Witamina B6

Witamina B₆ (ATC: A 11 HA 02) – grupa 6 organicznych związków chemicznych, pochodnych pirydyny: pirydoksyny, pirydoksalu i pirydoksaminy oraz ich 5'-fosforanów. Formą aktywną biologicznie jest fosforan pirydoksalu, do którego pozostałe formy są przekształcane enzymatycznie, w wyniku działania kinaz i oksydaz^[1].

Jest to witamina z grupy B, rozpuszcza się w wodzie i jest prekursorem ważnych koenzymów, które kontrolują przebieg wielu kluczowych reakcji biochemicznych. Stosowanie izoniazydu jest najczęstszą przyczyną niedoboru tej witaminy^[2].

Rola w organizmie

Witamina B₆ bierze udział w przemianie aminokwasów, ułatwia ich rozkład, przemianę tłuszczów i węglowodanów, umożliwia magazynowanie energii, uczestniczy w tworzeniu enzymów, hormonów, hemoglobiny, uczestniczy w powstawaniu prostaglandyn, ma wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni, pracę serca, prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, zwiększa odporność organizmu, łagodzi skutki uboczne leków, wspomaga leczenie nerek, zmniejsza nadmierne wydalanie kwasu szczawiowego z moczem, zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych, pomaga zwalczać ból i zesztywnienia nadgarstka i dłoni, łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego (skuteczna dawka to 50 do 100 mg chlorowodorku pirydoksyny na dobę, przy czym 100 mg na dobę zdaje się wykazywać większą skuteczność)^[3]. Wspomaga leczenie łojotokowego zapalenia skóry, wypadania włosów, zapalenia warg i języka. Mimo sprzecznych wyników badań, często podkreśla się, że suplementacja witaminą B₆ w zespole cieśni nadgarstka może przynieść znaczne złagodzenie objawów przy jednocześnie niewielkim ryzyku dla pacjenta w zalecanych dawkach (do 200 mg na dobę)^[4]. Regularne przyjmowanie dużych dawek witaminy B₆ istotnie zmniejsza ryzyko zapadnięcia na chorobę Parkinsona u osób palących papierosy^[5]. Odnotowano korzystny wpływ połączenia magnez + witamina B₆ na zachowanie dzieci z autyzmem^[6].

Skutki niedoboru

Niedobór witaminy B₆ może wywoływać objawy ze strony układu nerwowego, takie jak: drgawki, depresja^[7], apatia, bezsenność, ogólne pogorszenie samopoczucia, obniżenie sprawności procesów myślowych, zapalenie nerwów. Do innych objawów niedoboru witaminy B₆ należą: zmniejszenie odporności na infekcje, stany zapalne skóry (łojotokowe zmiany na twarzy, podrażnienie języka i błon śluzowych jamy ustnej), niedokrwistość, kamica nerkowa, zmęczenie, nudności, odruchy wymiotne, zaburzenia w funkcjonowaniu mięśnia sercowego, zwiększenie ryzyka powstawania nowotworów, natomiast u dzieci – opóźnienie umysłowe, nieprawidłowości w budowie kości, objawy padaczkowe, drażliwość. Niedobór witaminy B₆ jest ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju miażdżycy, stąd niedobór tej witaminy zwiększa ryzyko udaru i choroby niedokrwiennej serca^[8].

Skutki nadmiaru

Witamina B₆ w dużych dawkach jest neurotoksyczna. U niektórych osób (bardzo rzadko) anomalie w funkcjonowaniu obwodowego układu nerwowego mogą wystąpić już przy 50 mg chlorowodorku pirydoksyny na dobę, stosowanego przez odpowiednio długi czas^[9]. Długotrwałe przyjmowanie dawek witaminy B₆ powyżej 200 mg (zazwyczaj 1000 mg lub większych) może powodować neuropatię obwodową^[10]. Zmiany te ustępują wraz z zaprzestaniem nadmiernej suplementacji witaminą B₆. W wypadku zażywania dawek poniżej 200 mg na dobę, objawy uboczne występują bardzo rzadko^[11].

Neurotoksyczne działanie wysokich dawek witaminy B₆ obserwuje się w przypadku spożywania jej w formie pirydoksyny^[1], nie występuje zaś dla fosforanu pirydoksalu^{[potrzebny przypis]}.

Źródła w pożywieniu

Witamina B₆ występuje w rozmaitych produktach żywnościowych. Do najbogatszych źródeł należą: groch włoski (ciecierzyca), ryby, mięso, ziemniaki i inne warzywa skrobiowe, a także niektóre owoce (np. banany, ale nie cytrusy)^[12].

Zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę B₆ wynosi około 1–2 mg na dobę^[13]. Terapeutycznie często stosuje się dawki znacznie wyższe, w przedziale 50–200 mg na dobę, a nawet 2–7 g/d^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell: Biochemia Harpera ilustrowana. Wyd. VI uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, s. 600-601. ISBN 978-83-200-4087-6.
↑ GraemeG. Maw GraemeG., PeterP. Aitken PeterP., Isoniazid overdose : a case series, literature review and survey of antidote availability, „Clinical Drug Investigation”, 23 (7), 2003, s. 479–485, DOI: 10.2165/00044011-200323070-00007, PMID: 17535059 .
↑ P.P. Sharma P.P. i inni, Role of bromocriptine and pyridoxine in premenstrual tension syndrome, „Indian Journal of Physiology and Pharmacology”, 51 (4), 2007, s. 368–374, PMID: 18476391 .
↑ ElaineE. Aufiero ElaineE. i inni, Pyridoxine hydrochloride treatment of carpal tunnel syndrome: a review, „Nutrition Reviews”, 62 (3), 2004, s. 96–104, DOI: 10.1111/j.1753-4887.2004.tb00030.x, PMID: 15098856 .
↑ L.M.L. deL.M.L. Lau L.M.L. deL.M.L. i inni, Dietary folate, vitamin B12, and vitamin B6 and the risk of Parkinson disease, „Neurology”, 67 (2), 2006, s. 315–318, DOI: 10.1212/01.wnl.0000225050.57553.6d, PMID: 16864826 .
↑ M.M. Mousain-Bosc M.M. i inni, Improvement of neurobehavioral disorders in children supplemented with magnesium-vitamin B6. II. Pervasive developmental disorder-autism, „Magnesium Research”, 19 (1), 2006, s. 53–62, PMID: 16846101 .
↑ Anne-MetteA.M. Hvas Anne-MetteA.M. i inni, Vitamin B6 level is associated with symptoms of depression, „Psychotherapy and Psychosomatics”, 73 (6), 2004, s. 340–343, DOI: 10.1159/000080386, PMID: 15479988 .
↑ K.K. Robinson K.K. i inni, Low circulating folate and vitamin B6 concentrations: risk factors for stroke, peripheral vascular disease, and coronary artery disease. European COMAC Group, „Circulation”, 97 (5), 1998, s. 437–443, DOI: 10.1161/01.CIR.97.5.437, PMID: 9490237 .
↑ RamazanR. Demir RamazanR. i inni, Effects of excess vitamin B6 intake on cerebral cortex neurons in rat: an ultrastructural study, „Folia Histochemica Et Cytobiologica”, 43 (3), 2005, s. 143–150, PMID: 16201314 [dostęp 2019-02-23] .
↑ Jin-YoungJ.Y. Chung Jin-YoungJ.Y. i inni, Pyridoxine induced neuropathy by subcutaneous administration in dogs, „Journal of Veterinary Science”, 9 (2), 2008, s. 127–131, DOI: 10.4142/jvs.2008.9.2.127, PMID: 18487933, PMCID: PMC2839089 .
↑ M.B.M.B. Katan M.B.M.B., [How much vitamin B₆ is toxic?], „Nederlands Tijdschrift Voor Geneeskunde”, 149 (46), 2005, s. 2545–2546, PMID: 16320662 [dostęp 2019-02-23] (niderl.).
↑ Dietary Supplement Fact Sheet: Vitamin B6. Office of Dietary Supplements, National Institutes of Health. [dostęp 2015-04-29]. (ang.).
↑ Dietary Reference Intakes: Vitamins. National Academy of Sciences, USA. [dostęp 2011-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-22)].

Bibliografia

Farmakologia: podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy pod redakcją Wojciecha Kostowskiego i Zbigniewa S. Hermana. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 396-7. ISBN 978-83-200-3725-8.
Jan Kazimierz (-1997) Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Robert Adamowicz: Leki współczesnej terapii. Warszawa: Split Trading, 2005, s. 545. ISBN 83-85632-82-4.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Harper-1] Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell: Biochemia Harpera ilustrowana. Wyd. VI uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, s. 600-601. ISBN 978-83-200-4087-6.

[2] GraemeG. Maw GraemeG., PeterP. Aitken PeterP., Isoniazid overdose : a case series, literature review and survey of antidote availability, „Clinical Drug Investigation”, 23 (7), 2003, s. 479–485, DOI: 10.2165/00044011-200323070-00007, PMID: 17535059 .

[3] P.P. Sharma P.P. i inni, Role of bromocriptine and pyridoxine in premenstrual tension syndrome, „Indian Journal of Physiology and Pharmacology”, 51 (4), 2007, s. 368–374, PMID: 18476391 .

[4] ElaineE. Aufiero ElaineE. i inni, Pyridoxine hydrochloride treatment of carpal tunnel syndrome: a review, „Nutrition Reviews”, 62 (3), 2004, s. 96–104, DOI: 10.1111/j.1753-4887.2004.tb00030.x, PMID: 15098856 .

[5] L.M.L. deL.M.L. Lau L.M.L. deL.M.L. i inni, Dietary folate, vitamin B12, and vitamin B6 and the risk of Parkinson disease, „Neurology”, 67 (2), 2006, s. 315–318, DOI: 10.1212/01.wnl.0000225050.57553.6d, PMID: 16864826 .

[6] M.M. Mousain-Bosc M.M. i inni, Improvement of neurobehavioral disorders in children supplemented with magnesium-vitamin B6. II. Pervasive developmental disorder-autism, „Magnesium Research”, 19 (1), 2006, s. 53–62, PMID: 16846101 .

[7] Anne-MetteA.M. Hvas Anne-MetteA.M. i inni, Vitamin B6 level is associated with symptoms of depression, „Psychotherapy and Psychosomatics”, 73 (6), 2004, s. 340–343, DOI: 10.1159/000080386, PMID: 15479988 .

[8] K.K. Robinson K.K. i inni, Low circulating folate and vitamin B6 concentrations: risk factors for stroke, peripheral vascular disease, and coronary artery disease. European COMAC Group, „Circulation”, 97 (5), 1998, s. 437–443, DOI: 10.1161/01.CIR.97.5.437, PMID: 9490237 .

[9] RamazanR. Demir RamazanR. i inni, Effects of excess vitamin B6 intake on cerebral cortex neurons in rat: an ultrastructural study, „Folia Histochemica Et Cytobiologica”, 43 (3), 2005, s. 143–150, PMID: 16201314 [dostęp 2019-02-23] .

[10] Jin-YoungJ.Y. Chung Jin-YoungJ.Y. i inni, Pyridoxine induced neuropathy by subcutaneous administration in dogs, „Journal of Veterinary Science”, 9 (2), 2008, s. 127–131, DOI: 10.4142/jvs.2008.9.2.127, PMID: 18487933, PMCID: PMC2839089 .

[11] M.B.M.B. Katan M.B.M.B., [How much vitamin B₆ is toxic?], „Nederlands Tijdschrift Voor Geneeskunde”, 149 (46), 2005, s. 2545–2546, PMID: 16320662 [dostęp 2019-02-23] (niderl.).

[NIH-12] Dietary Supplement Fact Sheet: Vitamin B6. Office of Dietary Supplements, National Institutes of Health. [dostęp 2015-04-29]. (ang.).

[NAS-13] Dietary Reference Intakes: Vitamins. National Academy of Sciences, USA. [dostęp 2011-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-22)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]