Tybetańczyk
| Urocynchramus pylzowi[1] | |
| Przewalski, 1876 | |
 Rysunek tybetańczyka autorstwa Johna Goulda | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina |
Urocynchramidae[2] |
| Rodzaj |
Urocynchramus[3] |
| Gatunek |
tybetańczyk |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
Tybetańczyk[5] (Urocynchramus pylzowi) – gatunek ptaka z rodziny tybetańczyków (Urocynchramidae), której jest jedynym przedstawicielem[6][7][5].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy gatunek opisał Nikołaj Przewalski w dziele Монголия и страна тангутовъ w 1876; przydzielił mu nazwę Urocynchramus pylzowi[8]. Takson czasami zaliczany do rodziny trznadlowatych (Emberizidae) lub łuszczaków (Fringillidae)[9][10]. Jednak badania filogenetyczne i systematyczne wykluczyły przynależność U. pylzowi do tych rodzin[11][12][13][14]. Takson monotypowy, nie wyróżnia się podgatunków[6][9].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]U. pylzowi występuje endemicznie na terenie środkowych i południowych Chin w prowincjach Qinghai, Gansu i Syczuan oraz w Tybetańskim Regionie Autonomicznym[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Mały ptak o długim ogonie[11]; ptak mierzy około 17,2–17,7 cm długości, ogon – 80–90 mm w przypadku okazów odłowionych przez Nikołaja Przewalskiego. Długość dzioba wynosi blisko 10 mm, złożonego skrzydła – 69–86 mm[a]. Niepełna formuła skrzydłowa: 4=5=6, 3>7. Występuje dymorfizm płciowy. Samce mają jasnoróżowe upierzenie na gardle, piersi i brzuchu. Samice ubarwione podobnie do samic wróbla zwyczajnego[11]. U obu płci występują brązowe smugi na plecach i skrzydłach.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Ekologia tego gatunku jest słabo poznana. Ptak ten żyje na wysokości pomiędzy 3050 a 5000 metrów, zwykle w parach w sezonie lęgowym oraz w małych stadach w okresie zimowym. Głos podobny do potrzosa zwyczajnego (Emberiza schoeniclus)[11].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[4]. Globalna wielkość populacji nie została ustalona, ale gatunek jest opisywany jako rzadki lub niezbyt częsty i bardzo słabo poznany[15].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Oryginalne wymiary podano w calach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Urocynchramus pylzowi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Janusz Domaniewski. Die Stellung des Urocynchramus pylzowi Przev. in der Systematik. „Journal für Ornithologie”. 66, s. 421–424, 1918. (niem.).
- ↑ Urocynchramus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Urocynchramus pylzowi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-3 [dostęp 2015-11-27] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Urocynchramidae Domaniewski, 1918 - tybetańczyki - Przevalski's Rosefinch (wersja: 2019-05-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-28].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-03]. (ang.).
- ↑ John H. Boyd III: Urocynchramidae: Przevalski's Finch. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 2.5 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2013-01-28]. (ang.).
- ↑ Nikołaj Przewalski: Монголия и страна тангутовъ. T. 2. 1876, s. 99–100. (ros.).
- ↑ a b c Nigel Collar, Ian Newton, Peter Clement, Vladimir Arkhipov: Family Fringillidae (Finches). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 580. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999.
- ↑ a b c d Jeff G. Groth. Molecular Evidence for the Systematic Position of Urocynchramus pylzowi. „The Auk”. 117 (3), s. 787–791, 2000. DOI: 10.1642/0004-8038(2000)117%5B0787:MEFTSP%5D2.0.CO;2. (ang.).
- ↑ Axel Gebauer, Martin Kaiser, Christine Wassmann. Remarks on biology, vocalisations and systematics of Urocynchramus pylzowi Przewalski (Aves, Passeriformes). „Zootaxa”. 1325, s. 75–98, 2006. (ang.).
- ↑ Shu-Juan Yang, Fu-Min Lei, Zuo-Hua Yin. Molecular phylogeny of rosefinches and Rose Bunting (Passeriformes, Fringillidae, Urocynchramidae). „Acta Zootaxonomica Sinica”. 31 (3), s. 453–458, 2006. (chiń.).
- ↑ Gang Liang, Tao Li, Zuo-Hua Yin, Fu-Min LEI. Molecular phylogenetic analysis of some Fringillidae species based on mitochondrial coI gene sequences. „Zoological Research”. 29 (5), s. 465–475, 2008. DOI: 10.3724/SP.J.1141.200805465. (ang.).
- ↑ Peter Clement, Alan Harris, John Davis: Finches & Sparrows. Londyn: Christopher Helm, 1999. ISBN 978-1-4081-3508-2. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).