Płomykówka ziemna
| Tyto capensis[1] | |||
| (A. Smith, 1834)[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
płomykówka ziemna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Płomykówka ziemna[4] (Tyto capensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny płomykówkowatych (Tytonidae). Zasiedla niektóre części środkowej i południowej Afryki.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Płomykówka ziemna jest blisko spokrewniona z płomykówką długonogą (T. longimembris), dawniej były one często uważane za jeden gatunek[5]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) oraz autorzy Birds of the World uznają płomykówkę ziemną za gatunek monotypowy[6][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Wymiary średnie[7]:
Szlara ma barwę kremową, z żółtawym obrzeżeniem o gęstym, ciemnym nakrapianiu. Tęczówka czarnobrązowa, dziób od jasnoróżowego po białawy. Wierzch ciała jest całkowicie brunatnoczarny, z rzadkimi białymi i szarymi plamkami. Lotki pierwszego i drugiego rzędu mają barwę szarobrązową, lecz u nasady żółtawą. Ogon krótki, środkowe pióra brązowe, ale jaśnieją im bardziej na zewnątrz. Spód ciała kremowobrązowy do białawego, pokryty ciemnymi plamami. Nogi pokrywają jasne pióra, aż do 1/3 stępu. Pazury od ciemnobrązowego do prawie czarnego[7].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Występuje we wschodniej części RPA, w Lesotho, Suazi, Zimbabwe, północnej i południowej Tanzanii, południowej, wschodniej i zachodniej Demokratycznej Republice Konga, centralnym i południowo-wschodnim Kongu, północnej Angoli, południowo-zachodniej Kenii, wschodniej i zachodniej Ugandzie oraz w Kamerunie[9]. Dwukrotnie stwierdzona w Etiopii, jedno błędne stwierdzenie w Namibii[5].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]- Środowisko
Otwarte sawanny, łąki, także suche, do wysokości 3200 m n.p.m. W Górach Aberdare i górze Kenia może występować na wyższej wysokości. Środowisko, w którym żyje, cechują długie trawy[7].
- Zachowanie
Płomykówka ziemna to ptak nocny i rzadko widuje się ją za dnia w locie. Dzień spędza na ziemi w wysokiej trawie. Udeptując ją, tworzy kopulaste przestrzenie lub nawet kilkumetrowe tunele. Para ptaków może razem przebywać. Jeżeli nie ma wystarczająco jedzenia, ptak ten może udać się na polowanie rankiem lub o zmierzchu. Zawołanie jest skrzeczące, podobne jak u płomykówki zwyczajnej, lecz łagodniejsze[7].
Drapieżnikiem, który może zagrozić temu gatunkowi, jest błotniak afrykański (Circus ranivorus)[10].
- Pożywienie
Wiadomo, że ten gatunek sowy poluje na żółtokreta nadbrzeżnego (Chlorotalpa duthieae), sierściomysz afrykańską (Dasymus incomtus), piaskogrzeba przylądkowego (Georychus capensis), gryzonie z rodzaju Otomys i Mastomys, afrojeża buszmeńskiego (Atelerix frontalis), ryjkonosy, zającowate, nietoperze, bekasy afrykańskie (Gallinago nigripennis), chrząszcze oraz termity[10].
- Lęgi
Płomykówka ziemna wyprowadza lęgi od grudnia do sierpnia[7]. Gniazdo jest zagłębieniem w ziemi wyściełanym trawą. Odchodzą od niego liczne tunele, by ptak mógł z niego wychodzić, nie narażając się na atak drapieżnika. Składa 2–6 jaj[10], zazwyczaj w odstępach dwudniowych. Mają one wymiary 41,1×32,7 mm. Inkubacja (wyłącznie przez samicę) zaczyna się od złożenia pierwszego jaja i trwa 32–42 dni. Pierwsze 10 dni po wykluciu samiec donosi pokarm, a samica karmi pisklęta, potem robią to oba ptaki. Gdy pisklęta mają 28–35 dni, zaczynają chodzić po tunelach. W wieku 7 tygodni rozpoczynają próby latania. Po nauczeniu się pozostają z rodzicami przez 3 tygodnie, aż nie osiągną pełnej samodzielności[7].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje płomykówkę ziemną za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana; w 1999 roku ptak ten opisywany był jako lokalnie pospolity do niezbyt licznego. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tyto capensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b A. Smith. African zoology. „South African quarterly journal”. 2, s. 317, 1834. (ang.).
- ↑ a b Tyto capensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Tytonidae Mathews, 1912 (1866) - płomykówkowate - Barn Owls (wersja: 2018-04-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-04].
- ↑ a b c M.D. Bruce & J.S. Marks: African Grass-Owl (Tyto capensis). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.afgowl1.01. [dostęp 2021-02-22]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Deane P. Levis: African Grass Owl - Tyto capensis. 2012. [dostęp 2013-04-01].
- ↑ Planet of Birds: African Grass Owl (Tyto capensis). [dostęp 2016-03-14]. (ang.).
- ↑ BirdLife International: African Grass-owl Tyto capensis. [dostęp 2013-04-01]. (ang.).
- ↑ a b c Biodiversity Explorer: Tyto capensis (African grass-owl). [dostęp 2020-04-04].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).