Hrvatsko domobranstvo

Za oružanu formaciju iz vremena Austro-Ugarske v. Hrvatsko-ugarsko kraljevsko domobranstvo. Za suvremene domobranske formacije v. Oružane snage Republike Hrvatske.

Hrvatsko domobranstvo, skraćeno Domobrani, je naziv za redovne oružane snage Nezavisne države Hrvatske.

Osnovane su u aprilu 1941. godine, nedugo nakon sloma Kraljevine Jugoslavije u aprilskom ratu i osnivanja NDH. Dozvolu za njihovo osnivanje su dale njemačke okupacione snage.

Ispočetka je trebalo da budu ograničene na 16 pješadijskih bataljona i 2 konjička eskadrona, odnosno maksimalno 16.000 ljudi. Međutim, izbijanje ustanka na području NDH, je Nijemce natjeralo da dozvole ekspanziju Hrvatskog domobranstva. Ono je svoj maksimum pred kraj 1943. kada se u njihovim redovima nalazilo 130.000 ljudi.

Uz kopnene snage, Hrvatsko domobranstvo je raspolagalo i s omanjim zrakoplovstvom, kao i mornaricom koja je zahvaljujući Rimskim ugovorima s fašističkom Italijom bila simboličnog karaktera.

Iako je bila najbrojnija i najbolje opremljena od svih domaćih pro-osovinskih formacija na prostoru bivše Jugoslavije, Hrvatsko domobranstvo je od samih početaka bilo opterećeno ozbiljnim problemima zbog kojih nije mogla biti efikasna oružana sila. Vlasti NDH, nepovjerljive prema bivšim jugoslavenskim oficirima, vodeće su položaje prepustile uglavnom umirovljenim i za moderni rat uglavnom nespremnim austro-ugarskim kadrovima. Domobranstvo se za resurse i utjecaj moralo boriti s Ustaškom vojnicom. Nezadovoljstvo režimom NDH se u domobranima relativno brzo počelo ispoljavati kroz defetizam, a već od 1942. su domobranski redovi infiltrirani od strane partizanskih simpatizera.

Što se tiče čistih hrvatskih vojnih formacija, one su u borbama potpuno zatajile. Jedna od direktnih posledica tog zatajivanja hrvatskih jedinica sastoji se u tome, da moral i borbena snaga bandita stalno jača. Svoju ocenu hrvatske vojske dao je i nemački general u Hrvatskoj, Glez fon Horstenau. On je naglasio, da su se hrvatske jedinice u većini slučajeva, kad su se našle u ozbiljnoj borbenoj situaciji i većem iskušenju, pokazale kao nepouzdane. One imaju uspeh samo onda, kad se oslanjaju ili, kada stoje pod nemačkom kontrolom.

– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 2. jula 1943.

Domobranima smo, kao što je poznato, uzimali samo oružje i odeću i slali ih kućama. Oni su to i zaslužili, retko kad su pružali otpor, najčešće su se odmah predavali. Neki i po nekoliko puta.

– Mirko Tepavac

1944. dolazi do masovnih prebjega domobranskih jedinica, pa i domobranskih generala, u partizanske redove. Hrvatsko domobranstvo je formalno prestalo postojati krajem 1944. godine kada su ga vlasti NDH spojile s Ustaškom vojnicom u Hrvatske obrambene snage.

Veliki broj domobrana je stradao u blajburškom masakru pred i neposredno nakon završetka rata, a mnogi od njih su u Titovoj Jugoslaviji uživali status građana drugog reda (iako je bilo iznimaka od kojih je najpoznatiji popularni sportski komentator Mladen Delić).

Reference

Hrvatsko domobranstvo na Wikimedijinoj ostavi