Rembrandt
|
Rembrandt Harmenszoon van Rijn nascìu lu 15 di giugnettu dû 1606 a Leida, una dî citati cchiù mpurtanti dî Paisi Vasci.
Sò patri, di nomu Harmen (nfatti Harmenszoon signìfica figghiu di Harmen), era un mugnaiu e sò matri, Curnelia, era figghia di un furnaru.
Li sò ginitura appiru deci figghi e Rembrandt era lu penùltimu (tri frati mureru di picciriddi).
Dâ sò famigghia n'arrivaru picca nutizzî, però sapemu ca era na famigghia ca nun avìa prubblemi ecunòmici.
Rembrandt fu l'ùnicu dâ sò famigghia ca scigghìu un misteri diversu di chiddu di sò patri; nfatti ntô maiu dû 1620 si scrissi a l'Univirsità di Leida, la cchiù antica dû paisi, canusciuta nta tutta l'Europa. Nun avìa mancu quattòrdici anni ma, nni ddi tempi, era bastanti nurmali tràsiri nta l'univirsità accussì picciutteddi.
Prestu dicidìu di ntirrùmpiri li studî univirsitari pi fari pràtica nni un pitturi chiamatu Jacob Van Swanenburgh; cu iddu arristau tri anni e doppu passò sei misi a Amsterdam cu Pietre Lastman, un artista assai stimatu. Nnô 1625 turnau a Leida, unni grapìu un propiu studiu pirsunali, addivintannu prestu famusu.
A ddi tempi a Leida c'era n'àutru pitturi famusu, Jan Lievens, puru iddu allevu di Lastman, chi, pari, accuminciau a pittari quannu era ancora un picciutteddu.
Lievens e Rembrandt addivintaru amici e pi assai anni travagghiaru nzèmmula, spartennu ntra di iddi li stissi mudelli e, forsi, puru lu studiu e pittannu li stissi suggetti, comu nta na specî di amichèvuli rivalitati.
 fini dû 1631, o a l'inizziu dû 1632, Rembrandt si trasfirìu a Amsterdam, unni accuminciò a ottèniri li primi cummissioni e li primi successi.
Lu pitturi si dimustrau sùbbitu superiuri ê sò culleghi e a stu successu cuntribbuìu l'amicizzia cu nu mpurtanti mircanti d'arti, Hendrick van Uylenburgh, cû quali abbitau pi dui anni.
Nnô giugnu dû 1633 si zitau cu na cucina di Uylenburgh, Saskia, câ quali si maritau doppu un annu.
Rembrandt era unu dî cchiù mpurtanti pitturi dâ cità e nun avìa prubblemi ecunòmici.
Ntô 1639 accattau na mpunenti dimora chi lu dicìa tuttu supra li sò aggiati cundizzioni ecunòmichi.
Tra lu 1635 e lu 1640 Saskia appi tri figghî, chi mureru tutti doppu na pocu di simani: lu primu si chiamava Rombartus e li fimmineddi chi vìnniru appressu forru battiati tutti e dui cu lu nomu di Cornelia, la matri dû pitturi.
Saskia appi nu quartu e ùrtumu figghiu, Titus, ntô 1641 chi, contrariamenti all'àutri, supravvissi, ma fu Saskia picca tempu doppu a mòriri, a sulu ventinov'anni, lu 14 di giugnu 1642, annu particolarmenti mpurtanti ntâ vita di l'artista pirchì fu chiddu in cui rializzò "La ronda di notte": la sò òpira cchiù famusa e cchiù granni, lu quatru cchiù ammizziusu mai pittiatu nzin'allura di n'artista ulannisi.
Doppu la morti di sò mugghieri e avennu un figghiu ancora nicu di crìsciri, a Rembrandt ci vinìa diffìcili didicàrisi a li sò quatri.
Attruvò cunfortu ntâ riliggiuni, ma avìa nicissità di aviri na guvirnanti pi accudiri Titus, accussì assumìu a Geertge Dircks.
Rembrandt e Geertge addivintaru amanti, nzinu a quannu, doppu quacchi annu, trasìu 'n casa n'àutra cammarera: la picciuttedda Hendrickje Stoffels. Prestu Hendrickje pigghiau lu postu di Geertge nnô cori di Rembrandt.
Lassata la casa, ntô 1649, Geertge fici causa ô pitturi accusànnulu di non aviri mantinutu la prumissa di matrimoniu. Accuminciaru na pocu di azzioni ligali chi fineru cu la cunnanna dâ fìmmina a cincu anni di càrzaru; libbirata btô 1655, murìu l'annu doppu.
Nnô mentri Hendrickje, chi di fattu era la secunna mugghieri di Rembrandt, fici dui figghî: lu primu murìu picca tempu doppu la nàscita ntô 1652; la secunna, chiamata Curnelia, fu l'ùnica di li sei figghî a supravvìviri a l'artista.
Mentri la vita privata dû pitturi attravirsava sti traumàtici canci, la so' carrera artìstica cuntinuava a declinari.
L'artista, pî so' ritratti, nun guadagnava chiù comu na vota ma spinnìa ugualimenti granni summi, dilapidannu li soi ricchizzi pi arricchiri na stravaganti cullizzioni d'arti di uggetti rari chi cumprinnìa: quatri dû Rinascimentu talianu, armi, armaturi, uggetti urientali, ecc.
A aggravari la situazzioni agghicau la scattata dâ guerra contra la Nglaterra dû 1652-1654 ca fu diliteria pi l'econumìa ulannisa 'n ginirali e pû mircatu di l'arti 'n particulari.
La crisi fu tali ca lu pitturi s'attruvau custrinciutu a vinniri parti dâ propia cullizzioni e a addumannari prèstiti ca nun avissi statu 'n gradu di ristituiri.
Ntô 1656 nun fu cchiù 'n gradu d'arginari li richesti di li sô criditura e happi a affruntari lu fallimentu e lu riscu di lu càrziri. Arriniscìu tuttavia a evitari li cunziquenzi peji ricurrennu â cissioni di li beni, pruvvidimentu grazzî a lu quali nu dibbituri, si dimustrava d'aviri aggiutu cu unistati e bona fidi, putìa cunzirvari la libbirtati e nu certu liveddu di dignitati di vita. Dû 1660 campau nta na mudesta abbitazzioni 'n una dî zoni cchiù pòviri dâ citati.
Ntô 1660 Titus, oramai adultu, criau cu Hendrickje na sucitati di cummerciu d'arti 'n cui Rembrandt figurava furmarmenti comu dipinnenti.
La sò fama si diffunnìu puru a l'èstiru, tantu ca ntô 1699 un culleziunista talianu, Antonio Ruffo, ci ncarricau na pocu di quatri.
Ntô 1663 Hendrickje murìu e ntô 1668 murìu puru Titus, chi s'avìa maritatu sulu sei misi prima. Nnû marzu di l'annu doppu la vìduva parturìu na figghia, Titia.
Rembrandt cuntinau a travagghiari cu la stissa granni abbilità di sempri nzinu a la sò morti, abbinuta lu jornu 4 di uttùviru dû 1669, quannu avìa sissantatrì anni; quattru jorna doppu lu vurricaru a Amsterdam.
Purtroppu nun si canusci lu locu esattu unni s'attrova la sò tumma.