Livorn

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Ròbe parej - S'a l'é dapress ch'a sërca dj'àutre ròbe con ës nòm-sì ma n'àutr sust, ch'a preuva a vardé 'cò Livorn (omònim).

Livorn

Stat:	Italia
Provincia:	Provincia ëd Livorn
Nòm 'n italian:	Livorno
Coordinà:	Latitudin: 43° 33′ 0′′ N Longitudin: 10° 19′ 0′′ E Mostra an sla carta
Autëssa:	3 m s.l.m.
Surfassa:	104,5 km²
Abitant:	158.493 (2017)
Comun dj'anviron:	Collesalvetti, Pisa, Rosignano Marittimo
CAP:	57121–57128
Prefiss tel.:	0586
Còdes ÌSTAT:	049009
Còdes fiscal:	E625
Festa dël borgh:	22 ëd magg

Sit istitussional

Livorn (Livorno an italian) a l'é na sità dla Toscan-a ëd 160.891 abitant ^[1], capleugh ëd l'omònima provinsa.

Stòria

Massionà a parte dal 1027, la cita sità toscan-a ëd Portus Liburni a l'é stàita dotà a parte dal sécol ch'a fà XII d'un pòrt fortificà.

Dagià ch'a restava ël pont pi bass ëd lë sboch ëd l'Arn, ël prim granduca ëd Toscan-a, Còsim I dij Médici, a l'ha decidù - ëdcò an rason dl'ansabiament dël pòrt ëd Pisa - ëd fé 'd Livorn ël neuv gran pòrt toscan. Tutun la realisassion dël proget a l'ha ancaminà mach sota 'l regn dij sò fieuj Fransesch I e Ferdinand I dij Médici, ant ël darié quart dël sécol ch'a fà XVI. Ferdinand I a l'ha fàit promulghé j'arnomà lej ëd Livorn dël 1593, ch'a concedìo la libertà ëd sogiorn, ëd comersi e ëd religion.

Livorn a l'é tòst ëdventà la sconda sità ëd Toscan-a. Dël 1838 a contava sent ca 'd comersi ebree (dal 1603 a-i é staje na sinagòga) e vintessinch ca 'd comersi anglèise.

Apress ëd neuve trasformassion urbanìstiche ant ël sécol ch'a fà XIX e ij travaj d'arcostrussion séghit a la sconda guèra mondial, Livorn a l'é dventà ancheuj un-a dle prinsipaj sità portuaj dël Mediterani, con un grand pòrt ëd mërcansìe, d'amportante liure marìtime, dle rafinerìe e la sede dl'Academia italian-a dla marin-a.