Napata
Napata je bio drevni grad na zapadnoj obali Nila u današnjem Sudanu, oko 400 sjeverno od Khartouma. Sagradili su ga Nubijci oko 1450. pne.
Od 16. vijeka pne. je Napata, isto kao i ostatak Nubije, bio pod egipatskom vlašću. Razlog za egipatsku ekspanziju su bili zlato i drugi resursi, a Nubijci su prilično brzo počeli prihvaćati egipatske običaje i religiju.
Oko godine 1075. pne. moć svećenika je počela nadmašivati formalnu vlast faraona, a s njime i de facto raspada Egipta na manje države. To su Nubijci iskoristili kako bi izborili nezavisnost, a njihovo kraljevstvo, poznato kao Kuš, je imalo središte upravo u Napati.
Sljedećih nekoliko vijekova Napata je rasla, dok je Egipat slabio unutrašnjim sukobima. Oko godine 750. pne. vladar Napate po imenu Kashta je iskoristio egipatsku slabost i osvojio Gornji Egipat. Njegov nasljednik Piankhi je pak uspio osvojiti ostatak Egipta te tako kao novi egipatski vladar osnovao Dvadeset petu ili tzv. Nubijsku dinastiju.
Nubijska vladavina nad Egiptom je potrajala oko 57 godina, a okončala ju je ekspanzija Asiraca sa sjevera. Oko godine 670. pne. asirski kralj Esarhadon je osvojio Donji Egipat uz pomoć lokalnih egipatskih velmoža koji nisu voljeli nubijske osvajače. Nubijski faraon Taharqa je, pak, sklopio savez s egipatskim velmožama protiv Asiraca, ali je njih asirski vladar Asurbanipal porazio i kao egipatskog vladara postavio Nehoa, osnivača nove Dvadeset šeste dinastije. Taharqin nasljednik Tantamani je uspio poraziti Nehoa, ali ne i njegovog nasljednika Psamtika I te su Nubijci bili prisiljeni povući se natrag u Nubiju, odnosno svoju prijestolnicu u Napati.
Zahvaljujući trgovini zlatom, Napata se nastavila razvijati, iako su je 591. pne. Egipćani napali i razorili. Nekoliko vijekova kasnije su klimatske promjene, kao i pad Egipta pod stranu vlast, doveli do ekonomskog slabljenja Napate. Kušiti zbog toga prijestolnicu premjestili južnije, u Meröe. Neki historičari vjeruju da Napata zapravo nije bila prijestolnica, nego vjersko središte Kuša.
- Hornung, Erik.1999.History of Ancient Egypt, An Introduction. S njemačkog preveo David Lorton. Grundzüge der ägyptischen Geschichte. New York, USA: Cornell University Press
- Grimal Nicolas.1992. A History of Ancient Egypt. S francuskog preveo Ian Shaw. Histoire de L’Egypte Ancienne. Oxford, UK: Blackwell Publishers.
- Bianchi, Steven.1994. The Nubians. Connecticut, USA: Millbrook Press
- Taylor, John. 1991. Egypt and Nubia. London, UK: The British Museum Press
- UNESCO.2003.General History Of Africa Vol.2 Ancient Civilizations of Africa
