Skrwa

Skrwa
Płosznica, Skrwa Prawa, Skrwa Północna
	; Skrwa na wysokości Skrwilna
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Lokalizacja	Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie
	Rzeka 2 rzędu
Długość	114 km
Spadek	0,67%
Powierzchnia zlewni	1.704 km²
Średni przepływ	6 m3/s (1951-90, w dolnym biegu) m³/s
Ident. PRNG	124057
	Źródło
Miejsce	Zdrojki
Współrzędne	53°05′45″N 19°41′47″E/53,095833 19,696389
	Ujście
Recypient	Wisła
Miejsce	Biskupice
Wysokość	53 m n.p.m.
Współrzędne	52°34′49″N 19°31′55″E/52,580278 19,531944
	Mapa
	; Zlewnia Skrwy na tle podziału administracyjnego. Kolorem żółtym wyodrębniono Sierpienicę.
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego źródło ujście
	Położenie na mapie Polski źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skrwa (także Płosznica, Skrwa Prawa, Skrwa Północna) – polska rzeka o długości 114 kilometrów, płynąca na terenie Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego. Jest prawym dopływem Wisły.

Przebieg

Źródło rzeki znajduje się na terenie gminy Lubowidz – w pobliżu Zdrojek i Płociczna^[4]. W miejscowości Szczawno wpada do jeziora Skrwilno. Następnie, meandrując, przepływa między innymi w pobliżu Sierpca (gdzie do Skrwy wpada jej największy dopływ, Sierpienica).

Do Wisły (Jeziora Włocławskiego) uchodzi niedaleko Biskupic^[1].

Powierzchnia dorzecza wynosi 1704 km²^[5].

Skrwa wyznacza granicę między historycznymi ziemiami: Mazowszem i ziemią dobrzyńską. Jej bieg pokrywa się również po części z aktualną granicą pomiędzy województwami: mazowieckim i kujawsko-pomorskim.

Dopływy

Bobrownica (P),
Chraponianka (L),
Czernica (P),
Gozdawnica (P),
Okalewka (P),
Sierpienica (L),
Urszulewka (P),
Wierzbica (L).

Ochrona przyrody

Skrwa jest częścią następujących obszarów chronionego krajobrazu:

Obszar Chronionego Krajobrazu Międzyrzecze Skrwy i Wkry^[6],
Obszar Chronionego Krajobrazu Przyrzecze Skrwy Prawej^[7],
Obszar Chronionego Krajobrazu Źródła Skrwy^[8].

Dolina Skrwy stanowi także główny element Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.

Nazwa

Skrwa

Pochodzenie nazwy nie jest jasne. Na ten temat istnieje kilka teorii.

Jan Rozwadowski w publikacji Kilka uwag do przedhistorycznych stosunków wschodniej Europy i praojczyzny indoeuropejskiej na podstawie nazw wód (1913) sprowadził etymologię do prapostaci *Strъky, -ъve, i wyprowadził z germańskiej postaci *struko ‘strumień, rzeka’, rekonstruowanego na podstawie apelatywów języków nordyckich^[9],
Jürgen Udolph zaliczył nazwę do staroeuropejskich, od rdzenia *sreu (płynąć, lać się, ciec),
Jerzy Duma zaliczył nazwę do przedsłowiańskich, od pie. *s(t)r- (/*ser-/*sor-) (płynąć)^[10].

W źródłach pisanych nazwa rzeki występuje od XIII w. (pierwsze wystąpienie – jako Strzqua – pochodzi z 1202 r.^[11]). Odnotowano między innymi następujące odmiany: Sstrqua, Sterczena, Strca, Strkam, Strkwa, Strqua, Strqua, Strqua, Strtca, Sztrzkwa^[12].

Od nazwy rzeki ma pochodzić nazwa miejscowości Skrwilno^[13].

Inne nazwy

W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego (1880–1902) wskazano, że na odcinku od źródeł do miejscowości Ruda rzeka była nazywana Płosznicą^[14].

W pochodzącym z 1916 r. opracowaniu Landschaftsbilder aus Polen. II. Das Becken von Gostynin Skrwę określono jako północną. Podobnego określenia używa Wisła. Monografia rzeki z 1982 r., gdzie równocześnie używa się jednak określenia Skrwy jako prawej^[15].

Odnośniki zewnętrzne

Skrwa – Elektroniczny słownik hydronimów Polski

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Rzeka Skrwa Prawa - Szlaki turystyczne Mazowsza
↑ Skrwa (Północna), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-30] .
↑ P. Gąsiorowski, Źródła sierpeckich rzek, Nasze korzenie 5 (2013), s. 8.
↑ "Początek Skrwy Prawej jest w literaturze różnie przyjmowany, ze względu na znaczne przekształcenia sieci hydrograficznej w części jej zlewni źródłowej. Podawane są okolice miejscowości Zdrójki lub Płociczna, na zachód od Żuromina. Często, za Skrwę właściwą przyjmowany jest dopiero ciek wypływający z Jeziora Skrwilno, położonego w pobliżu wsi Okalewo (Czarnecka i in. 1983)." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".
↑ "(...) według "Atlasu Podziału Hydrograficznego Polski" (Czarnecka, 2005) Skrwa Prawa odwadnia obszar o powierzchni 1666,61 km²." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".
↑ Międzyrzecze Skrwy i Wkry - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
↑ Przyrzecze Skrwy Prawej - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
↑ Źródła Skrwy - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
↑ Z. Babik, "Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich w granicach wczesnośredniowiecznej słowiańszczyzny", 1972, s. 254-555
↑ U. Bijak, "Nazwy wodne dorzecza Wisły: potamonimy odapelatywne", 2013, s. 32.
↑ A. Wróbel, O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów, Zapiski kujawsko-dobrzyńskie, Włocławek 2017, t. 32, s. 26.
↑ A. Wróbel, "O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów" w: "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, t. 32: Wisła w życiu regionu", 2017, s. 26.
↑ S. Rospond, "Słownik etymologiczny miast i gmin PRL", 1984, s. 352.
↑ Skrwa w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, 1889, s. 719
↑ D. Brykała, "Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie odpływu rzecznego w dorzeczu Skrwy Lewej" (2009), s. 15.

[autonazwa1-1] Rzeka Skrwa Prawa - Szlaki turystyczne Mazowsza

[2] Skrwa (Północna), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-30] .

[3] P. Gąsiorowski, Źródła sierpeckich rzek, Nasze korzenie 5 (2013), s. 8.

[4] "Początek Skrwy Prawej jest w literaturze różnie przyjmowany, ze względu na znaczne przekształcenia sieci hydrograficznej w części jej zlewni źródłowej. Podawane są okolice miejscowości Zdrójki lub Płociczna, na zachód od Żuromina. Często, za Skrwę właściwą przyjmowany jest dopiero ciek wypływający z Jeziora Skrwilno, położonego w pobliżu wsi Okalewo (Czarnecka i in. 1983)." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".

[5] "(...) według "Atlasu Podziału Hydrograficznego Polski" (Czarnecka, 2005) Skrwa Prawa odwadnia obszar o powierzchni 1666,61 km²." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".

[6] Międzyrzecze Skrwy i Wkry - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

[7] Przyrzecze Skrwy Prawej - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

[8] Źródła Skrwy - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

[9] Z. Babik, "Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich w granicach wczesnośredniowiecznej słowiańszczyzny", 1972, s. 254-555

[10] U. Bijak, "Nazwy wodne dorzecza Wisły: potamonimy odapelatywne", 2013, s. 32.

[11] A. Wróbel, O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów, Zapiski kujawsko-dobrzyńskie, Włocławek 2017, t. 32, s. 26.

[12] A. Wróbel, "O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów" w: "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, t. 32: Wisła w życiu regionu", 2017, s. 26.

[13] S. Rospond, "Słownik etymologiczny miast i gmin PRL", 1984, s. 352.

[14] Skrwa w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, 1889, s. 719

[15] D. Brykała, "Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie odpływu rzecznego w dorzeczu Skrwy Lewej" (2009), s. 15.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]