Zachary Taylor
 Prezydent Zachary Taylor w I połowie lat 40. | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 listopada 1784 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 lipca 1850 |
| 12. prezydent Stanów Zjednoczonych | |
| Okres |
od 5 marca 1849 |
| Przynależność polityczna | |
| Pierwsza dama | |
| Wiceprezydent | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
| Złoty Medal Kongresu | |
Zachary Taylor (ur. 24 listopada 1784 w hrabstwie Orange, zm. 9 lipca 1850 w Waszyngtonie) – amerykański generał, polityk, dwunasty prezydent USA (1849–1850).
Młodość i edukacja
[edytuj | edytuj kod]Zachary Taylor urodził się 24 listopada 1784 roku w Montebello (hrabstwo Orange) w rodzinie żołnierza Richarda Taylora i jego żony Sarah[1]. Przyszły prezydent miał ośmioro rodzeństwa[1]. Tuż po jego narodzinach, Taylorowie przenieśli się nieopodal Louisville, gdzie założyli plantację[1]. Ponieważ były to podówczas tereny dzikie, Zachary Taylor pobierał nauki głównie od wędrownego nauczyciela z Connecticut[2].
Kariera wojskowa
[edytuj | edytuj kod]Po śmierci starszego brata w 1808, Zachary Taylor wstąpił do wojska, gdzie został porucznikiem piechoty w Nowym Orleanie[2]. Dwa lata później otrzymał awans na kapitana, a w 1812 na majora[2]. Kiedy po zakończeniu wojny z Anglią redukowano etaty w wojsku, otrzymał propozycję by pozostać w piechocie w stopniu kapitana[3]. Czując się urażonym tak niską rangą, wystąpił z wojska i osiadł na swojej plantacji[3]. Rok później, w 1815, powrócił do czynnej służby i w 1819 uzyskał awans na podpułkownika[3]. Trzynaście lat później awansował na pułkownika i brał udział w wojnie Czarnego Jastrzębia przeciwko Indianom[3]. W 1837 został generałem brygady[3]. Kilka lat później został mianowany dowódcą Fort Jesup w Luizjanie, gdzie się przeprowadził i założył plantację[3].
Wiosną 1846 roku, Zachary Taylor stoczył pierwszą walkę z wojskami meksykańskimi – na krótko przed formalnym wypowiedzeniem wojny[3]. Zwycięskie potyczki zaowocowały awansem na generała majora[3]. 25 września dowodzony przez niego oddział dokonał skutecznego oblężenia Monterrey[4]. Następnie wycofał swoje wojska, co prezydent Polk uznał za błąd i nakazał odsunąć Taylora, na rzecz generała Winfielda Scotta[4]. Wówczas, meksykański dowódca, Antonio López de Santa Anna zaatakował wojska przyszłego prezydenta (23 lutego 1847) niedaleko rancza Buena Vista, lecz pomimo przewagi liczebnej poniósł klęskę[4]. Zachary Taylor wrócił do Stanów Zjednoczonych 6 listopada 1847[4]. Został trzykrotnie uhonorowany Złotym Medalem Kongresu – jednym z najwyższych odznaczeń cywilnych w Stanach Zjednoczonych: 16 lipca 1846 w uznaniu jego męstwa, umiejętności, przedsiębiorczości oraz odwagi, a także w imieniu podległych mu oficerów i żołnierzy, którzy szczególnie wyróżnili się podczas operacji na Rio Grande; 2 marca 1847 za udział w operacji pod Monterey oraz 9 maja 1848 za pokonanie ponad czterokrotnie większej armii meksykańskiej w bitwie pod Buena Vista[5].
Prezydentura
[edytuj | edytuj kod].jpg)
W dniach 7-9 czerwca 1848 odbyła się konwencja Partii Wigów, na której mianowano Taylora kandydatem w wyborach prezydenckich[6]. Partia Demokratyczna wystawiła kandydaturę Lewisa Cassa, a Free Soil Party – Martina Van Burena[6]. Taylor wygrał wybory w głosowaniu powszechnym i uzyskał 163 głosy w Kolegium Elektorów (ok. 56%) wobec 127 głosów Cassa (ok. 44%)[6]. Ponieważ 4 marca 1849 wypadała niedziela, został on zaprzysiężony dzień później[1]. Z powodu tego jednodniowego wakatu na najwyższym stanowisku, powstała miejska legenda, mówiąca że przez jeden dzień prezydentem de iure był David Rice Atchison – przewodniczący pro tempore Senatu[7].
Pierwszym problemem z jakim musiał się zmierzyć nowy prezydent był problem niewolnictwa[8]. W stanach północnych nasiliły się ruchy abolicjonistyczne, natomiast w południowych obawiano się buntu czarnoskórych niewolników[8]. Ponadto Oregon uznano za stan wolny od niewolnictwa, przez co „Kompromis Missouri” przestał funkcjonować, a Taylor musiał uregulować status Nowego Meksyku i Kalifornii[8]. Oba stany wyraziły chęć dołączenia do Unii w pierwszej połowie 1850 roku[9]. Spowodowało to perspektywę secesji Południa, które obawiało się, że nowe stany opowiedzą się przeciw niewolnictwu i zakłócą dotychczasową równowagę[9]. Wobec takich obaw, prezydent ogłosił tzw. „Kompromis 1850 roku”, zastępujący dotychczasowy Kompromis Missouri[8]. Polegał on na tym, że nowo przyjęte stany miały same decydować o wprowadzeniu lub zakazaniu niewolnictwa, jednak stany południowe miały mieć zagwarantowane utrzymanie statusu quo[8]. Zdaniem historyków, takie działanie Taylora opóźniło secesję i wojnę domową o 10 lat[10].
W sprawach polityki zagranicznej, prezydentura Taylora opierała się na zapewnieniu Stanom Zjednoczonym możliwości korzystania z trasy wodnej w Ameryce Środkowej (w grę wchodził Przesmyk Panamski oraz terytorium Nikaragui przy ujściu rzeki San Juan)[11]. W tym celu prezydent wysłał do Ameryki Środkowej posła Elijaha Hise, który miał zawrzeć traktaty handlowe z Nikaraguą, Gwatemalą i Hondurasem[11]. Hise zawarł te porozumienia, a ponadto sygnował specjalny układ z Nikaraguą – ponieważ jednak nie miał odpowiednich pełnomocnictw Departamentu Stanu – został odwołany[11]. W jego miejsce powołano Ephraima George’a Squiera, któremu polecono zawarcie układów tranzytowych i handlowych, lecz bez gwarantowania niezależności Nikaragui[12]. Wychodząc poza swoje uprawnienia, Squier zaproponował krajowi gwarancję bezpieczeństwa wyspy Tiger Island, która była obiektem zainteresowania Brytyjczyków[12]. Wobec takiego rozwoju sytuacji rozpoczęły się rokowania pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Wielką Brytanią, prowadzone przez sekretarza stanu Johna Claytona i posła w Waszyngtonie Henry’ego Lyttona Bulwera[13]. W tych negocjacjach Clayton groził Bulwerowi zawartymi traktatami dającymi wyłączność na budowę kanału, żądając usunięcia garnizonu brytyjskiego z San Juan[13]. Ostatecznie układ został podpisany 19 kwietnia 1850[13]. Jego główne założenia mówiły, że żadna ze stron nie może mieć wyłączności na korzystanie z kanału (zapewniały również o jego neutralności w wypadku wojny) oraz że państwa mogą zaprosić do sojuszu inne kraje, a kraj gdzie zostanie on zbudowany, musi wyrazić na to zgodę[13]. Układ Claytona-Bulwera został zatwierdzony przez Senat 22 maja 1850 stosunkiem głosów 42:11[13].
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]4 lipca 1850 prezydent, biorąc udział w obchodach Dnia Niepodległości, źle się poczuł[14]. Po szesnastu miesiącach urzędowania, zmarł na cholerę 9 lipca 1850 w Waszyngtonie[14]. Został pochowany w Springfield[14].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W 1810 Zachary Taylor wziął ślub z Margaret Machal Smith[2]. Para miała sześcioro dzieci, lecz jedynie czworo dożyło wieku dorosłego[2]. Jedna z jego córek, Sarah Knox Taylor, poślubiła Jeffersona Davisa – późniejszego jedynego prezydenta Skonfederowanych Stanów Ameryki[14], zaś Richard Taylor został generałem wojsk Konfederacji.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Pastusiak 1999 ↓, s. 245.
- ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 246.
- ↑ a b c d e f g h Pastusiak 1999 ↓, s. 247.
- ↑ a b c d Pastusiak 1999 ↓, s. 248.
- ↑ Congressional Gold Medal Recipients. Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2024-06-18]. (ang.).
- ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 249.
- ↑ Christopher Klein: The 24-Hour President. History in the headlines. [dostęp 2015-04-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 250.
- ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 252.
- ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 251.
- ↑ a b c Pastusiak 1999 ↓, s. 253.
- ↑ a b Pastusiak 1999 ↓, s. 254.
- ↑ a b c d e Pastusiak 1999 ↓, s. 255.
- ↑ a b c d Pastusiak 1999 ↓, s. 257.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zachary Taylor. Biały Dom. [dostęp 2015-04-26]. (ang.).
| Prezydent | |
|---|---|
| Wiceprezydent | |
| Szefowie departamentów |
|
