Tama Trzech Przełomów

Budowa tamy Trzech Przełomów, lipiec 2004

Panoramiczne ujęcie tamy Trzech Przełomów

Tama Trzech Przełomów (chin. upr.: 三峡大坝; chin. trad.: 三峽大壩; pinyin: Sānxiá Dàbà) – zapora wodna wzniesiona na rzece Jangcy w centralnej prowincji Chin – Hubei. Budowa rozpoczęła się w roku 1993. Napełnianie zbiornika zakończono 26 października 2010, uzyskując poziom wody wynoszący 175 m, który umożliwia elektrowni wodnej działanie z pełną mocą. Zapora jest najdroższym pojedynczym projektem budowlanym na świecie. Koszt przedsięwzięcia ocenia się na 37 mld USD.

Inwestycja stała się obiektem krytyki licznych środowisk: historyków (w wyniku powstania zapory zalano liczne zabytki), ekologów (zagroziła ona egzystencji niektórych gatunków ryb i ssaków wodnych), geologów (skala sztucznego zbiornika jest tak wielka, że ciężar nagromadzonej wody może wpłynąć na tektonikę) oraz ekonomistów (inwestycja może przynieść więcej strat niż korzyści ekonomicznych).

Budowa

Według planów z 2007 roku 26 generatorów o łącznej mocy 18,2 GW miało produkować 84,7 TWh energii rocznie oraz chronić przed powodziami, a także zwiększyć żeglowność rzeki i sprawić, że przez sześć miesięcy w roku statki oceaniczne o nośności 10 tys. ton docierać będą 2,4 tys. km w głąb lądu. Ostatnie osoby z miasteczka Gaoyang w prowincji Hubei, które było przeznaczone do zalania wodą, zostały ewakuowane 15 lipca 2008.

Produkcja energii

Roczna produkcja energii

Rok	Liczba turbin	TWh
2003	6	8,61
2004	11	39,16
2005	14	49,09
2006		49,25
2007	21	61,60
2008	26	80,81
2009		79,47
2010		84,37
2011	29	78,29
2012	32	98,10
2013		83,27
2014		98,80
2015		87,0
2016		93,50
2017		97,60
2018		101,60
2019		96,88
2020		111,8

Tama Trzech Przełomów jest największą hydroelektrownią na świecie pod względem mocy. Moc elektrowni wynosi 22,5 GW (w roku 2007: 18,2 GW). Posiada 32 generatory, każdy o mocy 700 MW. Średnie zużycie węgla do wyprodukowania 1 kWh energii w Chinach to 366 gramów. Zatem tama Trzech Przełomów przyczynia się do ograniczenia zużycia węgla o (szacunki z roku 2007) 31 milionów ton rocznie. Co ogranicza emisje (szacunki z roku 2007) 100 milionów ton gazów cieplarnianych, milionów ton pyłów, miliona ton dwutlenku siarki, 370 tys. ton tlenku azotu, 10 tys. ton tlenku węgla oraz znaczących ilości rtęci do atmosfery.

Konsekwencje

Zdjęcie satelitarne zapory i powstałego zbiornika, 2011

Konsekwencją powstania tamy Trzech Przełomów stało się przymusowe przesiedlenie ponad 1,26 mln osób. Całkowitemu zatopieniu uległ obszar 17 dużych miast, 140 miasteczek i ponad 3000 wsi. Powstanie zapory doprowadziło ponadto do zatopienia śródmieścia trzech dużych aglomeracji (Wanxian, Fuling, Chongqing).

W 2012 roku chińskie władze podjęły decyzję o sukcesywnym przesiedleniu kolejnych 100 tysięcy mieszkańców okolic zapory w związku ze wzmożoną aktywnością sejsmiczną i niebezpieczeństwem zatopienia przyległych obszarów w przypadku niekontrolowanej awarii. Powstanie tamy Trzech Przełomów jest największym w historii przykładem przesiedlenia ludności wywołanego realizacją pojedynczej inwestycji. Konsekwencją powstania zapory stało się także zatopienie ponad 1600 dotychczas istniejących fabryk i kopalń, oraz 1300 stanowisk archeologicznych.

Przemieszczenie po uruchomieniu zapory 40 mld ton wody spowodowało mierzalne, choć nieistotne w praktyce, skutki dla obrotu Ziemi: oś obrotu przechyliła się nieco, przesuwając biegun geograficzny o 2 cm, a doba wydłużyła się o 0,06 mikrosekundy.

Bibliografia

• Kite, L. Patricia, Building the Three Gorges Dam, Raintree, 2011.
• Quing, Dai, The River Dragon Has Come!: The Three Gorges Dam and the Fate of China’s Yangtze River and Its People, New York: An East Gate Book, 1998.
• Tan, Yan, Resettlement in the Three Gorges Project: An Asian Perspective, Hong Kong: Hong Kong University Press, 2008.
• Termiński, Bogumił, Przesiedlenia inwestycyjne: Nowa kategoria migracji przymusowych, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, 2012, s. 116–119.

Linki zewnętrzne

• Widok na zaporę na Google Maps i Bing Maps