Kozlac
| Kozlac | |
|---|---|
| |
| Arum maculatum | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | Plantae |
| Divizija: | Magnoliophyta |
| Razred: | Liliopsida |
| Red: | Alismatales |
| Porodica: | Araceae |
| Rod: | Arum |
| Vrsta: | Arum maculatum |
| Dvojni naziv | |
| Arum maculatum L. | |
Kozlac (kozalac, vino i rakija, zmijino grožđe, zmijin češalj, kalendar, zakoznik, majasil), lat. Arum maculatum, je višegodišnja zeljasta biljka iz porodice kozlaca (Araceae).
Poreklo imena:
- roda od gr. aros = koristan;
- vrste od lat. maculatus = pegav.
Sinonim: Arum vulgare.
Podzemno stablo obrazuje loptaste ili cilindrične rizome. Nadzemna stabljika visoka do 40 cm i u njenoj osnovi se nalaze krupni listovi sa liskama kopljastog oblika i dugačkim drškama koje su obrazuju rukavce. Liske su sa lica tamnozelene sa tamnosmeđim pegama. Cvetovi obrazuju cvast klip obavijenu spatom, priperkom u obliku fišeka, koji je spolja zelen, a unutra žućkast i često pokriven ljubičastim pegama. Cvetovi su jednopolni i jednodomi. Mirišu na trulo meso što privlači određene insekte koji ulaze u donji, prošireni deo spate gde su smešteni ženski i muški cvetovi. Plod je bobica narandžastocrvene boje koja se razvija iz ženskih cvetova.
Od kozlaca se kao droga koristi rizom (Arirhizoma) koji se u rano proleće vadi iz zemlje i suši na suncu ili na promaji.
Hemijski sastav ove biljke je još nedovoljno proučen, no zna se da sadrži:
- skrob (do 70%) i još neke polisaharide;
- flavonoide;
- kumarine;
- etarsko ulje u malim količinama;
- alkaloide;
- saponine i dr.
Rizom kozlaca se koristi uglavnom u narodnoj medicini kao tinktura (u rakiji ili vinu) i prašak pošto njegov hemijski sastav nije dovoljno proučen. Njime se u narodu leče hemoroidi, laringitis, faringitis, bronhitis, čir u želucu i dvanaestopalačnom crevu i crevni kolitis. Postoje podaci da se koristi čak i za lečenje psorijaze. A i kod lecenja od carcinoma
Treba biti oprezan pri korišćenju rizoma, odnosno, koristiti ga samo uz konsultaciju sa stručnim licem, jer je u svežem stanju otrovan.
- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
- BioNet škola Arhivirano 2012-01-18 na Wayback Machine-u