Zaskroniec zwyczajny

Zaskroniec zwyczajny
	Natrix natrix
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Rodzina	połozowate
Podrodzina	zaskrońcowate
Rodzaj	Natrix
Gatunek	zaskroniec zwyczajny
Synonimy
	Coluber natrix Linnaeus, 1758; Coluber scutatus Pallas, 1771; Coluber persa Pallas, 1814; Coluber siculus Cuvier, 1829;
	Coluber natrix Linnaeus, 1758; Coluber scutatus Pallas, 1771; Coluber persa Pallas, 1814; Coluber siculus Cuvier, 1829;
Podgatunki
	N. n. algirus (Sochurek, 1979); N. n. astreptophora (Lopez-Seoane, 1885); N. n. calabra Vanni & Lanza, 1983; N. n. cetti Gené, 1838; N. n. corsa (Hecht, 1930); N. n. cypriaca (Hecht, 1930); N. n. fusca Cattaneo, 1990; N. n. gotlandica Nilson & Andrén, 1981; N. n. helvetica (Lacépède, 1789); N. n. lanzai Kramer, 1971; N. n. natrix (Linnaeus, 1758); N. n. persa (Pallas, 1814); N. n. schweizeri L. Müller, 1932; N. n. scutata (Pallas, 1771); N. n. sicula (Cuvier, 1829); N. n. syriaca (Hecht, 1930);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) – gatunek niejadowitego węża z rodziny połozowatych (Colubridae). Zaskrońce występują w całej Europie (oprócz Szkocji, Irlandii, północnej części Skandynawii i Krety).

Samica jest większa od samca i osiąga średnio długość do 1,5 m^[7], a samiec do 1 m^[7]; odnotowywano osobniki dłuższe^[8]^[9]. Żywią się płazami, rybami^[7] albo małymi gryzoniami, które połykają bez uprzedniego uśmiercania. Atakują tylko poruszające się zwierzęta. W niewoli zaskrońce żyją do 15 lat.

Zaatakowany zaskroniec broni się, często udając martwego, wypuszcza przy tym nieprzyjemnie pachnącą ciecz, która dodatkowo ma zniechęcić potencjalnego drapieżnika. Może także wydawać dość głośny syk w celu odstraszenia napastnika.

Zaskroniec zawdzięcza swą polską nazwę charakterystycznym żółtawym plamom „za skroniami”. Plamy te są bardzo wyraźne – pozwalają łatwo rozpoznać ten niejadowity i niegroźny dla człowieka gatunek, otaczają je czarne obwódki. Ubarwienie ciała zmienne, zazwyczaj szarozielone lub brązowawe. Białokremowy brzuch pokrywają nieregularne czarne plamy o podobnym do kwadratów kształcie^[7].

Samica składa jaja od czerwca do lipca w liczbie 9–40, o długości 23–30 mm^[8]. Po 2 miesiącach wykluwają się młode, o długości ciała około 15 cm. Od razu są samodzielne^[7].

Występowanie

Zaskroniec zwyczajny bardzo lubi przebywać na obszarach podmokłych, bagnistych, niedaleko jezior, gdyż bardzo dobrze pływa oraz nurkuje. Niektóre zaskrońce zwyczajne można zobaczyć nad morzem.

Pospolity na nizinach i w górach. Ogólny zasięg obejmuje całą Europę, północno-zachodnią część Azji i północną część Afryki; Kindler i współpracownicy (2017) przenoszą jednak zachodnioeuropejskie populacje zaskrońca zwyczajnego do odrębnego gatunku Natrix helvetica^[10]. W Polsce najpospolitszy z węży, jest objęty ochroną gatunkową częściową^[11]^[12]. Czasami zaskrońce zapuszczają się niedaleko domów i ich ogródków, chętnie zwalczając szkodniki takie jak myszy lub młode szczury. Są całkowicie niegroźne i nieagresywne dla człowieka, wręcz unikające ludzi.

Zobacz też

fauna Polski

Przypisy

↑ Natrix natrix, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 220. (łac.).
↑ P.S. Pallas: Reise durch verschiedene Provinzen des Russischen Reiches. St. Petersburg: Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1771, s. 459.
↑ P.S. Pallas: Zoographia Rosso-Asiatica: sistens omnium animalium in extenso Imperio Rossico, et adjacentibus maribus observatorum recensionem, domicilia, mores et descriptiones, anatomen atque icones plurimorum. Cz. 3. Petropoli: Caes. Acadamiae Scientiarum Impress, 1814, s. 41. (łac.).
↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base à l’histoire naturelle des animaux et d’introduction à l’anatomie comparée. Wyd. Nouvelle édition rev. et aug. T. 2. Paris: Chez Déterville, 1829, s. 84. (fr.).
↑ European Reptile, Amphibian SpecialistA.S. Group Amphibian SpecialistA.S., Natrix natrix, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2017-3 [dostęp 2018-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jacek Dzwonkowski: Minikompendium. Przyroda polska. Mozaika, 2004, s. 152. ISBN 83-89200-84-8.
↑ ^a ^b Grass Snake – Natrix natrix – Native. Reptiles and Amphibians of the UK. (ang.).
↑ Strażnicy odłowili półtorametrowego węża. „Największy, z jakim mieliśmy do czynienia”. WawaLove, 2016-05-21. [dostęp 2016-05-21].
↑ Carolin Kindler, Maxime Chèvre, Sylvain Ursenbacher, Wolfgang Böhme, Axel Hille, Daniel Jablonski, Melita Vamberger i Uwe Fritz. Hybridization patterns in two contact zones of grass snakes reveal a new Central European snake species. „Scientific Reports”. 7, Numer artykułu: 7378, 2017. DOI: 10.1038/s41598-017-07847-9. (ang.).
↑ Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16].

[itis-1] Natrix natrix, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 220. (łac.).

[Pallas1771-3] P.S. Pallas: Reise durch verschiedene Provinzen des Russischen Reiches. St. Petersburg: Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1771, s. 459.

[Pallas1814-4] P.S. Pallas: Zoographia Rosso-Asiatica: sistens omnium animalium in extenso Imperio Rossico, et adjacentibus maribus observatorum recensionem, domicilia, mores et descriptiones, anatomen atque icones plurimorum. Cz. 3. Petropoli: Caes. Acadamiae Scientiarum Impress, 1814, s. 41. (łac.).

[Cuvier-5] G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base à l’histoire naturelle des animaux et d’introduction à l’anatomie comparée. Wyd. Nouvelle édition rev. et aug. T. 2. Paris: Chez Déterville, 1829, s. 84. (fr.).

[iucn-6] European Reptile, Amphibian SpecialistA.S. Group Amphibian SpecialistA.S., Natrix natrix, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2017-3 [dostęp 2018-03-02] (ang.).

[ks-7] Jacek Dzwonkowski: Minikompendium. Przyroda polska. Mozaika, 2004, s. 152. ISBN 83-89200-84-8.

[str-8] Grass Snake – Natrix natrix – Native. Reptiles and Amphibians of the UK. (ang.).

[waw-9] Strażnicy odłowili półtorametrowego węża. „Największy, z jakim mieliśmy do czynienia”. WawaLove, 2016-05-21. [dostęp 2016-05-21].

[10] Carolin Kindler, Maxime Chèvre, Sylvain Ursenbacher, Wolfgang Böhme, Axel Hille, Daniel Jablonski, Melita Vamberger i Uwe Fritz. Hybridization patterns in two contact zones of grass snakes reveal a new Central European snake species. „Scientific Reports”. 7, Numer artykułu: 7378, 2017. DOI: 10.1038/s41598-017-07847-9. (ang.).

[rozp2014-11] Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].

[rozp2016-12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Scolecophidia	ociemkowate ślepuchowate węże nitkowate
Alethinophidia	Anomochilidae boaszkowate Bolyeriidae brodawkowcowate cylindrowcowate cylindrowężowate dusicielowate gleboryjcowate połozowate pytoniakowate pytony tarczogonowate tęczowcowate zdradnicowate żmijowate