Zamek de Haar

Zamek de Haar

Kasteel de Haar

Zamek de Haar
Państwo	Holandia
Miejscowość	Haarzuilens
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	neogotyk
Architekt	Pierre Cuypers
Rozpoczęcie budowy	XIV w.
Zniszczono	1672
Odbudowano	1892-1912
Pierwszy właściciel	rodzina de Haar
Kolejni właściciele	Baron Étienne Van Zuylen Van Nyevelt van de Haar (1860–1934) i jego żona Hélène de Rothschild (1863-1947)
Obecny właściciel	„Fundacja Casteel de Haar” (od roku 2000)
Położenie na mapie Holandii Zamek de Haar
52°07′17,15″N 4°59′10,85″E
Strona internetowa

Zamek de Haar (Kasteel de Haar) – to rozległy kompleks zamkowy w holenderskiej miejscowości Haarzuilens niedaleko Utrechtu. Obecny wygląd zamku jest w dużej mierze wynikiem prac, zleconych w latach 1892–1912 przez ówczesnego właściciela barona Étienne Van Zuylen Van Nyevelt van de Haar (1860–1934) i jego żonę Hélène de Rothschild (1863–1947), pod kierunkiem zespołu architektów Pierre’a i Josepha Cuyperów, którzy dokonali rekonstrukcji średniowiecznego założenia.

Historia

Początki zamku datuje się na połowę XII w. Pierwsza wzmianka o zamku pojawiła się w dokumentach w 1391, kiedy to członek rodu De Haar otrzymał zamek, który pozostał w rodzinie do wymarcia de Haar w linii męskiej, a następnie przeszedł przez małżeństwo na rodzinę Van Zuylen. Dirk van Zuylen został właścicielem zamku w 1451. Zamek został spalony w 1482 w trakcie konfliktów zbrojnych i częściowo rozebrany. Pozostała część prawdopodobnie została wkomponowana w nową budowlę wzniesioną na początku XVI w. Zamek wzmiankowany jest w dokumencie z 1506 jako należący do Stevena van Zuylena, a w 1536 w wykazie włości lennych w prowincji Utrecht. Najstarszy obraz zamku przedstawia w dużej mierze odrestaurowany kompleks z 1554. Od 1641 ponownie popadał w ruinę po śmierci Johana van Zuylena van de Haara, który nie pozostawił żadnych potomków. Podczas III wojny angielsko-holenderskiej w 1672 został znacznie zniszczony przez wojska francuskie.

Budynki

Zamek, zbudowany na planie nieregularnego pięciokąta, ma łącznie pięć wież, dwie na planie prostokąta i trzy na planie koła. Pierwotnie otwarty wewnętrzny dziedziniec zamku został zadaszony podczas odbudowy. Głównym materiałem budowlanym była cegła.

Zamek jest całkowicie otoczony fosą. Kościół kompleksu znajduje się naprzeciwko zamku. Kościół w XIX w. także był zdewastowany i częściowo pozbawiony dachu.

Odbudowa

Podczas odbudowy Pierre Cuypers zadbał o to, aby stare i nowe mury można było odróżnić, używając innego rodzaju cegły do budowy nowych ścian. Zamek ma 200 sypialni i 30 łazienek. Zewnętrzna i wewnętrzna architektura kompleksu, z wyjątkiem pomieszczeń baronowej, których Cuypers nie zaprojektował, jest jednolicie neogotycka, ale przy odbudowie zastosowano najnowocześniejsze techniki tamtych czasów, zarówno pod względem konstrukcyjnym, jak i technologii budowlanej.

Aula – galeria i strop pokryty drewnianą boazerią

Z dźwigarów stalowych i prefabrykatów żelbetowych dostarczonych przez firmę z Amsterdamu wykonano ostrołukowe sklepienie kolebkowe do zadaszenia otwartego w średniowieczu dziedzińca wewnętrznego zamku głównego, który właściciel chciał przekształcić w dużą aulę. Został on pokryty od spodu drewnianą boazerią wykonaną w warsztatach Cuypersa w Roermond, dzięki czemu spełniono życzenie klienta dotyczące drewnianego sklepienia kolebkowego.

Ponadto zainstalowano generator do produkcji energii elektrycznej, windę oraz parową instalację centralnego ogrzewania. Z tego powodu zamek uznawany jest nie tylko za zabytek architektoniczny, ale także za zabytek techniki.

Biuro architektoniczne Cuypers zaprojektowało nie tylko budynek jako taki, ale także prawie całe wyposażenie z uwzględnieniem detali, meble, a nawet sztućce i uniformy służby domowej. Wiele zostało wykonanych we własnym zakresie przez firmę Cuypers & Co. Pierre’a i Josa Cuypersów z Roermond, która specjalizowała się w produkcji rzeźb, mebli i wyposażenia kościołów; ale częściowo również zlecone firmom zewnętrznym, takim jak paryski złotnik, który wykonał sztućce.

Wybitnym elementem odbudowy jest wspomniana już duża aula, która zajęła miejsce otwartego wewnętrznego dziedzińca z nieistniejącą w starym budynku wielokondygnacyjną, otaczającą i bogato zaprojektowaną galerią. Jednocześnie poprzez galerię udostępniono niezależny dostęp do pomieszczeń starego kompleksu.

We wnętrzu znajdują się również części kolekcji Rothschildów, w tym cenna porcelana z Chin i Japonii oraz zbiór obrazów.

Park

Zamek otacza ponad 100-hektarowy park zaprojektowany przez Hendrika Copijna. Swoim projektem Copijn był w stanie przeciwstawić się sugestiom samego Cuypersa i Leonarda Anthony’ego Springera, chociaż Pierre Cuypers zaprojektował niektóre budynki w parku. Aby sprostać pragnieniu barona, by drzewa od początku dawały cień, posadzono tam ponad 6000 dużych drzew w wieku od 30 do 40 lat. Trzeba je było transportować przez Utrecht wozami konnymi. Baron kupił nawet budynki w Utrechcie, aby można je było zburzyć, dla umożliwienia ich transportu.

Park został stworzony przez Copijna jako park krajobrazowy, w który wkomponowano ogrody tematyczne innych stylów architektury ogrodowej. Na przykład niektóre części parku przypominają ogrody wersalskie.

Aby stworzyć pożądane osie wizualne, pierwotna wioska Haarzuilens musiała ustąpić miejsca parkowi – poza kościołem. Około 150 mieszkańców zostało przesiedlonych w 1898 do nowej wsi zbudowanej w wiejskim stylu historyzmu, oddalonej o około 1 km. Jos Cuypers wraz z kilkoma innymi architektami zaprojektował plany nowej wioski i jej budynków.

Podczas II wojny światowej wiele drzew w parku wycięto na opał, a otwarte przestrzenie wykorzystano pod uprawę warzyw. Wieś Haarzuilens jest obecnie częściowo własnością największej holenderskiej organizacji ochrony przyrody Vereniging Natuurmonumenten.

Prawa własności

Po II wojnie światowej właściciel udostępnił zamek i park szerokiej publiczności do zwiedzania z zastrzeżeniem, że przez jeden miesiąc w roku (najczęściej wrzesień) z zamku i parku korzysta wyłącznie rodzina byłych właścicieli. W 2000 Fundacja Kasteel de Haar nabyła 45-hektarowy teren wokół zamku od rodziny Van Zuylen van Nyevelt. Kolejne około 400 hektarów zakupiono od Natuurmonumenten. Zamek i park zostały odrestaurowane w latach 2001–2010. Tereny zamkowe są obecnie wykorzystywane do jarmarków i targów, w tym Jarmarku Elfickiej Fantazji (Elf Fantasy Fair – od 2013 Elfia).

Galeria

• 
  Zamek w 1646
• 
  Rzut ruin i kościoła wg rysunku z 1862
• 
  Ruiny zamku w kwietniu 1887
• 
  Zamek od frontu z wejściem głównym
• 
  Aula
• 
  Salon
• 
  Łazienka
• 
  Sufit kasetonowy w sypialni barona
• 
  Kuchnia w zamku z piecem
• 
  Zdjęcie lotnicze zamku i parku

Bibliografia

• Ileen Montijn: Pierre Cuypers, 1827–1921, Schoonheid als Hartstocht. Stedelijk Museum Roermond und Immerc bv, Wormer 2007, s. 88. ISBN 978-90-6611-636-8.