Rybaczek zielony
| Chloroceryle americana[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1788) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rybaczek zielony | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Rybaczek zielony[4] (Chloroceryle americana) – gatunek małego ptaka drapieżnego z podrodziny rybaczków (Cerylinae) w rodzinie zimorodkowatych (Alcedinidae). Występuje w Ameryce Północnej i Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rybaczek zielony po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego został opisany przez niemieckiego naturalistę Johanna Friedricha Gmelina w 1788 roku w trzynastym, rozszerzonym wydaniu Systema Naturae Karola Linneusza. Gmelin nadał nowemu gatunkowi nazwę Alcedo americana, a jako miejsce typowe wskazał Kajennę (obecnie Gujana Francuska)[2][5]. Swój opis oparł o wcześniejsze publikacje Buffona[6][7] i Lathama[5][8]. Gmelin przyporządkował rybaczka zielonego do rodzaju Alcedo, zmienił to Johann Jakob Kaup w 1848 roku, wprowadzając rodzaj Chloroceryle, do którego obecnie gatunek ten jest zaliczany.
Wyróżnia się pięć podgatunków[9][10][11]:
- C. a. americana (J.F. Gmelin, 1788)
- C. a. septentrionalis (Sharpe, 1892)
- C. a. hachisukai (Laubmann, 1941)
- C. a. cabanisii (Tschudi, 1846)
- C. a. mathewsii Laubmann, 1927
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Wyraźne, zielone upierzenie na głowie i górnej części grzbietu, biały brzuch. Skrzydła w ciemnozielone paski. Duży, biały pasek wokół gardła. Wiele białych kropek na skrzydłach i ogonie. Wyraźny dymorfizm płciowy, samce tego gatunku charakteryzują się czerwonawą klatką piersiową, podczas gdy samice mają zieloną górną część klatki piersiowej, a dolna przybiera kremowy kolor. Dziób i kantarek jest duży i czarny, oczy ciemnobrązowe, a nogi i stopy szare. Upierzenie młodych osobników jest podobne do upierzenia samic, ale ma ciemniejsze kolory[8][12][13][14][15].
Jest mniejszy niż większość zimorodkowatych. Długość ciała wynosi ok. 20 cm, rozpiętość skrzydeł 28–33 cm, masa ciała 40–55 g[12][14].
Występowanie i habitat
[edytuj | edytuj kod]Występuje w południowej Ameryce Północnej i Ameryce Południowej – od skrajnego południa USA przez Meksyk i Amerykę Centralną na południe po północną Argentynę[3].
Poszczególne podgatunki zamieszkują[9][10]:
- C. a. americana – południowo-środkowe USA i północno-zachodni Meksyk
- C. a. septentrionalis – południowo-środkowy Teksas (USA) i wschodni Meksyk na południe do północnej Kolumbii i zachodniej Wenezueli
- C. a. hachisukai – Ameryka Południowa na wschód od Andów – od Wenezueli po północno-wschodnią Boliwię, północną i środkową Brazylię oraz Trynidad i Tobago
- C. a. cabanisii – południowa Brazylia, południowa Boliwia i północna Argentyna
- C. a. mathewsii – na zachód od Andów od Kolumbii do południowego Peru, rzadko jeszcze dalej na południe – do skrajnie północnego Chile (Arica)
Spotykany na terenach podmokłych, lasach, wybrzeżach, rzadziej w obszarach miejskich. Jest gatunkiem osiadłym[10][16].
Pożywienie
[edytuj | edytuj kod]_with_Sulphur_Molly_(Poecilia_sulphuraria)_in_beak,_Teapa,_Tabasco,_Mexico.png)
Żywi się małymi rybami, skorupiakami, krewetkami i niektórymi owadami. Po zauważeniu ofiary, ptak nurkuje ze zwisających przy powierzchni wody gałęziach i zanurza się w wodzie głową do przodu, chwytając zdobycz dziobem. Po udanym polowaniu powraca na gałąź i połyka swoją zdobycz. Czasami unosi się nad powierzchnią wody, szukając ofiary[14][10][17].
Osobniki często bronią swojego obszaru żerowania[14].
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Szybki lot, zwykle dość nisko powierzchni wody. Podekscytowany kiwa tułowiem i macha ogonem w górę i w dół. Zimą żyje samotniczym trybem życia, w sezonie lęgowym można je spotkać w parach. Broni swojego terytorium, gdy w pobliżu znajdują się inne samce[14].
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Okres godowy
[edytuj | edytuj kod]Jamę w ziemi, która służy jako gniazdo, wykopują samiec i samica, w brzegu rzeki lub stawu ok. 1–3 m nad poziomem wody. Nora ma szerokość 5–6 cm i długość 40–100 cm. Para broni swojego terytorium i utrzymuje odpowiedni dystans od gniazd innych ptaków[14][17].
Okres lęgowy
[edytuj | edytuj kod]Samica składa 3–6 białych jaj w lekko powiększonym, najdalszym miejscu nory. Okres inkubacji jaj wynosi ok. 3 tygodnie. W dzień samiec i samica wysiadują jaja naprzemiennie, w nocy tylko samica. Pisklęta są karmione przez oboje rodziców przez ok. 27 dni, po tym okresie opuszczają gniazdo. Są zależne od rodziców przez ok. 4 tygodnie od opuszczenia gniazda[13][14][17].
Status
[edytuj | edytuj kod]Rybaczek zielony został zakwalifikowany w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Występuje na bardzo dużym obszarze (EOO – 28,2 mln km²), trend populacyjny jest malejący, jednak spadek nie jest wystarczająco szybki, aby zaliczyć go do gatunków zagrożonych. Jego populacja wynosi około 20 mln dorosłych osobników[3][18].
Możliwości obserwacji
[edytuj | edytuj kod]Rybaczka zielonego można napotkać na zwisających gałęziach blisko powierzchni wody (1–2 m), na skale wzdłuż brzegów rzek lub stawów[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Chloroceryle americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b D. Lepage, Green Kingfisher Chloroceryle americana, [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-10-31] (ang.).
- ↑ a b c Chloroceryle americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Cerylinae Reichenbach, 1851 - rybaczki (wersja: 2023-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-10-31].
- ↑ a b Johann Friedrich Gmelin, Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae : secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1, cz. 1, Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 451 (łac.).
- ↑ Buffon, Georges-Louis Leclerc de; Martinet, François-Nicolas; Daubenton, Edme-Louis; Daubenton, Louis-Jean-Marie: Planches enluminées d'histoire naturelle. T. 6. Paris: 1765–1783, s. tabl. 591.
- ↑ Georges Louis Leclerc Buffon, Histoire naturelle des oiseaux, t. 7, Paris: De l'imprimerie royale, 1780, s. 216 (fr.).
- ↑ a b John Latham, A general synopsis of birds, t. 1 cz. 2, London: Printed for Benj. White, 1782, s. 641 (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-10-31]. (ang.).
- ↑ a b c d William Moskoff, Green Kingfisher (Chloroceryle americana), version 1.0, „Birds of the World”, 2020, DOI: 10.2173/bow.grnkin.01, ISSN 2771-3105 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
- ↑ Robert G. Moyle, A Molecular Phylogeny of Kingfishers (Alcedinidae) With Insights Into Early Biogeographic History, „The Auk”, 123 (2), 2006, s. 494, DOI: 10.1093/auk/123.2.487 (ang.).
- ↑ a b EESC Eastern Ecol. Sci. Center [online], www.mbr-pwrc.usgs.gov [dostęp 2023-10-01].
- ↑ a b Green Kingfisher Overview, [w:] All About Birds [online], Cornell Lab of Ornithology [dostęp 2023-10-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Green Kingfisher [online], www.oiseaux-birds.com [dostęp 2023-09-30].
- ↑ Steven L. Hilty, William L. Brown, A Guide to the Birds of Colombia, Princeton University Press, 1986, s. 306, ISBN 978-0-691-08372-8 (ang.).
- ↑ Green Kingfisher (Chloroceryle americana) [online], Birds.com [dostęp 2023-10-01] (ang.).
- ↑ a b c d Green Kingfisher | Audubon Field Guide [online], www.audubon.org [dostęp 2023-09-30] (ang.).
- ↑ Species factsheet: Chloroceryle americana [online], BirdLife International [dostęp 2023-09-30] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).