Wacław Kostek-Biernacki

Wacław Kostek-Biernacki
Data i miejsce urodzenia	24 września 1884 ; Lublin
Data i miejsce śmierci	25 maja 1957 ; Warszawa
	Wojewoda nowogródzki
Okres	od 1 lipca 1931; do 8 września 1932
Poprzednik	Zygmunt Beczkowicz
Następca	Stefan Świderski
	Wojewoda poleski
Okres	od 8 września 1932; do 2 września 1939
Poprzednik	Jan Krahelski
Następca	okupacja ZSRR, funkcja zlikwidowana
	Główny Komisarz Cywilny przy Naczelnym Wodzu
Okres	od 2 września 1939; do 30 września 1939
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Wacław Kostek-Biernacki
	; Wacław Kostek-Biernacki w 1911
	pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	24 września 1884 ; Lublin
Data i miejsce śmierci	25 maja 1957 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1934
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty Legionów; 22 Pułk Piechoty; 38 Pułk Piechoty; twierdza Brześć
Stanowiska	dowódca żandarmerii; dowódca batalionu; dowódca pułku piechoty; komendant twierdzy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa
Późniejsza praca	wojewoda nowogrodzki; wojewoda poleski
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Wacław Kostek-Biernacki (ur. 24 września^[1] 1884 w Lublinie, zm. 25 maja 1957 w Warszawie) – polski pisarz i poeta, działacz sanacyjny, wojewoda nowogrodzki (1931–1932) i poleski (1932–1939), minister, pułkownik piechoty Wojska Polskiego, twórca i nadzorca Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.

Życiorys

Młodość

Pochodził z rodziny mieszczańskiej. Był synem Tomasza i Marii z Niwińskich^[1]. Miał brata Jana oraz siostrę Eugenię. Naukę pobierał w gimnazjum w Lublinie. lecz został z niego wydalony za udział w antyrosyjskiej demonstracji^[1]. Naukę kontynuował we Lwowie, gdzie w 1903 r. zdał eksternistycznie maturę. Następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim, a od 1904 r. także na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1905 r. został działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej i porzucił dalszą naukę.

Za swą działalność został w styczniu 1907 r. aresztowany w Warszawie i osadzony w więzieniu lubelskim. Stamtąd 26 maja 1907 r. zorganizował udaną ucieczkę 41 więźniów^[1]. Na wolności angażował się w akcje bojowe PPS - Frakcji Rewolucyjnej. Kolejno przedostał się na tereny zaboru austriackiego, skąd w 1908 r. wyruszył do Francji, gdzie zaciągnął się do Legii Cudzoziemskiej. Został wysłany do Algieru,służył w 1 pułku w miejscowości Sidi-Bel-Abbes w pobliżu Oranu, lecz długo w niej nie pozostał, gdyż we wrześniu 1908 r. zdezerterował i powrócił do Galicji^[1]. Tam został członkiem Związku Walki Czynnej^[2].

Wielka Wojna

W 1914 r. został żołnierzem oddziałów strzeleckich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Jako porucznik służył w I Brygadzie Legionów Polskich. W okresie od sierpnia do grudnia 1914 pełnił funkcję szefa żandarmerii I. Pułku Legionów Polskich, gdzie zyskał przydomek „Kostek-Wieszatiel”^[3]. Potem najczęściej był przydzielony do sztabu 1 Brygady^[1]. Po tzw. kryzysem przysięgowym został internowany do obozu w Beniaminowie, skąd został zwolniony 20 czerwca 1918 r. Po uwolnieniu udał się do Krakowa, gdzie został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. 1 listopada 1918 r. został żołnierzem Wojska Polskiego i został przydzielony do 5. Pułku Piechoty Legionów. Brał udział w walkach na froncie polsko-ukraińskim^[1].

II Rzeczpospolita

Po odzyskaniu niepodległości, w latach 1919–1920 w stopniu kapitana, później majora był dowódcą batalionu zapasowego 22 pułku piechoty w Siedlcach. Następnie otrzymał przydział na stanowisko zastępcy dowódcy 43. Pułku Piechoty w Równem^[1]. 22 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki zastępcy dowódcy 62 pułku piechoty w Bydgoszczy^[4]. Następnie został przeniesiony do 4. Pułku Strzelców Podhalańskich. W 1923 roku był zastępcą dowódcy 4 pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie^[5]. W tym czasie został aresztowany i postawiony przed sądem wojskowym, za wzięciu udziału w zamieszkach robotniczych. Został uniewinniony^[1]. W 1924 roku pełnił służbę w 20 pułku piechoty w Krakowie, pozostając oficerem nadetatowym 4 pułku Strzelców Podhalańskich^[6]. 21 sierpnia 1926 roku został przeniesiony z 78 pułku piechoty w Baranowiczach do 38 pułku piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu na stanowisko dowódcy pułku^[7]. 24 grudnia 1929 awansował na pułkownika. W sierpniu 1930 tymczasowo mianowany komendantem Twierdzy Brzeskiej. W 1931 został zwolniony ze stanowiska dowódcy pułku^[8]. Z dniem 30 czerwca 1931 został przeniesiony w stan nieczynny na okres dwunastu miesięcy, bez prawa do poborów^[9]. Od 1 lipca 1932 do 3 września 1932 był wojewodą nowogródzkim. Skierowano go tam, ze względu na bunt wobec władz państwowych, które były skutkiem tzw. Wielkiego Kryzysu. Z dniem 30 czerwca 1932 został mu przedłużony okres pozostawania w stanie nieczynnym o kolejnych dwanaście miesięcy^[10]. Następnie 8 września został wojewodą poleskim. Został mianowany na ten urząd, ze względu na zbrojne wystąpienia wobec władz państwowych.

W 1934 r. został skierowany do organizacji i nadzoru nad miejscem odosobnienia w Berezie Kartuskiej, gdzie zaplanował i nadzorował realizację metod torturowania więźniów uznanych za przeciwników sanacji^[1]. Z tego powodu Stanisław Mackiewicz nazwał go „chorobliwym sadystą”^[11]. Z dniem 30 września 1934 został przeniesiony w stan spoczynku^[12].

Od maja 1938 był Prezesem Zarządu Okręgu Brześć nad Bugiem Związku Legionistów Polskich^[13].

II Wojna światowa i PRL

2 września 1939 prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go ministrem w rządzie Felicjana Sławoja Składkowskiego i poruczył mu pełnienie urzędu Głównego Komisarza Cywilnego^[14]. Na stanowisku tym Biernacki wydał szereg zarządzeń^[15], w tym 11 września Zarządzenie nr 5 o militaryzacji Policji Państwowej^[16]. Ponadto miał być pośrednikiem pomiędzy Naczelnym Wodzem i rządem, odbierając od Rady Ministrów projekty aktów prawnych, które wracały do niej po opinii marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza^[1].

W nocy z 6 na 7 września wraz ze swoi biurem ewakuował się z Warszawy do Brześcia. 13 września zniesiono podział na obszar „operacyjny” i „krajowy”, co spowodowało chaos kompetencyjny pomiędzy Głównym Komisarzem i ministrami. 15-16 września Kostek-Biernacki był w Tarnopolu, później w Kołomyi. W między czasie popadł w konflikt z administracją, w związku jak traktowano więźniów ukraińskich. Naczelny Wódz zastąpił Komisarza Leonem Kniaziołuckim, lecz po ataku ZSRR na Polskę, dyrektywa nie weszła w życie^[1].

18 września 1939, wraz z Kwaterą Główną Naczelnego Wodza, przekroczył granicę z Rumunią, gdzie był internowany do 1944. 30 września 1939 prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisał dymisję z zajmowanej przez niego funkcji.

W 1945 został przez Rumunów wydany nowym władzom komunistycznym w Polsce. 9 listopada 1945 r. Kostek-Biernacki został formalnie aresztowany i osadzony w więzieniu przy ul. Rakowieckiej^[17]. W więzieniu był torturowany^[18], a po 8 latach pobytu w więzieniu na Mokotowie wytoczono mu proces. 14 kwietnia 1953 został skazany na karę śmierci w oparciu o dekret „O odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego” z 22 stycznia 1946. Uznano go winnym tłumienia ruchu rewolucyjnego, faszyzowania kraju, szkalowania i zohydzania Związku Radzieckiego, gdyż pełniąc funkcje wojewody wypełniał politykę sanacyjnego rządu: dławił ruchy mas pracujących miast i wsi oraz wynaradawiał ludność ukraińską i białoruską. Sąd Najwyższy po apelacji zamienił wyrok śmierci na 10 lat więzienia, jednak 9 listopada 1955 z powodu złego stanu zdrowia Wacław Kostek-Biernacki został zwolniony z więzienia^[17]^[1].

Zmarł 25 maja 1957 w Warszawie. Został pochowany w grobie rodzinnym na starym cmentarzu w Grójcu.

Życie prywatne

W 1911 r. ożenił się z Anną Sokolską, z którą miał syna Leszka^[1].

Awanse

chorąży – 29 września 1914
porucznik – 5 marca 1915 (z pominięciem stopnia podporucznika)
podpułkownik – 3 maja 1926 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 10,5. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
pułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 6. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[19]
Krzyż Niepodległości z Mieczami (20 stycznia 1931)^[20]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[21]
Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi (16 marca 1928)^[22]
Znak oficerski „Parasol”

Twórczość

Jedzie, jedzie na kasztance,
Siwy strzelca strój! Siwy strzelca strój!
Hej, hej, Komendancie,
Miły Wodzu mój!

Wacław Kostek-Biernacki, Pieśń o Wodzu Miłym

Jego twórczość pozostaje nieznana. Książka Djabeł zwycięzca krytykowana była przez katolickie media, szczególnie przez „Gazetę Tygodniową”, w której między innymi napisano: Jest ona pełna cynizmu, czyli braku szacunku dla rzeczy powszechnie szanowanych. Kostek-Biernacki bije w niej, kopie, pluje na wszystko, co Polak kiedykolwiek szanował^[23]. W 1951 wszystkie jego utwory objęte były zapisem cenzury w Polsce i podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek, zostały pod kontrolą wywiezione do papierni i zniszczone^[24]^[25].

Jak oni!, 1909, wspomnienia bojowca
Na ulicach Warszawy, 1911
Szlakami buntu, Kraków 1911, powieść
Marsze i piosenki brygady Piłsudskiego, Kraków 1915
Szopka Benjaminowska, Warszawa 1927
Djabeł zwycięzca, Kraków 1931, zbiór opowiadań
Straszny gość, 1932, zbiór opowiadań, wyd. powojenne Wyd. vis-à-vis/ Etiuda Kraków 2006
Ułan dyżurny, 1939, wspomnienia
Słowa „Pieśni o Wodzu Miłym” (do muzyki sierżanta I Brygady Zygmunta Pomarańskiego):

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ PiotrP. Cichoracki PiotrP., Wacław Kostek-Biernacki (1884-1957), [w:] ZbigniewZ. Girzyński, JarosławJ. Kłaczkow, WojciechW. Piasek (red.), Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939, wyd. pierwsze, Warszawa: Instytut De Republica, 2023, s. 329-331, ISBN 978-83-67253-59-8 .
↑ Ryszard Świętek, Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904–1918, Kraków 1998, s. 414.
↑ Kostek-Biernacki – diabeł z Berezy? [online], jpilsudski.org [dostęp 2020-07-09] (pol.).
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 544.
↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 385, 399.
↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 332, 345.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 269.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 3 sierpnia 1931 r., Nr 5, s. 226.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 23 października 1932 r., Nr 7, s. 345.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 9 grudnia 1932 r., Nr 13, s. 440.
↑ IPN upamiętnił organizatora i nadzorcę obozu w Berezie Kartuskiej. polsatnews.pl, 6 września 2018. [dostęp 2019-06-20].
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 7 czerwca 1934 r., Nr 11, s. 144.
↑ Związek Legionistów Polskich: 1936–1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 68.
↑ Dz.U. z 1939 r. nr 86, poz. 543, M.P. z 1939 r. nr 203, poz. 496, Administracja czasu wojny.
↑ Np. Zarządzenie nr 8 Głównego Komisarza Cywilnego dla wojewodów w sprawie przywrócenia działalności organów administracji ogólnej i samorządowej oraz Policji Państwowej i zaprowadzenia porządku na tyłach Zarządzenie nr 8 Głównego Komisarza Cywilnego dla wojewodów w sprawie przywrócenia działalności organów administracji ogólnej i samorządowej oraz Policji Państwowej i zaprowadzenia porządku na tyłach (zarchiwizowane z adresu https://caw.wp.mil.pl/plik/file/wydawnictwa/2015/Przygotowania_1/Przygotowania_208.pdf).
↑ Za drutami obozów sowieckich s. 9n, Piotr Cichoracki, Działalność głównego komisarza cywilnego we wrześniu 1939 roku, s. 242.
↑ ^a ^b Sławomir Koper: Dwudziestolecie międzywojenne. Tom 8. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2013, s. 121. ISBN 978-83-7769-533-3.
↑ Wacław Kostek-Biernacki. polskieradio.pl, 13 marca 2009. [dostęp 2019-06-20].
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie państwowej”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi w organizacjach niepodległościowych i na polu wyszkolenia wojska”.
↑ M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
↑ Gazeta Tygodniowa. Poświęcona sprawom religijnym, oświatowym i społecznym,1931, R.2, nr 51 – Świętokrzyska Digital Library [online], sbc.wbp.kielce.pl [dostęp 2020-01-07] .
↑ Cenzura PRL, posłowie Zbigniew Żmigrodzki, Wrocław 2002, s. 6.
↑ Cenzura PRL. Wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu. 1.10.1951 r.

Bibliografia

Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Jerzy Rawicz: Diabeł przegrany. Warszawa: Czytelnik, 1976.
Michał Jerzy Chromiński, Zarys historii Batalionu Zapasowego 22. Siedleckiego Pułku Piechoty w latach 1919–1922, „Szkice Podlaskie”, tom 16, Siedleckie Towarzystwo Naukowe, Siedlce 2008, ISSN 0208-8924.
Michał Kurkiewicz, Na kłopoty Biernacki, Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 5–6 (88–89), maj-czerwiec 2008, s. 126–132 [1].
Andrzej Nowak: Mistrz z Berezy „Wprost” 41 (1346)/2008.
Piotr Cichoracki, Działalność głównego komisarza cywilnego we wrześniu 1939 roku.

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ PiotrP. Cichoracki PiotrP., Wacław Kostek-Biernacki (1884-1957), [w:] ZbigniewZ. Girzyński, JarosławJ. Kłaczkow, WojciechW. Piasek (red.), Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939, wyd. pierwsze, Warszawa: Instytut De Republica, 2023, s. 329-331, ISBN 978-83-67253-59-8 .

[2] Ryszard Świętek, Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904–1918, Kraków 1998, s. 414.

[3] Kostek-Biernacki – diabeł z Berezy? [online], jpilsudski.org [dostęp 2020-07-09] (pol.).

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_22_z_22_lipca_1922_roku,_s._544-4] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 544.

[CITEREFRocznik_Oficerski1923385,_399-5] Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 385, 399.

[CITEREFRocznik_Oficerski1924332,_345-6] Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 332, 345.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_33_z_21_sierpnia_1926_roku,_s._269-7] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 269.

[8] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 3 sierpnia 1931 r., Nr 5, s. 226.

[9] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 23 października 1932 r., Nr 7, s. 345.

[10] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 9 grudnia 1932 r., Nr 13, s. 440.

[11] IPN upamiętnił organizatora i nadzorcę obozu w Berezie Kartuskiej. polsatnews.pl, 6 września 2018. [dostęp 2019-06-20].

[12] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 7 czerwca 1934 r., Nr 11, s. 144.

[13] Związek Legionistów Polskich: 1936–1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 68.

[14] Dz.U. z 1939 r. nr 86, poz. 543, M.P. z 1939 r. nr 203, poz. 496, Administracja czasu wojny.

[15] Np. Zarządzenie nr 8 Głównego Komisarza Cywilnego dla wojewodów w sprawie przywrócenia działalności organów administracji ogólnej i samorządowej oraz Policji Państwowej i zaprowadzenia porządku na tyłach Zarządzenie nr 8 Głównego Komisarza Cywilnego dla wojewodów w sprawie przywrócenia działalności organów administracji ogólnej i samorządowej oraz Policji Państwowej i zaprowadzenia porządku na tyłach (zarchiwizowane z adresu https://caw.wp.mil.pl/plik/file/wydawnictwa/2015/Przygotowania_1/Przygotowania_208.pdf).

[16] Za drutami obozów sowieckich s. 9n, Piotr Cichoracki, Działalność głównego komisarza cywilnego we wrześniu 1939 roku, s. 242.

[ReferenceA-17] Sławomir Koper: Dwudziestolecie międzywojenne. Tom 8. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2013, s. 121. ISBN 978-83-7769-533-3.

[18] Wacław Kostek-Biernacki. polskieradio.pl, 13 marca 2009. [dostęp 2019-06-20].

[19] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie państwowej”.

[20] M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[21] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi w organizacjach niepodległościowych i na polu wyszkolenia wojska”.

[22] M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.

[23] Gazeta Tygodniowa. Poświęcona sprawom religijnym, oświatowym i społecznym,1931, R.2, nr 51 – Świętokrzyska Digital Library [online], sbc.wbp.kielce.pl [dostęp 2020-01-07] .

[24] Cenzura PRL, posłowie Zbigniew Żmigrodzki, Wrocław 2002, s. 6.

[25] Cenzura PRL. Wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu. 1.10.1951 r.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

W dniu zaprzysiężenia	Felicjan Sławoj Składkowski Józef Beck Witold Grabowski Emil Kaliński Tadeusz Kasprzycki Eugeniusz Kwiatkowski Juliusz Poniatowski Antoni Roman Wojciech Świętosławski Juliusz Ulrych Marian Zyndram-Kościałkowski
Późniejsi członkowie rządu	Wacław Kostek-Biernacki Kazimierz Sosnkowski Michał Grażyński