiti]] inayotumiwa na watu [[milioni]] 206 kama [[lugha ya kwanza]]<ref>https://www.ethnologue.com/language/arb Arabic, Standard kwenye tovuti ya ethnologue</ref> na milioni 246 wa ziada kama [[lugha ya pili]]. Ilhali kuna [[lahaja]] nyingi, Kiarabu sanifu (ar. الفصحى ''fuṣḥā'') ni [[lugha rasmi]] ya nchi 22 za [[Jumuiya ya Nchi za Kiarabu]] na ya [[Mkutano wa Kilele wa Kiislamu]] na mojawapo ya lugha rasmi za [[Umoja wa Mataifa]]. Kuna pia matumizi kama [[lugha ya kidini]] katika [[Uislamu]]. 

Hivyo Kiarabu ni mojawapo ya [[lugha]] muhimu sana [[duniani]] ikisomwa kwa viwango tofauti na mamilioni ya waumini Waislamu wakielekea kujifunza na kuelewa kitabu cha [[Korani]]. Kama lugha ya kidini ina athari na taathira kubwa juu ya lugha nyingi ulimwenguni na juu ya [[ustaarabu]] na [[utamaduni]] wa watu na [[Kabila|makabila]] tofautitofauti walio Waislamu.

Kiarabu kwa kawaida huandikwa kwa [[herufi za Kiarabu]].

Ni lugha yenye [[utajiri]] mkubwa wa [[msamiati|misamiati]] (maneno), [[ufasaha]] mkubwa wa misemo na udhibiti mkubwa wa [[sarufi]] na [[nahau]]. 

Ni lugha iliyokusanya aina nyingi za [[mithali]] na ma[[fumbo]], na ina utamaduni mkubwa wa [[wimbo|nyimbo]], ma[[shairi]] na misemo, nayo inakubaliwa na watu wengi duniani kuwa lugha yenye [[utamu]] wa [[matamshi]] na [[uzuri]] wa [[lafudhi]].

Kwa kuwa [[Qurani Tukufu]] na [[Hadithi za Mtume Muhammad]] na Mashairi ya zama za [[Ujahili]] ndio yenye kudhibiti lugha hii isitetereke wala kubadilika na kupotea kama lugha nyingine nyingi, leo, baada ya miaka zaidi ya [[elfu]], imebaki thabiti kama ilivyokuwa wakati ilipoandikwa Qurani, na mabadiliko yoyote yaliyotokea hayana uhusiano na lugha yenyewe ya Kiarabu, bali yana uhusiano na [[lahaja]] na vilugha mbalimbali zinazotumika na Waarabu wa sehemu fulani ya nchi au [[mji]]. Ama lugha rasmi ya Kiarabu basi imedhibitika kulingana na Qurani na [[Sunnah]], ili [[maandishi]] hayo yaendelee kufahamika [[milele]].

Leo, Kiarabu ni lugha ya [[sita]] ulimwenguni kwa wingi wa wanayoitumia kila siku katika [[maisha]] yao, baada ya [[Kichina]], [[Kihindi]], [[Kihispania]], [[Kiingereza]] na [[Kibengali]]. 

Umuhimu wa lugha hii unazidi kukua kila siku kwa sababu ya kutumika kwenye maeneo ya katikati ya ulimwengu baina ya [[Bara|mabara]] ya kale ([[Afrika]], [[Asia]] na [[Ulaya]]) na mabara mapya ya ulimwengu ([[Amerika ya Kaskazini]] na [[Amerika ya Kusini|Kusini]]).
[[Picha:Arabic speaking world.svg|thumb|323x323px|[[Ramani]] inaonyesha nchi ambako Kiarabu ni lugha rasmi pekee (kijani) au lugha rasmi pamoja na lugha nyingine (buluu).]]

== Asili ya lugha ya Kiarabu ==
Kiarabu, pamoja na lugha ya [[Kiebrania]] (ya [[Uyahudi]]) na [[Kiaramu]] (ya [[Mashariki ya Kati]]) na [[Kiamhari]] (ya [[Ethiopia]]) zinatokana na asili moja ya [[lugha ya Kisemiti]]. Kuna lugha nyingi vile vile ambazo zinatokana na asili hii, kama [[Kiashuri]], [[Kifinisia]], [[Kibabili]] na kadhalika. Baadhi ya hizi lugha zimekufa au kuwa na wazungumzaji wachache, na kwa hiyo umuhimu wake umekuwa si mkubwa kama ulivyo umuhimu wa lugha ya Kiarabu.

== Aina za Kiarabu ==
Kuna aina [[tatu]] kubwa za lugha hii ya Kiarabu: 
*'''Kiarabu Fasihi''' ambacho kilikuwa kikitumika zama za Ujahili kabla ya kuja Uislamu, na kuendelea kutumika baada ya kuja Uislamu katika Qurani na Sunnah za Mtume [[Muhammad]], 
*'''Kiarabu Mamboleo''' ambacho kinatumika katika maandishi na mazungumzo rasmi baina ya Waarabu wote kwa jumla, na 
*'''Kiarabu Lahaja''' ambacho kinatumika na watu maalumu katika sehemu fulani za nchi au [[Kijiji|vijiji]], na ni lugha ya mahali tu, kama vile Kiyemeni au Kimasri au Kishami au Kimaghribi, na lugha hizi au lahaja hizi zinakuwa zinatofautiana sana baina yake katika misamiati na matumizi.

=== Kiarabu fasihi ===
Kiarabu ni lugha ya zamani sana (tarehe yake inarudi nyuma zaidi ya miaka 2000), nayo pamoja na lugha nyinginezo za Kisemiti zilikuwa zikitumika katika nchi za [[Mashariki ya Kati]]. Kiarabu Fasihi ilianza kuwa na nguvu zaidi baada ya kuteremshwa Qurani kwa lugha hiyo na kuhifadhiwa Hadithi za Mtume Muhammad na kuwa ndio chanzo cha lugha zote nyinginezo za Kiarabu zilizokuweko wakati huo.

[[Fasihi]] ya Kiarabu isiyo na tabia ya kidini ilikuwa hasa [[Ushairi]]. Washairi kama [[Abu Nuwas]], [[Omar Khayyam]], [[Hafiz]], [[ibn Qayyim al-Jawziyyah]] wanakumbukwa hadi leo. Masimulizi kama [[Alfu Lela U Lela]] hayakuwa fasihi yenyewe, hata kama yamepata umaarufu katika nchi za Ulaya. 

Maandishi mengine ya Kiarabu yaliyokuwa muhimu sana ni maandiko ya [[falsafa]] na [[sayansi]]. Waarabu walitafsiri maandiko ya [[Wagiriki wa Kale]] wakaendeleza [[ujuzi]] wao. Katika [[karne]] zilizopita Ulaya ilipokea sehemu kubwa ya [[elimu]] yake kutoka kwa Waarabu kwa njia hiyo.

Tangu [[karne ya 19]] na katika [[karne ya 20]] [[fasihi ya Kiarabu]] imepata uamsho mkuu. [[Khalil Jibran]] wa [[Lebanon]] yuko kati ya washairi wanaosomwa zaidi kimataifa. [[Nagib Mahfuz]] wa [[Misri]] ni mwandishi Mwarabu wa kwanza aliyepokea [[Tuzo ya Nobel ya Fasihi]] mwaka [[1988]].

==Tanbihi==
{{reflist}}

==Viungo vya nje==
*[http://www.language-archives.org/language/arb makala za OLAC kuhusu Kiarabu] {{Wayback|url=http://www.language-archives.org/language/arb |date=20150626021507 }}
*[http://glottolog.org/resource/languoid/id/stan1318 lugha ya Kiarabu katika Glottolog]
*http://www.ethnologue.com/language/arb
{{African Union languages}}
{{Modern Semitic languages}} 
{{DEFAULTSORT:Arabu}}

[[Jamii:Kiarabu|*]]
[[Jamii:Lugha za Kisemiti]]
[[Jamii:Lugha za Algeria]]
[[Jamii:Lugha za Iraq]]
[[Jamii:Lugha za Libya]]
[[Jamii:Lugha za Mauritania]]
[[Jamii:Lugha za Misri]]
[[Jamii:Lugha za Moroko]]
[[Jamii:Lugha za Sudan]]
[[Jamii:Lugha za Tunisia]]
[[Jamii:Lugha za Syria]]
[[Jamii:Lugha za Saudia]]
[[Jamii:Lugha za Yemen]]
[[Jamii:Lugha za Oman]]
[[Jamii:Lugha za Falme za Kiarabu]]
[[Jamii:Lugha za Katar]]
[[Jamii:Lugha za Bahrein]]
[[Jamii:Lugha za Kuwait]]
[[Jamii:Lugha za Somalia]]
[[Jamii:Lugha za Chad]]
[[Jamii:Lugha za Israel]]
[[Jamii:Lugha za Palestina]]
[[Jamii:Lugha za Komoro]]
[[Jamii:Lugha za Gambia]]