Wolfgang Pauli

Wolfgang Pauli
Państwo działania	Szwajcaria
Data i miejsce urodzenia	25 kwietnia 1900 ; Wiedeń
Data i miejsce śmierci	15 grudnia 1958 ; Zurych
	profesor
	Specjalność: fizyka
Uczelnia	Związkowa Wyższa Szkoła Techniczna w Zurychu,; Uniwersytet w Princeton
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Wolfgang Pauli (ur. 25 kwietnia 1900 w Wiedniu, zm. 15 grudnia 1958 w Zurychu) – szwajcarski fizyk pochodzenia austriackiego, noblista^[1]. Jeden z twórców mechaniki kwantowej^[2]; od 1928 profesor w Związkowej Wyższej Szkole Technicznej w Zurychu (ETHZ), po 1939 pracujący na Uniwersytecie w Princeton (w Stanach Zjednoczonych),

Osiągnięcia naukowe

Aby wyjaśnić doświadczalne obserwacje, postulował w 1924 roku, że elektrony muszą mieć spin. W 1925 sformułował regułę, według której dwa elektrony (i generalnie fermiony) nie mogą znajdować się w tym samym stanie kwantowym; regułę nazwano zakazem Pauliego. Tłumaczy on między innymi systematykę widm i budowę układu okresowego pierwiastków. W 1945 za to odkrycie otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.

W 1930 wysunął hipotezę istnienia neutrina (potwierdzoną eksperymentalnie przez Fredericka Reinesa i Clyde'a Cowana w 1956), a w 1955 stworzył prawo zachowania parzystości CPT.

Wspólnie z Jungiem napisał książkę Naturerklärung und Psyche (1952), w której opisano synchroniczność, to znaczy stałe współwystępowanie zjawisk niezwiązanych z sobą przyczynowo.

Wolfgang Pauli zmarł w 1958 roku na raka.

Upamiętnienie

Został wyróżniony Nagrodą Nobla w 1945. Od 1953 był członkiem Royal Society. Jego imieniem nazwano krater księżycowy. Jego dorobek został upamiętniony w licznych publikacjach^[3].

Książki

I. Duck, E.C.G. Sudarshan, Pauli and the spin-statistics theorem (River Edge, NJ, 1997).
J. Hendry, The creation of quantum mechanics and the Bohr-Pauli dialogue (Dordrecht, 1984).
K.V. Laurikainen, Beyond the atom : the philosophical thought of Wolfgang Pauli (Berlin, 1988).
S. Richter, Wolfgang Pauli : Die Jahre 1918-1930. Skizzen zu einer wissenschaftlichen Biographie (Aarau, 1979).
Theoretical Physics in the Twentieth Century, a Memorial Volume to Wolfgang Pauli (New York, 1960).

Artykuły

K. Bleuler, Wolfgang Pauli-über sein Werk und seine Ideen zu den Grundlagen der Physik, Geometry and theoretical physics (Berlin, 1991), 298-303.
K. Bleuler, Wolfgang Pauli: his scientific work and his ideas on the foundations of physics, Geometry and theoretical physics (Berlin, 1991), 304-310.
W. Eisenberg, M. Füting, E. Krause, Wolfgang Pauli-mehr als nur ein Klassiker der modernen Physik, Wiss. Z. Martin- Luther- Univ. Halle- Wittenberg Math.- Natur. Reihe 39 (2) (1990), 127-136.
W. Eisenberg, Zu den Wirklichkeitsauffassungen der Physiker Wolfgang Pauli und Ludwig Boltzmann (Vergleich), in Mathematik und Wirklichkeit (1991), 47-54.
C.P. Enz, The space, time and field concepts in Wolfgang Pauli's work, Symposium on the foundations of modern physics (Singapore, 1985), 127-145.
C.P. Enz, Wolfgang Pauli, physicist and philosopher, Symposium on the foundations of modern physics (Singapore, 1985), 241-255.
C.P. Enz, 50 years ago Pauli invented the neutrino, Helv. Phys. Acta 54 (3) (1981/82), 411-418.
E.A. Giannetto, F. Pozzi, Non-separability and synchronicity : Pauli, Jung and a new historical, philosophical perspective on quantum physics, in The foundations of quantum mechanics, Lecce, 1998 (River Edge, NJ, 2000), 251-259.
N.H. de V. Heathcote, Wolfgang Pauli, Nobel prize winners in physics, 1901-1950 (New York, 1953), 411-421.
K.V. Laurikainen, Wolfgang Pauli's conception of reality, Symposium on the foundations of modern physics (Singapore, 1985), 209-228.
K.V. Laurikainen, Wolfgang Pauli and the Copenhagen philosophy, Symposium on the foundations of modern physics (Singapore, 1985), 273-287.
K.V. Laurikainen, Wolfgang Pauli and philosophy (Finnish), Arkhimedes 34 (4) (1982), 206-222.
A. Pais, Wolfgang Ernst Pauli, in The genius of science (Oxford, 2000), 210-262.
E.L. Schucking, Jordan, Pauli, politics, Brecht … and a variable gravitational constant, in On Einstein's path, New York, 1996 (New York, 1999), 1-14.
M. A. Szalek, Pauli versus the Maxwell equations and the Biot-Savart law, Phys. Essays 10 (1) (1997), 95-102.
K.von Meyenn, Pauli, Schrödinger and the conflict about the interpretation of quantum mechanics, in Symposium on the foundations of modern physics, Joensuu, 1985 (Singapore, 1985), 289-302.
K. von Meyenn, Pauli's belief in exact symmetries, in Symmetries in physics (1600-1980), San Feliu de Guixols, 1983 (Barcelona, 1987), 329-360.

Zobacz też

efekt Pauliego

Przypisy

↑ Pauli Wolfgang, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-28] .
↑ Wolfgang Pauli – Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1945 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-03-03]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 13, 1946, Exclusion Principle and Quantum Mechanics
↑ J.J. O'Connor, E.F. Robertson: Wolfgang Ernst Pauli. [w:] MacTutor History of Mathematics [on-line]. www-history.mcs.st-and.ac.uk. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Wolfgang Pauli and Modern Physics. ethbib.ethz.ch. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-10)]. na: ETH-Bibliothek, Zürich
Wolfgang Pauli na: science.howstuffworks.com
Pauli Archive Photos na: CERN Document Server

[1] Pauli Wolfgang, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-28] .

[www.nobelprize-2] Wolfgang Pauli – Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1945 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-03-03]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 13, 1946, Exclusion Principle and Quantum Mechanics

[MacTutor-3] J.J. O'Connor, E.F. Robertson: Wolfgang Ernst Pauli. [w:] MacTutor History of Mathematics [on-line]. www-history.mcs.st-and.ac.uk. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).

[1]

[2]

[3]