Powiat międzyrzecki

Powiat międzyrzecki
	powiat
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
TERC	0803
Siedziba	Międzyrzecz
Starosta	Bogusław Zaborowski
Powierzchnia (2022)	1387,59 km²
Populacja (31.12.2022); • liczba ludności	; 55 357
• gęstość	40 os./km²
Urbanizacja	51,46%
Nr kierunkowy	95
Tablice rejestracyjne	FMI
	Adres urzędu:ul. Przemysłowa 2; 66–300 Międzyrzecz
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich	3
Liczba gmin wiejskich	3
	Położenie na mapie województwa;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Powiat międzyrzecki – powiat w Polsce (województwo lubuskie), utworzony 10 sierpnia 1998 w ramach reformy administracyjnej i formalnie funkcjonujący od 1 stycznia 1999. Jego siedzibą jest miasto Międzyrzecz.

W skład powiatu wchodzą:

gminy miejsko-wiejskie: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel
gminy wiejskie: Bledzew, Przytoczna, Pszczew
miasta: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel

Gminy powiatu

Nazwa	Typ	Pow. (km²)^[1]	Populacja (2022)^[2]	Siedziba
Gmina Międzyrzecz	miejsko-wiejska	315,36	23 920	Międzyrzecz
Gmina Skwierzyna	miejsko-wiejska	284,81	11 647	Skwierzyna
Gmina Trzciel	miejsko-wiejska	177,51	6251	Trzciel
Gmina Bledzew	wiejska	247,48	3977	Bledzew
Gmina Przytoczna	wiejska	184,82	5359	Przytoczna
Gmina Pszczew	wiejska	177,67	4203	Pszczew

Położenie i warunki geograficzne

Powiat międzyrzecki zlokalizowany jest w następujących regionach fizycznogeograficznych: Kotlina Gorzowska, Bruzda Zbąszyńska, Pojezierze Łagowskie i Pojezierze Poznańskie, pomiędzy dorzeczami Warty i Obry. Jego lesistość wynosi 53%. W powiecie usytuowane są: Pszczewski Park Krajobrazowy (w gminie Pszczew) i Puszcza Notecka (w gminie Skwierzyna). Ważniejsze bogactwa mineralne: żwir, kreda, iły, ropa naftowa i gaz ziemny (przy granicy z powiatem międzychodzkim). Główną atrakcją turystyczną powiatu jest Międzyrzecki Rejon Umocniony.

Struktura powierzchni

Użytki rolne: 37%
Użytki leśne: 53%

Powiat stanowi 9,92% powierzchni województwa lubuskiego.

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2022^[2]):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	55 357	100	28 193	50,93	27 164	49,07
Miasto	28 487	51,46	14 866	26,85	13 621	24,61
Wieś	26 870	48,54	13 327	24,07	13 543	24,46

Historia

Historycznie ziemie powiatu międzyrzeckiego należały do Wielkopolski, co znajduje potwierdzenie w dokumentach zebranych w Kodeksie dyplomatycznym.

29 stycznia 1230 – pierwsza wzmianka o kasztelanii międzyrzeckiej (pierwowzorze powiatu), z Teodorykiem jako kasztelanem (zobacz: Kasztelania międzyrzecka);
koniec XIII w. – kasztelania międzyrzecka należy do Wielkopolski;
początek XIV w. – po reformie administracyjnej państwa, dokonanej przez Wacława II, wprowadzono urząd starosty (z czasem starostwa przejęły funkcje kasztelanii, a urząd kasztelana stał się wyłącznie godnością honorową). Od tego czasu funkcjonowało więc starostwo międzyrzeckie;
2 listopada 1791 – utworzenie ustawą Sejmu Czteroletniego powiatu międzyrzeckiego, jako jednostki administracyjnej kraju, sięgającego Skwierzyny (na północy), Zbąszynia (na południu), Paradyża (na zachodzie) i Sierakowa (na wschodzie), z centralnie położonym Międzyrzeczem jako siedzibą starosty;

Ustawa nigdy nie weszła w życie, bowiem reformę administracyjną Polski przerwały jej rozbiory.

1793 – powiat międzyrzecki jednym z 17 powiatów Wielkopolski w granicach Prus (Prusy Południowe)^[3];
1 stycznia 1818 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja poznańska w Prowincji Poznańskiej);
10 stycznia 1920 – po uzgodnieniach traktatu wersalskiego, wschodnia część powiatu wraz ze Zbąszyniem została przyłączona do Polski;
1 lipca 1922 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja pilska w prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska);
1 października 1938 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja frankfurcka w Prowincji Brandenburgia);
15 marca 1945 – powiat międzyrzecki (11 gmin, w tym 5 miast) ponownie w granicach Polski (okręg Pomorze Zachodnie), z Lucjanem Brudło jako starostą;
7 lipca 1945 – powiat międzyrzecki w granicach województwa poznańskiego;
30 października 1946 – zmniejszono liczbę gmin powiatu do 7, w tym 3 miast, starostą międzyrzeckim został Bolesław Arlyth-Karaśkiewicz;
1950 – powiat międzyrzecki w granicach województwa zielonogórskiego;
1 stycznia 1962 – powierzchnia powiatu międzyrzeckiego została powiększona o 1/3 (w sumie do 1157 km²) na skutek przyłączenia do niego części powiatu skwierzyńskiego (zlikwidowanego w dniu 31 grudnia 1961);
31 lipca 1975 – likwidacja powiatów w Polsce (w tym powiatu międzyrzeckiego);
10 sierpnia 1998 – formalne utworzenie powiatu międzyrzeckiego, jako jednostki administracyjnej kraju II stopnia;
11 października 1998 – pierwsze wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim został Kazimierz Puchan (SLD);
1 stycznia 1999 – wejście w życie nowego, trójstopniowego podziału administracyjnego Polski;
2 maja 2000 – pierwszy dzień faktycznego wydawania przez Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w Międzyrzeczu nowych tablic rejestracyjnych (formalnie od 1 maja 2000) w kolorach biało-czarnych z symbolem literowym powiatu międzyrzeckiego – FMI;
27 października 2002 – drugie wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim ponownie został Kazimierz Puchan (SLD);
12 listopada 2006 – trzecie wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim został Grzegorz Gabryelski (PSL), który będzie tę funkcję sprawował przez trzy kadencje z rzędu;
21 października 2018 – szóste wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim została Agnieszka Olender (KWW 3xM)^[4]

Zestawienie starostów po 1999

Imię i nazwisko	Lata pełnienia funkcji
Kazimierz Puchan	1999–2006
Grzegorz Gabryelski	2006–2018
Agnieszka Olender	2018–2024
Bogusław Zaborowski	2024–

Komunikacja

Linia kolejowa nr 367 relacji Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski (ruch pasażerski i towarowy, ruch pasażerski obsługiwany przez autobusy szynowe);

Ważniejsze publiczne drogi kołowe:

drogi krajowe:
- A2 (E30)
- S3 (E65)
- DK24
- DK92
drogi wojewódzkie:
- DW137
- DW159
- DW192
- DW199

Na terenie powiatu międzyrzeckiego istnieje ogółem 397,265 km dróg powiatowych, z czego: 22,295 km stanowią ulice w granicach administracyjnych wszystkich trzech miast (Międzyrzecz, Skwierzyny, Trzciela), a 374,970 km – drogi zamiejskie^[5]. Do głównych dróg powiatowych należą:

DP 1213F relacji Międzyrzecz – Lutol Suchy – Chociszewo – granica powiatu (Rogoziniec)
DP 1268F relacji gr. powiatu (Boryszyn) – Wysoka – Kaława – Łagowiec – Lutol Suchy
DP 1295F relacji gr. powiatu (Osiecko) – Sokola Dąbrowa – Bledzew – Zemsko – Skwierzyna
DP 1319F relacji Ociosna – Stary Dworek – Zemsko – Popowo
DP 1322F relacji Skwierzyna – Krasne Dłusko – gr. woj. (Muchocin)
DP 1326F relacji Chełmicko – Rokitno – Kalsko – Międzyrzecz
DP 1328F relacji DW 137 – Żółwin – Kuligowo – Stołuń – Pszczew
DP 1331F relacji Pszczew – Rybojady – Trzciel
DP 1332F relacji DW 137 (Bobowicko) – Policko – Pszczew – Nowe Gorzycko
DP 1341F relacji Sokola Dąbrowa – Goruńsko – Kursko – Pieski

Sąsiednie powiaty

Powiat gorzowski
Powiat świebodziński
Powiat sulęciński
Powiat strzelecko-drezdenecki
Powiat międzychodzki (woj. wielkopolskie)
Powiat nowotomyski (woj. wielkopolskie)

Zobacz też

Powiat Meseritz (niem. Landkreis Meseritz, do 1938 r. Kreis Meseritz)
Powiat skwierzyński

Przypisy

↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia. Główny Urząd Statystyczny, 2023-04-28. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).
↑ Historisch statistisch topographische Beschreibung von Südpreußen, 1798
↑ Agnieszka Olender. [dostęp 2020-11-02]. (pol.).
↑ Wykaz dróg powiatowych na terenie powiatu międzyrzeckiego. Zarząd Dróg Powiatowych w Międzyrzecz. [dostęp 2018-02-02].

Linki zewnętrzne

[Powierzchnia_i_ludność-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).

[Ludność-2] Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia. Główny Urząd Statystyczny, 2023-04-28. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).

[3] Historisch statistisch topographische Beschreibung von Südpreußen, 1798

[4] Agnieszka Olender. [dostęp 2020-11-02]. (pol.).

[zdp-5] Wykaz dróg powiatowych na terenie powiatu międzyrzeckiego. Zarząd Dróg Powiatowych w Międzyrzecz. [dostęp 2018-02-02].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Miasta na prawach powiatu	Gorzów Wielkopolski (siedziba wojewody) Zielona Góra (siedziba sejmiku)
Powiaty	gorzowski krośnieński międzyrzecki nowosolski słubicki strzelecko-drezdenecki sulęciński świebodziński wschowski zielonogórski żagański żarski
Inne zagadnienia	Podział administracyjny Herb Flaga

Miasta	Międzyrzecz Skwierzyna Trzciel
Gminy miejsko-wiejskie	Międzyrzecz Skwierzyna Trzciel
Gminy wiejskie	Bledzew Przytoczna Pszczew

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (1946–50) woj. zielonogórskie (1950–75)
Miasta (1945–75)	Brójce (1945–47) Międzyrzecz (1945–75) Pszczew (1945) Trzciel (1945–75) Zbąszynek (1945–75)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Bledzew (1973–75) Bobowicko (1945–46) Brójce (1945–54, 1973–75) Bukowiec (1945–46) Dąbrówka Wielkopolska (1945–54) Goruńsko (1945–46) Gościkowo (1945–46) Kaława (1947–54) Kursko (1947–54) Międzyrzecz (1947–54, 1973–75) Pieski (1945–46) Przytoczna (1973–75) Pszczew (1945–54, 1973–75) Trzciel (1945–54, 1973–75) Zbąszynek (1973–75)
Gromady (1954–72)	Bledzew (← 1961–72) Bobowicko (1954–72) Brójce (1954–72) Bukowiec (1954–72) Dąbrówka Wielkopolska (1954–72) Goraj (← 1961–72) Kaława (1954–72) Kosieczyn (1954–72) Kursko (1954–72) Lutol Suchy (1954–61) Przytoczna (← 1961–72) Pszczew (1954–72) Rokitno (← 1961–72) Rybojady (1954–57) Sokola Dąbrowa (← 1961–68) Templewo (1954–57) Trzciel (1958–72)