Antonijev Partski rat

Antonijev Partski rat
Segment Rimsko-partskih ratova
Glavno bojište rata
Datum 40–33. pne. Lokacija Mala Azija, Sirija, sjeverna Mezopotamija, Medija Atropatena Ishod partska taktička pobjeda; status quo ante bellum formaliziran mirovnim ugovorom 20. pne.
Sukobljene strane
Rimska Republika i vazali: Judeja, Galatija, Kapadokija, Pontsko Kraljevstvo, Kraljevina Armenija	Partsko Carstvo, Atropatena
Komandanti i vođe
Marko Antonije Publije Ventidije Bas	Orod (40-38. pne.) Fraat (38-33. pne.) Pakor I Barzafarn Kvint Labijen
Snage
60.000 legionara 10.000 konjanika 6.000-7.000 armenskih vojnika 23.000-24.000 pomoćnih trupa (pohod na Atropatenu)	nepoznata
Žrtve i gubici
	nepoznati

Antonijev Partski rat ili Partski pohodi Marka Antonija je naziv za drugi veliki oružani sukob između rimske države s jedne, te Partskog Kraljevstva s druge strane, koji se vodio između 40. pne. i 33. pne. Ime je dobio po Marku Antoniju, rimskom trijumviru koji je vladao istočnim provincijama tadašnje Rimske Republike, koje su uključivale istočni dio Male Azije, Siriju i Palestinu. Na tim područjima je rimska vlast, uspostavljena tek nekoliko decenija ranije, bila značajno oslabljena građanskim ratovima koji su bjesnili u Rimskoj Republici. To je iskoristio partski kralj Orod II i 40. pne. poduzeo pohod, kome su značajno pomogli odmetnuti rimski vojnici pod generalom Kvintom Labijenom i pobunjeni Jevreji u Judeji. Partske snage pod princom Pakorom su na početku postigle značajne uspjehe, zauzevši Siriju, Palestinu i veliki dio Male Azije. Antonije je, međutim, već sljedeće godine pokrenuo protivofanzivu na čelu sa Publijem Ventidijem Basom, koji se iskazao kao daroviti vojskovođa, porazivši Parte kod Kilikijskih vrata, a potom 38. pne. kod na planini Gindar, pri čemu je poginuo Pakor, a Parti trajno izbačeni iz Male Azije i Sirije. 37. pne. su Rimljani ponovno preuzeli Palestinu gdje je uspostavljen pro-rimski režim na čelu sa Herodom Velikim.

Druga faza rata je otpočela 36. pne. kada je Antonije lično preuzeo komandu nad rimskim i savezničkim trupama te pokrenuo veliku ofanzivu na partska područja. Njegov prvi cilj je bila Medija Atropatena, partska vazalska država na obalama Kaspijskog mora. Antonijeve su snage uspjele doprijeti do atropatenske prijestolnice Fraaspa i staviti je pod opsadu, ali su se ubrzo, zbog teških logističkih problema, morale povući; povlačenje kroz teško pristupačne planine usred zime se pretvorilo u katastrofu u kojoj je stradao veliki broj Antonijeve vojske. Antonije je dvije godine kasnije pokrenuo pohod na Armeniju, rimskog saveznika čiji je vladar prešao na partsku stranu; taj je pohod završio sa uspjehom, a Antonije se potom s bogatim plijenom došao u Aleksandriju kod svoje ljubavnice, egipatske kraljice Kleopatre i proslavio trijumf. Iako je planirao još jedan pohod, prethodno kroz bračni savez osiguravši podršku Atropatene, do njega nije došlo. Njegov kolega, trijumvir Oktavijan, koji je tada već bio učvrstio vlast u zapadnom dijelu države, u proljeće 32. pne. je protiv Antonija pokrenuo rat koji će završiti Antonijevim porazom i stavljanjem svih rimskih teritorija na Istoku pod Oktavijanovu vlast.

Iako je rat u formalnom smislu trajao još jedanaest godina, nijedna strana se više nije usuđivala izvoditi ambiciozne vojne operacije. Oktavijan je umjesto toga nastojao rimsku vlast učvrstiti diplomatskim sredstvima, stvorivši mrežu klijentskih država koje će služiti kao svojevrsna tampon zona prema Partima. Konačno je 20. pne. sklopljen formalni mirovni sporazum kojim su priznate predratne granice; Rimljani su kao jedini ustupak od Parta dobili orlove rimskih legija zarobljenih od Parta u bitci kod Kare 53. pne. čime je Oktavijan uspio ostvariti simboličnu pobjedu. Mnogo važnije je bilo uspostavljanje perioda trajnog mira i stabilnosti na istočnim granicama rimske države, koji će potrajati nekoliko generacija, sve do izbijanja tzv. Neronovog armenskog rata 58. godine n.e.