1791

**1791. po kalendarima**
Gregorijanski	1791. (MDCCXCI)
Ab urbe condita	2544.
Islamski	1205–1206.
Iranski	1169–1170.
Hebrejski	5551–5552.
Bizantski	7299–7300.
Koptski	1507–1508.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1846–1847.
• Shaka Samvat	1713–1714.
• Kali Yuga	4892–4893.
	Kineski
• Kontinualno	4427–4428.
• 60 godina	Yin Metal Svinja; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11791.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1760-e 1770-e 1780-e – 1790-e – 1800-e 1810-e 1820-e
Godine:	1788 1789 1790 – 1791 – 1792 1793 1794

Ovo je članak o godini 1791.

Godina 1791 (MDCCXCI) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

1. 1. - Joseph Haydn stiže prvi put u Englesku.
12. 1. - Austrijske trupe ulaze u Liège, obaraju republikanski režim i na vlast vraćaju kneza-biskupa čime je ugušena Lješka revolucija.
30. 1. - De Mirabeau izabran za predsednika francuske Ustavotvorne skupštine.

Februar/Veljača

4. 2. - Francuska revolucija: deo sveštenstva položio zakletvu Građanskom ustavu.
13. 2. - Sukob kod Vannesa, razbijeni seljaci koji su podržavali refraktorno sveštenstvo (koje ne prihvata Građanski ustav sveštenstva).
16. 2. - Francuske policijske snage Maréchaussée Royale preimenovane u gendarmerie nationale s više vojnom ulogom; glavnu policijsku ulogu ima Nacionalna garda.
20. 2. - Osnovana Ilirska dvorska kancelarija (Cancellaria Illyrica aulica) za habsburške Srbe, ukinuta već sledeće godine. Na čelu je grof Franjo Balassa, raniji hrvatski ban. Banat priključen Ugarskoj.
28. 2. - Dan bodeža, de Lafayette uhapsio 400 naoružanih aristokrata u Tiljerijama.

Mart/Ožujak

2. 3. - Francuska uvodi optički telegraf.
2. i 17. 3. - D'Allardov dekret - u Francuskoj ukinuti cehovi tj. korporacije, proklamovana sloboda rada, trgovine i industrije.
4. 3. - Vermont, koji je od 1777. bio nezavisna država, priključuje se SAD kao njegova 14. država.
10. 3. - Papa Pio VI. osudio Deklaraciju prava i Građanski ustav sveštenstva, doći će do prekida diplomatskih odnosa Francuske i Svete stolice.
12. 3. - Predsednici austrijskih dvorskih veća i komora zaključili da se emigranti iz Turske (Srbije i Bosne) naseljavaju u Vojnu granicu a samo višak u županije, ali odziv nije očekivan^[1].
13. 3. - Leopold II. sankcionirao zaključke Ugarskog sabora, među kojima i da će šest hrvatskih i slavonskih županija primati naredbe od Ugarskog namjesničkog vijeća^[2]. Zakon X naglašava status Ugarske kao nezavisne kraljevine kojom vlada kralj krunisan prema ugarskim zakonima.
mart - Francusk skupština prihvaća preporuku o uvođenju metričkog sistema mjera.
mart - Supplex Libellus Valachorum: prva peticija transilvanskih Rumuna austrijskom caru za jednaka prava.
25. 3. (14. 3. po j.k.) - U Beču izašao prvi broj "Serbskih novina" ("Serbskija povsednevnija novini", danas je 27. mart Dan novinara Srbije).

April/Travanj

1. 4. - George Vancouver krenuo na ekspediciju istraživanja severnih pacifičkih obala Severne Amerike (do 1795).
2. 4. - Umro Mirabeau; Skupština odlučuje dva dana kasnije da se u novoj crkvi sv. Ženevjeve, sada Panteonu, sahranjuje "pepeo velikih ljudi" - Mirabeau je prvi ali je uklonjen 1794.
3. 4. - Treći anglo-mysorski rat na jugu Indije: britansko-maratske zauzele grad mysorski grad Dharwad nakon 29 nedelja opsade.
15. 4. - Postavljen prvi granični kamen originalnog Distrikta Kolumbije gde će biti postavljen glavni grad SAD (projektuje Pierre Charles L'Enfant).
18. 4. - Luj i Marija Antoaneta sprečeni da otputuju u Saint-Cloud za Uskrs.
18. 4. - Poljsko-litvanski Zakon o slobodnim kraljevskim gradovima daje izvesna prava građanima.
19. 4. - Britanski parlament odbio Wilberforceov predlog za ukidanje ropstva (konzervativizam usled Francuske revolucije).
23. 4. - Car odgovorio rešenjem na Elaborat i druge zaključke srpskog Temišvarskog sabora od prošle godine^[3].

Maj/Svibanj

3. 5. - Sejm Poljsko-litvanske državne zajednice usvaja Ustav 3. maja 1791., prvi moderni ustav u Evropi - traje samo 19 meseci, dogodine dolazi do Rusko-poljskog rata.
26. 7. - Ustavotvorna skupština određuje da će Tiljerije i Luvr služiti kao kraljev stan i mesto okupljanja "spomenika nauke i umetnosti" (muzej Luvr otvoren 1793).

Jun/Juni/Lipanj

2. 6. (22. 5. po j.k.) - Glavari Crne Gore, na čelu s vladikom i guvernadurom, obraćaju se Beču s molbom da uputi u Crnu Goru jedno lice, koje bi je dovelo u red "po prilici ostali prosvešteni naroda, regulati respublika i vladenija" - zemlja je ugrožena od skadarskog paše Bušatlije.^[4].
7. 6. - Zasjeda Hrvatski sabor, donesena odluka o uvođenju mađarskog jezika u hrvatske osnovne i srednje škole kao neobvezatnog predmeta (→ mađarizacija).

14. 6. - Le Chapelierov zakon zabranjuje sindikate i štrajkove u Francuskoj.
15. 6. - U Francuskoj se na lokalu otvaraju registri za upis Nacionalnih dobrovoljaca (Volontaires nationaux) za odbranu zemlje.
20 - 25. 6. - Neuspješno Bjekstvo u Varennes kraljevske obitelji. Grof od Provanse, budući Luj XVIII, uspio je pobjeći u Austrijsku Nizozemsku, gdje se proglasio regentom.
21. 6. - U Velikoj Britaniji osnovana kartografska agencija Ordnance Survey

Jul/Juli/Srpanj

2. 7. - U današnjem Tenesiju potpisan Holstonski ugovor: protekcija SAD nad Cherokee plemenima
6. 7. - Padovski cirkular cara Leopolda II poziva krunisane glave Evrope da pomognu francuskom monarhu.
11. 7. - Voltaire prenesen u pariski Panteon (najstariji "stanovnik", s obzirom na Miraboovo uklanjanje), procesiji prisustvuje ogroman broj ljudi.
14 - 17. 7. - Priestleyjevi neredi u Birminghamu, Engleska, protiv verskih Disidenata.
16. 7. - Umereni jakobinci se izdvojili u Feuillants ili "Prijatelje Ustava" (Barnave, Duport, de Lameth).
17. 7. - Masakr na Marsovom polju - Lafajetova Nacionalna garda ubila nekoliko desetina republikanskih demonstranata.

Avgust/August/Kolovoz

4. 8. - Svištovski mir između Austrije i Otomanskog carstva - praktično potvrđen Beogradski mir iz 1739. Predviđena amnestija za Srbijance i Crnogorce. Srbi koji su prešli u Austriju dobijaju njeno podanstvo. Korigovana granica kod Bihaća, Austriji ostaju Cetingrad, Lapac, Srb (definirana granica Vojne Krajine, tj. uže Hrvatske, i Bosne); Austrijancima ostaje i Orșova na Dunavu. Okončan je poslednji Osmansko–habsburški rat.

6. 8. - U Berlinu predstavljena nedovršena Brandenburška kapija (četvoropreg dodat 1793) - originalni naziv Kapija mira, podignuta je povodom pruskog gušenja Batavijske revolucije 1787.
14. 8. - Osnovana Karlovačka gimnazija (Sremski Karlovci), proradila 1. 11. 1792.
14. 8. - Haićanska revolucija: tajna vudu ceremonija u šumi Bois Caïman.
21. 8. - Pobunom robova u francuskoj koloniji Saint-Domingue započinje Haićanska revolucija (do 1804).
27. 8. - Pilnička deklaracija - car Leopold II i pruski kralj Friedrich Wilhelm II. podržavaju Luja XVI protiv Revolucije (→ Rat Prve koalicije 1792-97).
29. 8. - 5. 9. - Izbori za Zakonodavnu skupštinu u Francuskoj, prvi parlamentarni izbori ikad u toj zemlji.

Septembar/Rujan

2. 9. - Sastanak srpskih prvaka u Beogradu, grofu Valisu podneti zahtevi u vezi preseljenja u Austriju - u većim grupama, tamo gde već žive Srbi (Srem, Banat, Bačka) - odbijeno; na kraju se u Austriju iselilo 45-50.000 Srba, manje od očekivanog^[5].
3. 9. - Francuska skupština usvaja Ustav; kralj ga nerado prihvata deset dana kasnije nakon čega je vraćen na presto kao Kralj Francuza; ustavna Kraljevina Francuska traje jedva godinu dana.
6. 9. - Premijera Mozartove opere La clemenza di Tito u Pragu, povodom Lepoldove krunidbe za kralja Češke - kompozitor se razboleo u ovo vreme.
14. 9. - Avignon i Comtat Venaissin priključeni Francuskoj nakon duge papine vlasti.
septembar - Poslednja vest od Daniela Houghtona, jednog od prvih evropskih istraživača unutrašnjosti Zapadne Afrike.
28. 9. - Francuska revolucija: Donesen zakon o jevrejskoj emancipaciji, prvi takve vrste u modernoj Evropi.
30. 9. - Praizvedba Mozartove "Čarobne frule", diriguje on sam, mada je već oboleo.
30. 9. - Raspuštena francuska Ustavotvorna skupština.
septembar, krajem - Abu Bećir-paša, raniji silistrijski paša i novi beogradski vezir, stigao u Niš: pogubio je janičarskog vođu Deli-Ahmeda, primio je srpske knezove; pročitao je sultanov ferman o zabrani povratka janičara u pašaluk, što izaziva pobunu pod Kara-Ismailom koja je krvavo ugušena^[6].

Oktobar/Listopad

1. 10. - U Francuskoj uspostavljena Zakonodavna skupština - sledećih pola godine vodi se debata o objavi rata zemljama protivnicama revolucije.
16/17. 10. - Glacièrski masakr u Avignonu - sukob između patriota i pristalica pape.
20 - 30. 10. - Bećir paša preuzima od Austrijanaca gradove na Dunavu: Smederevo (20.), Beograd (23.), Šabac (30.) - Srbija ponovo pod turskom vlašću, Austrijanci se neće vraćati do 1914.
28. 10. - Olympe de Gouges objavila Deklaraciju prava žene i građanke.

Novembar/Studeni

4. 11. - Bitka na Wabashu ili St. Clairov poraz: američke trupe potučene od Indijanaca u današnjem Ohaju, kojima je to najveća pobeda ikad.
9. 11. - Francuska Skupština naređuje povratak emigrantima pod pretnjom smrti ali kralj stavlja veto na odluku dva dana kasnije.
18. 11. - Treći anglo-mysorski rat na jugu Indije, pomorska Bitka kod Tellicherryja: Britanci zaustavili francuski konvoj nakon čega je došlo do okršaja.
23. 11. - Britanci otkrili otoke Snares južno od Novog Zelanda.
25. 11. - U Francuskoj osnovan Komitet opšte bezbednosti.
29. 11. - Dekret protiv refraktornih sveštenika - preti im se gubitkom penzije i deportacijom, ali kralj stavlja veto.

Decembar/Prosinac

2. 12. - Pošto ih je prodao Pruskoj, knez Ansbacha i Bayreutha Karl Alexander abdicira u tim kneževinama (preuzete sledećeg meseca).
3. 12. - Prekid diplomatskih odnosa Francuske i Austrije (sporan je položaj nemačkih vladara koji imaju feude na francuskoj teritoriji).
4. 12. - U Londonu izašao prvi broj Observera, prvih nedjeljnih novina na svijetu.
5. 12. - Umro je Wolfgang Amadeus Mozart, nije dovršio "Rekvijem".
14. 12. - U Francuskoj osnovane Sjeverna, Središnja i Rajnska armija; od trirskog izbornog kneza se zahteva da protera francuske emigrante, koji tamo formiraju armiju.
15. 12. - Dovršena ratifikacija prvih deset amandmana na američki Ustav poznatih kao Bill of Rights.
26. 12. - Stupa na snagu Ustavni akt kojim je britanska Provincija Kvebek podeljena na Gornju i Donju Kanadu (na zapadu odn. istoku), u Gornjoj Kanadi uvedeni engleski zakon i institucije (za lojaliste izbegle iz SAD), u Donjoj ostaju francuski zakoni (dve Kanade ujedinjene 1841).

Kroz godinu

Od ove godine u zagrebačkom kaptolskom sjemeništu se održavaju hrvatske diletantske kazališne predstave za pozvanu publiku^[7], kajkavski prijevodi i adaptacije komedija i igrokaza.
U Hrvatskoj, Slavoniji i Sremu ima oko 342.000 Srba a u Bačkoj, Baranji i užoj Ugarskoj oko 105.000, tj. približno 650-680.000 na području Karlovačke mitropolije^[8].
Potiski komorski distrikt postaje Potiski krunski distrikt^[9] (→ Potiski distrikt).
Zbog neprijateljskog ili sumnjivog držanja kaluđera u prošlom ratu, Turci su zapalili ili opljačkali desetak srpskih manastira - Bukovica, Voljavča, Drača, Rača, Kalenić, Ravanica, Ćelija, Studenica itd., kao i mnoge crkve^[10]. "Skadarski paša sa Arnautima pljačkašima popalio je jedanaest crkava i manastira samo u jednom delu Zapadne Srbije"^[11].
Miljacka srušila sve kamene i drvene mostove u Sarajevu, osim Šeherije^[12].
Rajićev spev "Boj zmaja sa orlovi".
Grof Juraj Feštetić stariji kupio Međimurje (zamkovi Čakovec, Feštetić) od obitelji Althann.
John Barber patentirao gasnu turbinu, ali tehnologija je nedovoljna da bi bila napravljena.
1791-95 - Kuje se dubrovački srebrni novac libertina.
Kinesko-nepalski rat: Nepalci upali na Tibet, kineski car Qianlong šalje pomoć.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1791.

16. 1. - Henryk Dembiński, poljski i mađarski general († 1864)
21. 4. - Carolina Bellinich, poznatija kao Karolina Riječka
23. 4. - James Buchanan, američki političar i predsjednik († 1868)
27. 4. - Samuel Morse, američki slikar i izumitelj († 1872)
26. 7. - Franz Xaver Wolfgang Mozart, kompozitor († 1844)
5. 9. - Giacomo Meyerbeer, njemački kompozitor († 1864)
13. 9. - Avram Petronijević, srpski preduzetnik i državnik († 1852)
14. 9. - Franz Bopp, lingvista († 1867)
21. 9. - István Széchenyi, mađarski političar i pisac († 1860)
22. 9. - Michael Faraday, znanstvenik († 1867)
23. 9. - Johann Franz Encke, astronom († 1865)
26. 9. - Théodore Géricault, slikar († 1824)
3. 10. - Sima Milutinović Sarajlija, srpski književnik († 1847)
12. 12. - Marie-Louise, carica Napoleona I († 1847)
26. 12. - Charles Babbage, engleski matematičar, izumitelj i ekonom († 1871)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1791.

24. 1. - Étienne Maurice Falconet, skulptor (* 1716)
7. 2. - Ivan Marija Matijašević, povjesničar (* 1714)
2. 3. - John Wesley, propovednik, suosnivač metodizma (* 1703)
2. 4. - Honoré-Gabriel Riqueti de Mirabeau, francuski pisac, političar (* 1749)
10. 6. - Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte, francuski admiral (* 1720)
23. 9. - Emanuilo Janković, srpski pisac, prevodilac, prirodnjak, knjižar i štampar (* 1758)
16. 10. - Grigorij Potemkin, ruski vojnik i državnik (* 1739)
5. 12. - Wolfgang Amadeus Mozart, austrijski skladatelj (* 1756.)
10. 12. - Jacob Frank, tvorac religije frankizma (* 1726)
12. 12. - Etteilla, francuski okultist, pionir tarota (* 1738)
Maria Petraccini, lekarka, profesorka anatomije (* 1759)

Reference

↑ Istorija s. n. IV-1, 396-8
↑ Historija n. J. II, 1103-4
↑ Istorija s. n. IV-1, 279
↑ Ćorović, Vladimir. Razmah Crnogoraca. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 398-400
↑ Istorija s. n. IV-1, 402
↑ Historija n. J. II, 1106
↑ Istorija s. n. IV-1, 215-6
↑ Historija n. J. II, 1158
↑ Istorija s. n. IV-1, 400
↑ Tomić, Jovan N. (1913). O ARNAUTIMA u staroj Srbiji i Sandžaku. rastko.rs
↑ Historija n. J. II, 1336

Literatura

Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959

[1] Istorija s. n. IV-1, 396-8

[2] Historija n. J. II, 1103-4

[3] Istorija s. n. IV-1, 279

[4] Ćorović, Vladimir. Razmah Crnogoraca. rastko.rs

[5] Istorija s. n. IV-1, 398-400

[6] Istorija s. n. IV-1, 402

[7] Historija n. J. II, 1106

[8] Istorija s. n. IV-1, 215-6

[9] Historija n. J. II, 1158

[10] Istorija s. n. IV-1, 400

[11] Tomić, Jovan N. (1913). O ARNAUTIMA u staroj Srbiji i Sandžaku. rastko.rs

[12] Historija n. J. II, 1336

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]