Przejdź do zawartości

Najstarsze lokacje miast w Polsce na prawie niemieckim

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lokacje na prawie niemieckim, polegające na organizacji i zabudowie miast nowego typu, to najbardziej charakterystyczne i najważniejsze zjawisko w historii gospodarczej i społecznej ziem polskich XIII wieku[1][2][3].

Inicjatywa lokacyjna należała do władcy (księcia zwierzchniego, króla) oraz rycerzy i duchowieństwa. Pierwszej lokacji dokonał w 1211 r. książę śląski Henryk Brodaty udzielając Złotoryi przywileju korzystania z prawa nadanego w 1188 r. mieszczanom magdeburskim[4].

Poniższa lista przedstawia najstarsze miasta Polski pod względem prawnym, czyli roku uzyskania przez nie praw miejskich.

Miasta lokowane w XIII w. w księstwach piastowskich i na Pomorzu Gdańskim

[edytuj | edytuj kod]

W XIII w. lokowano w księstwach rządzonych przez dynastów piastowskich oraz na Pomorzu Gdańskim 230 miast. Na Śląsku 128 (101 lokacji książęcych, 21 kościelnych, 6 rycerskich), w Wielkopolsce 38 (24 lokacje książęce, 6 kościelnych, 8 rycerskich), w Małopolsce 29 (11 lokacji książęcych, 17 kościelnych, 1 rycerska), w ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej 17 (13 lokacji książęcych, 4 kościelne), na Kujawach i w ziemi dobrzyńskiej 9 (5 lokacji książęcych, 4 kościelne), na Pomorzu Gdańskim 5 (4 lokacje książęce, 1 kościelna) i na Mazowszu 4 (2 lokacje książęce i 2 kościelne)[5]

Miasta lokowane w XIII w. znajdujące się obecnie w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Data otrzymania pouczenia prawnego z Magdeburga.
  2. ↑ Wrocław otrzymywał przywileje lokacyjne dwu lub trzykrotnie, przy czym daty tych lokacji nie są pewne i są dyskutowane przez historyków: po raz pierwszy przez Henryka Brodatego w roku 1226 (lub 1214, bowiem w dokumencie księcia z tego roku wymieniany jest sołtys wrocławski Godinus, co wskazuje, że była to gmina już miejska); prawdopodobnie pomiędzy majem 1241 a marcem 1242 Bolesław II Rogatka rozszerzył znacznie obszar lokowanego miasta; w 1261 książęta Henryk III Biały i Władysław wrocławski nadali miastu prawo magdeburskie.
  3. ↑ Pierwsza wzmianka o prawach hospites lokowanych w mieście pochodzi z 1217 r.
  4. ↑ Pierwsza wzmianka o prawach hospites lokowanych mieście pochodzi z 1217 r.
  5. ↑ Miasto lokowano przed 1223 rokiem; w dokumencie dla klasztoru norbertanek z Rybnika wymieniono przedmieście Cieszyna, z czego wnioskuje się, że miasto już w tym czasie istniało.
  6. ↑ Część badaczy datuje lokację miasta na okres przed 1263 r. zob. J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 188. W starszej literaturze kładziono lokację Cieszyna na lata 1217–1236; F. Popiołek, Dzieje Cieszyna, Cieszyn 1916 – cyt. za: I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 31.
  7. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1223.
  8. ↑ W 1235 r. otrzymano z Halle wykładnię prawa magdeburskiego, w której zwracano się do mieszkańców jako do mieszczan w Nowym Targu.
  9. ↑ Ograniczone prawo miejskie. Pełne prawo magdeburskie dopiero w 1317.
  10. ↑ Data bardzo prawdopodobna, dokument lokacyjny nie zachował się.
  11. ↑ Na prawie flamandzkim.
  12. ↑ Prawo miejskie lwóweckie.
  13. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1234 r.
  14. ↑ Książę Kazimierz, syn Konrada mazowieckiego, otrzymał Kujawy jako wydzieloną przez ojca dzielnicę, obierając Inowrocław na jej stolicę. Między 1237 a 1238 r. lokował tam miasto na prawie magdeburskim.
  15. ↑ Miasto stało się ponownie wsią w latach 1282–1288 przegrywając konkurencję z lepiej położonymi Ząbkowicami Śląskimi.
  16. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu księżnej Anny, wdowy po Henryku Pobożnym z 1242 r.
  17. ↑ Lokacja przed tą datą.
  18. ↑ W dokumencie z 1244 określany jako civitas.
  19. ↑ Data wątpliwa; bardziej prawdopodobne, że miasto otrzymało prawa miejskie dopiero w 1339 lub 1344.
  20. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1253 r.
  21. ↑ Miasto lokowano pomiędzy 1230 r. a 1248 r.
  22. ↑ Lubiąż utracił prawa miejskie w 1844 r.
  23. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1249 r.
  24. ↑ Prawa miejskie otrzymał zapewne przed tą datą.
  25. ↑ Miasto lokował przed 1250 r. Mroczek z Pogorzeli. Ponowna lokacja książęca nastąpiła w 1268.
  26. ↑ Prawa miejskie nadane między 1240 a 1250 przez Bogusza z Pogorzeli. Rozwój miasta datowany dopiero od kolejnej lokacji w 1333.
  27. ↑ Dokument lokacyjny wystawił 1 lutego 1250 r. książę wrocławski Henryk III Biały.
  28. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1251 r.
  29. ↑ Lokację miasta kładzie się na okres przed 1251 rokiem.
  30. ↑ Zezwolenie na lokację wydał 12 marca 1250 r. książę wrocławski Henryk III Biały. Miasto szybko upadło.
  31. ↑ Miasto lokowane przez księcia kujawskiego i łęczyckiego Kazimierza.
  32. ↑ Zezwolenie na lokację wydał w 1250 r. książę wrocławski Henryk III Biały. Dokument lokacyjny wzorowany na Nysie wystawił w 1252 r. biskup wrocławski Tomasz II.
  33. ↑ Zezwolenie na lokację wydał książę Henryk III Biały. Miasto wkrótce upadło.
  34. ↑ Nadanie prawa miejskiego magdeburskiego przez księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego.
  35. ↑ Zezwolenie na lokację wydał 26 lutego 1253 r. książę wrocławski Henryk III biały.
  36. ↑ Nadanie prawa miejskiego magdeburskiego przez księcia wielkopolskiego Przemysła I.
  37. ↑ Wydanie przywileju lokacyjnego przez książąt wielkopolskich: Przemysła I i Bolesława Pobożnego. W 1393 miasto otrzymało prawo magdeburskie i zostało przeniesione na obecną lokalizację na mocy przywileju Władysława II Jagiełły.
  38. ↑ W 1253 r. wzmiankowany jest wójt.
  39. ↑ Miasto stało się ponownie wsią najpóźniej w 1296 r. przegrywając konkurencję z lepiej położonymi Ząbkowicami Śląskimi.
  40. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1253 roku.
  41. ↑ Zezwolenie na lokację na wzór Złotoryi i Lwówka Śląskiego wystawił 15 maja 1253 roku książę wrocławski Henryk III Biały.
  42. ↑ Dokument fundacyjny wystawił biskup wrocławski Tomasz I.
  43. ↑ Pomiędzy 1253 a 1255 r. Pierwszy raz wymieniona jako miasto w 1264 r.
  44. ↑ Lokacja książęca, istnieje jednak podejrzenie, że jest to falsyfikat.
  45. ↑ Data pierwszej wzmianki o mieszczanach sieradzkich.
  46. ↑ Przywilej lokacyjny księcia kujawskiego i łęczyckiego Kazimierza.
  47. ↑ W literaturze toczy się dyskusja na temat ewentualnej wcześniejszej pierwszej lokacji Krakowa, która mogła mieć miejsce ok. 1220 r. (konieczność nowej lokacji w 1257 r. miała wynikać ze zniszczenia miasta wskutek najazdu tatarskiego; świadectwo wcześniejszej lokacji mają stanowić pojawiający się przed 1257 r. w źródłach sołtysi krakowscy). Jeszcze w XIX w. taką tezę postawił Józef Szujski w Kraków aż do początków XV-go wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta, w: Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, wyd. Franciszek Piekosiński, J. Szujski, Kraków 1878; podtrzymywali ją później liczni badacze m.in. H. Münch, Kraków do roku 1257 włącznie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i Historia”, t. VIII, 1958, z. 1, s. 1–40, J. Wyrozumski, Dzieje Krakowa, t. 1: Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków 1992, s. 147–160 czy B. Krasnowolski, Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 355–426. Podsumowanie tej dyskusji (z głosem przeciwko wcześniejszej lokacji): J. Wyrozumski, Lokacja czy lokacje Krakowa na prawie niemieckim?, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 121–151. O przywileju lokacyjnym Bolesława V Wstydliwego z 1257 r. m.in.: B. Wyrozumska, B. Krasnowolski, Wielka lokacja, w: Encyklopedia Krakowa, Kraków–Warszawa 2000, s. 1041–1042. Reprodukcja aktu lokacji (oraz omówienie wraz z literaturą) dostępna jest w Katalogu Skarbów Dziedzictwa Narodowego.
  48. ↑ Wodzisław został lokowany na prawie niemieckim pomiędzy początkiem panowania księcia Władysława opolskiego w 1246 roku, a sprowadzeniem do miasta franciszkanów w 1257. Powszechnie tą ostatnią datę przyjmuje się jako datę lokacji, chociaż najprawdopodobniej nastąpiła ona wcześniej.
  49. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1260 r., gdy lokowano Szprotawę na prawie niemieckim, na wzór Żagania.
  50. ↑ Podawana niekiedy data 1214 (np. [1]) nie ma potwierdzenia w źródłach historycznych.
  51. ↑ Dokument lokacyjny wystawił 22 stycznia 1261 r. książę wrocławski Henryk III Biały.
  52. ↑ Dokument lokacyjny wystawił 9 kwietnia 1263 r. książę Henryk III Biały. W 1327 r. połączone z Wrocławiem.
  53. ↑ Pierwsza nieudana lokacja na prawie niemieckim nastąpiła ok. 1250 r. Powtórnej lokacji na prawie frankońskim dokonał w 1266 r. książę Henryk III Biały.
  54. ↑ Miasto po raz pierwszy wzmiankowane w 1266 r.
  55. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1267 r.
  56. ↑ Miejska strona internetowa podaje, że Kalisz lokowano ok. 1257 r. Historycy przypuszczają, że lokacja Kalisza miała miejsce pomiędzy 1257 a 1268 rokiem. Zob. Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce... Należy jednak pamiętać, że w 1268 Kalisz na pewno posiadał prawa miejskie. Faktycznie nadanie praw miejskich nastąpiło wcześniej – pomiędzy 1257 a 1268 rokiem.
  57. ↑ W 1268 r. Byczyna została lokowana po raz wtóry. Wiązało się to ze zniszczeniem miasta w roku 1241, podczas najazdu Tatarów.
  58. ↑ Dokument lokacji na prawie średzkim wystawił książę Henryk IV Probus 22 września 1268 r.
  59. ↑ Według niektórych historyków Koprzywnica lokowana została w roku 1262 na prawie polskim, a w 1268 r. akt lokacji zmieniono na niemiecki.
  60. ↑ Dokładna data roczna powstania miejscowości nie jest znana. Wzmianki o istnieniu miasta pojawiają się jednak w 1273 r.
  61. ↑ W 1275 r. książę Henryk V Gruby nadał 5 łanów ziemi Alelajdzie, wdowie po byłym zasadźcy Hermanie.
  62. ↑ W 1450 r. Olesno ponownie otrzymało prawa miejskie, w związku ze spłonięciem aktu lokacyjnego w pożarze.
  63. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1276 r.
  64. ↑ Lokacja nastąpiła przed 1276 r.
  65. ↑ Dokładna data roczna nadania praw miejskich miastu nie jest znana. W 1278 r. pojawiają się jednak pierwsze wzmianki na temat Wojnicza jako miasta.
  66. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu Henryka Probusa wystawionego 23 stycznia 1279 r.
  67. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście.
  68. ↑ Lokacja nastąpiła przed 1283 r.
  69. ↑ Miasto Ostrzeszów lokowane zostało w latach 1261–1283. Dokładnej daty tego wydarzenia nie można potwierdzić ze względu na zaginięcie aktu lokacyjnego.
  70. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1285 r.
  71. ↑ Lokacja nastąpiła w latach 1284–1288, najprawdopodobniej w 1285.
  72. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1287 r.
  73. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu z 10 stycznia 1287 r.
  74. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu księcia Henryka V Grubego z 1288 r.
  75. ↑ Miasto było po raz pierwszy wzmiankowane w dokumencie księcia Bolka I z 20 marca 1288 r.
  76. ↑ Miasto lokowano w 1289 r.
  77. ↑ Miasto lokował przed 1290 r. książę Henryk III głogowski.
  78. ↑ Miasto lokował książę Henryk III głogowski.
  79. ↑ Prawa miejskie nadał książę Bolko I.
  80. ↑ Miasto lokował przed 1291 r. książę Henryk III głogowski.
  81. ↑ 10 listopada 1292 r. Mieszko cieszyński nadał prawa miejskie Zatorowi w oparciu o prawo miejskie Cieszyna.
  82. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1295 r.
  83. ↑ Miasto lokował przed 1295 r. książę Henryk III głogowski.
  84. ↑ Pierwsza wzmianka o Szadku jako o mieście pochodzi właśnie z 1295 r.
  85. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1295 r.
  86. ↑ Miasto było lokowane w ostatnich latach XIII w., nie później niż w 1298 r.
  87. ↑ Miasto lokowano ok. roku 1300.
  88. ↑ Miasto lokował przed 1300 r. książę Henryk III głogowski.
  89. ↑ Miasto lokowane wspólnie z Toruniem, tym samym dokumentem lokacyjnym, wystawionym przez wielkiego mistrza Hermanna von Salzę, miało pełnić rolę stolicy Państwa Krzyżackiego; w 1251 r. ponowne wystawienie przywileju lokacyjnego uwzględniającego rosnącą rolę Torunia.
  90. ↑ Lokacja miasta nastąpiła po tym roku.
  91. ↑ Miasto lokowane na prawie chełmińskim, wspólnie z Chełmnem, tym samym przywilejem lokacyjnym, wystawionym przez wielkiego mistrza Hermann von Salzę; w 1251 r. ponowne wystawienie przywileju lokacyjnego ze zmianami uwzględniającymi rosnącą rolę miasta w stosunku do Chełmna.
  92. ↑ Miejscowość w 1234 była wzmiankowana jako miasto, a w 1945 utraciła prawa miejskie.
  93. ↑ Lokacja w latach 1237–1243.
  94. ↑ Miasto otrzymało niepełne prawo lubeckie (uzupełniane do 1343).
  95. ↑ Dokument lokacyjny wystawił prawdopodobnie król Przemysł Ottokar II. Prawa miejskie są potwierdzone dopiero w XIV wieku.
  96. ↑ Nadanie praw miejskich przed tą datą przez biskupa warmińskiego Anzelma. Miasto otrzymało miano Brunsberg (późniejsza nazwa: Braunsberg) na pamiątkę świętego Brunona z Kwerfurtu. Po zniszczeniu przez Prusów w 1260, biskup warmiński Henryk Fleming nadał prawo miejskie lubeckie w 1284 nowej osadzie (ta leżała bliżej ujścia Pasłęki).
  97. ↑ Nadanie prawa miejskiego magdeburskiego przez księcia pomorskiego Barnima I.
  98. ↑ Nadanie prawa miejskiego lubeckiego wspólnie przez księcia pomorskiego Warcisława III i biskupa kamieńskiego Hermanna von Gleichen.
  99. ↑ Od 1948 część Szczecina.
  100. ↑ Miasto lokowane w sąsiedztwie Starego Miasta Torunia, jako osobny organizm miejski; oba miasta połączone administracyjnie w 1454 r.
  101. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1268 r.
  102. ↑ Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1268 r. Utracił prawa miejskie w 1948 r.
  103. ↑ 29 marca 1275 r. jest wzmiankowany wójt kłodzki.
  104. ↑ Około 1295 r.
  105. ↑ Nadanie praw miejskich przed 1298 rokiem.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Benedykt Zientara, Przemiany społeczno-gospodarcze miast w dobie lokacji w Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej, pod red. A. Gieysztora i T. Rosłanowskiego, PWN, Warszawa 1976.
  2. ↑ Maria Bogucka, Henryk Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Ossolineum, Wrocław 1986, ISBN 83-04-01701-6.
  3. ↑ Jan Rutkowski, Historia gospodarcza Polski (do 1864 4.), Książka i Wiedza, Warszawa 1953.
  4. ↑ Historia Złotoryi. Złotoryja on-line. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  5. ↑ a b c d e f g h i Maria Bogucka, Henryk Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1986, s. 84–88, ISBN 83-0401701-6, OCLC 835853938.
  6. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 608; Dzieje Złotoryi, pod redakcją R. Gładkiewicza, Złotoryja-Wrocław 1997, s. 33–34.
  7. ↑ Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2000, ISBN 83-7023-749-5, s. 462, Jan Drabina, Miasta śląskie w średniowieczu, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1987, ISBN 83-216-0711-X, s. 183–186 oraz Archiwum Państwowe we Wrocławiu.
  8. ↑ M. Zlat, Lwówek Śląski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961, s. 12.
  9. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 56.
  10. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 69.
  11. ↑ A. Krzywańska, Sobótka i okolice, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 41.
  12. ↑ I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 31–32.
  13. ↑ J. Kębłowski, Nysa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 9.
  14. ↑ Środa Śląska dzieje miasta wina i skarbów, pod redakcją R. Żerelika, Wrocław 2006, s. 51.
  15. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 185.
  16. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 639.
  17. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 343.
  18. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 164.
  19. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 577.
  20. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 210.
  21. ↑ Historia [online], toszek.pl [dostęp 2024-08-15] (pol.).
  22. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 498.
  23. ↑ Dzieje Inowrocławia, pod redakcją Mariana Biskupa, PWN, Poznań 1978, t. I, s. 139.
  24. ↑ Dobrzyń nad Wisłą. PlanMiasta.net. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  25. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 507.
  26. ↑ a b J. Organiściak, T. Dudziak, M. Dziedzic, Ząbkowickie opowieści, t. 3, Okolice Ząbkowic Śląskich. Monografia krajoznawcza, Ząbkowice Śląskie 1997, s. 131.
  27. ↑ Strzegom. Zarys historii miasta i regionu, pod red. K. Matwijowskiego, Wrocław-Strzegom 1998, s. 45.
  28. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 222.
  29. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 659.
  30. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 443.
  31. ↑ Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria nowa, t. IV, Województwo wrocławskie, z. 3, Milicz, Żmigród, Twardogóra i okolice, Warszawa 1997, s. 45.
  32. ↑ Historia powiatu wałeckiego. powiatwalecki.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-30)]..
  33. ↑ S. Cyraniak, Międzyrzecz na przestrzeni dziejów, Międzyrzecz 2003
  34. ↑ K. Kalinowski, Lubiąż, Wrocław-warszawa-Kraków 1970, s. 12.
  35. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 263.
  36. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 142; A. Jureczko, Henryk III Biały, książę wrocławski (1247–1266), Kraków 2007, s. 136.
  37. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 313.
  38. ↑ T. Jurek, Rodowód Pogorzelów, Kraków 2005, s. 42; Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VII, Województwo opolskie, z. 3 Powiat grodkowski, Warszawa 1964, s. 13.
  39. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 172.
  40. ↑ a b c d e f g A. Jureczko, Henryk III Biały, książę wrocławski (1247–1266), Kraków 2007, s. 136.
  41. ↑ Bolesławiec. Zarys monografii miasta, pod redakcją T. Bugaja i K. Matwijowskiego, Wrocław-Bolesławiec 2001, s. 30.
  42. ↑ A. Wędzki, Początki reformy miejskiej w środkowej Europie do połowy XIII wieku: Słowiańszczyzna Zachodnia, Warszawa – Poznań 1974, s. 155.
  43. ↑ a b c d Zbyszko Górczak, Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002
  44. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. II, s. 340.
  45. ↑ Zob. A. Jureczko, Henryk III Biały, książę wrocławski (1247–1266), Kraków 2007, s. 136.
  46. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 632.
  47. ↑ Głogów. Zarys monografii miasta, Wrocław-Głogów 1994, s. 97.
  48. ↑ Oleśnica. Monografia miasta i okolic, pod redakcją S. Michalkiewicza, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 39.
  49. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 195.
  50. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 308.
  51. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 21, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Przedgórze Paczkowskie, cz. N-Ż, pod redakcją M. Staffy, Wrocław 2008, s. 213.
  52. ↑ M. Zlat, Ziębice, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, s. 7.
  53. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 173.
  54. ↑ B. Steinborn, Otmuchów, Paczków, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1982, s. 122.
  55. ↑ Legnica. Zarys monografii miasta, pod red. S. Dąbrowskiego, Wrocław-Legnica 1998, s. 21.
  56. ↑ Oskar Lange, Lokacja miast Wielkopolski właściwej na prawie niemieckim w wiekach średnich (z mapą) („Pamiętnik Historyczno-Prawny”, t. 1, z. 5), Lwów 1925, s. 18.
  57. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 74.
  58. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 87.
  59. ↑ Historia Włocławka. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  60. ↑ T. Ślawski: Biecz. Szkice historyczne. Biecz: 2002.
  61. ↑ Józef Szujski Kraków aż do początków XV-go wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta, w: Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, wyd. Franciszek Piekosiński, J. Szujski, Kraków 1878.
  62. ↑ H. Münch, Kraków do roku 1257 włącznie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i Historia”, t. VIII, 1958, z. 1, s. 1–40.
  63. ↑ Jerzy Lesław Wyrozumski Dzieje Krakowa, t. 1: Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków 1992, s. 147–160.
  64. ↑ B. Krasnowolski, Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 355–426.
  65. ↑ J. Wyrozumski, Lokacja czy lokacje Krakowa na prawie niemieckim?, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 121–151.
  66. ↑ B. Wyrozumska, B. Krasnowolski, Wielka lokacja, w: Encyklopedia Krakowa, Kraków–Warszawa 2000, s. 1041–1042.
  67. ↑ Katalog Skarbów Dziedzictwa Narodowego.
  68. ↑ Historia-Pobiedziska. pobiedziska.pl. [dostęp 2014-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-04)]. (pol.).
  69. ↑ Ludwik Musioł, Wodzisław 1257–1957, Katowice 1957.
  70. ↑ Wołów. Zarys monografii miasta, pod red. E. Kościk, Wrocław-Wołów 2002, s. 62.
  71. ↑ L.Musioł, Parafia mysłowicka. Uzupełnienie i sprostowanie do pracy ks. Kudery: Historia parafii mysłowickiej, Mysłowice 1956.
  72. ↑ Historia Pyskowic. pyskowice.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  73. ↑ a b Dziedzictwo artystyczne Żagania, pod redakcją B. Czechowicza i M. Konopnickiej, Wrocław-Zielona Góra-Żagań 2006, s. 19.
  74. ↑ Historia miasta Tczewa. tczew.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  75. ↑ Wleń, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-01-08].
  76. ↑ Marek Mrozowski: Czeladź – najkrótsza historia miasta. Czeladź: 2006. ISBN 83-921848-7-4.
  77. ↑ Historia Połańca. polaniec.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  78. ↑ Historia Skaryszewa. Urząd Miasta i Gminy Skaryszew. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  79. ↑ Historia Krzanowic. Urząd Miejski Krzanowice. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  80. ↑ Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria nowa, t. IV, Województwo wrocławskie, z. 1, Oleśnica, Bierutów i okolice, Warszawa 1983, s. 1.
  81. ↑ Dzierżoniów. Zarys monografii miasta, pod redakcją S. Dąbrowskiego, Wrocław-Dzierżoniów 1998, s. 50.
  82. ↑ Historia Radomska. noworadomsk.pl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  83. ↑ Historia miasta Łęczyca. wirtualnysztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  84. ↑ Historia Skały. Gmina Skała. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  85. ↑ Świdnica. Zarys monografii miasta, pod red. W. Korty, Wrocław-Świdnica 1995, s. 55.
  86. ↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 104.
  87. ↑ Historia miasta Kalisz. Kalisz. [dostęp 2016-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-30)]. (pol.).
  88. ↑ Historia miejscowości Byczyna. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  89. ↑ Gniewkowo – opis, położenie, historia. Galeria zdjęć polskich miast. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  90. ↑ Schlesisches Urkundenbuch, Bd. 4, Köln-Wien 1988, nr 342, s. 227–228. Tłumaczenie niemieckie dokumentu Chronik der Stadt Grottkau, Grottkau 1867, s. 16–17.
  91. ↑ Historia miejscowości Koprzywnica. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  92. ↑ Rys historyczny – gmina Woźniki. Gmina Woźniki. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  93. ↑ Historia miejscowości Jędrzejów. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  94. ↑ Administrator, Skorogoszcz – Daty i fakty [online], skorogoszcz.pl [dostęp 2017-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-06].
  95. ↑ Historia miejscowości | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-12-29].
  96. ↑ Historia Miasta Oświęcim. Centrum Informacji Turystycznej w Oświęcimiu. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  97. ↑ I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 35.
  98. ↑ Historia Wolborza. Gmina Wolbórz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  99. ↑ Historia miasta Wschowa. Miasto i Gmina Wschowa. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  100. ↑ Historia Starego Sącza. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  101. ↑ Historia Głubczyc. Miasto i Gmina Głubczyce. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  102. ↑ J. Rybotycki, Jawor od A do Z, t. 1, Jawor 1997, s. 157.
  103. ↑ Historia miejscowości Krapkowice. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  104. ↑ Rys historyczny Olesna. olesno.pl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  105. ↑ O. Czerner, J. Rozpędowski, Bolków i Świny, Wrocław 1960, s. 9.
  106. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 310.
  107. ↑ Rys historyczny Pajęczna. Urząd Miasta i Gminy Pajęczno. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  108. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50-51.
  109. ↑ Historia miasta i gminy Siewierz. Miasto i Gmina Siewierz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  110. ↑ Historia miasta Kęty. Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  111. ↑ Historia miasta Gostynia. zycie-gostynia.pl. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-05)]. (pol.).
  112. ↑ Historia Wojnicza. Szkoła Podstawowa im. Św. Jana Kantego w Wojniczu. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  113. ↑ Historia miejscowości Nowe Brzesko. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  114. ↑ Historia miejscowości Prudnik. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  115. ↑ Świebodzice. Zarys monografii miasta, pod red. K. Matwijowskiego, Wrocław-Świebodzice 2001, s. 45.
  116. ↑ Szkice z dziejów miasta Przemków. Historia Przemkowa. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-16)]. (pol.).
  117. ↑ Historia Rogoźna. Oficjalna strona rady gminy Rogoźno. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  118. ↑ Niemcza. Wielka historia małego miasta, Wrocław 2002, s. 40.
  119. ↑ Historia miasta Opatów. Urząd Miasta i Gminy Opatów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  120. ↑ Historia miejscowości Wieluń. wirtualny sztetl. (pol.).
  121. ↑ Krótka historia Koźmina Wielkopolskiego [online], UMiG Koźmin Wielkopolski [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  122. ↑ Koźmin Wielkopolski, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-01-08].
  123. ↑ Historia Kępna. Miasto i Gmina Kępno. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-05)]. (pol.).
  124. ↑ J. Domska, Niemodlin i ziemia niemodlińska od 1224 roku do początków XX wieku, Opole-Niemodlin 1998, s. 10.
  125. ↑ Historia Ostrzeszowa. Urząd Miasta i Gminy Ostrzeszów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  126. ↑ Pleszew – dzieje miasta. Region Wielkopolska. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  127. ↑ Historia Żerkowa. Gmina Żerków. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  128. ↑ J. Drabina, Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000, s. 270.
  129. ↑ Wołów. Zarys monografii miasta, pod red. E. Kościk, Wrocław-Wołów 2002, s. 63.
  130. ↑ Historia Strzelec Krajeńskich. Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  131. ↑ Rys historyczny Sławkowa. Urząd Miasta Sławków. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  132. ↑ Historia miasta. Miasto Busko-Zdrój. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  133. ↑ Inwentaryzacja krajoznawcza województwa wrocławskiego, z. 16, Gmina Prusice, Wrocław 1993, s. 15.
  134. ↑ J. Organiściak, Ząbkowickie opowieści, cz. 1, Z dziejów miasta, Ząbkowice Śląskie 1995, s. 9.
  135. ↑ Historia miasta Zgierz. Miasto Zgierz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  136. ↑ Chojnów dawniej i dziś. Szkice i materiały, pod redakcją R. Gładkiewicza, Chojnów-Wrocław 1992, s. 135.
  137. ↑ Jelenia Góra. Zarys rozwoju miasta, pod redakcją Z. Kwaśnego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989, s. 26.
  138. ↑ Historia miejscowości Kościan. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  139. ↑ J.Groger, „Kiedy miasto przestało być twierdzą”, Heilbad 2005 s. 10.
  140. ↑ Historia miejscowości – Informacje o mieście – Krobia – Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2016-02-25].
  141. ↑ Informacje o Miechowie. Gmina i Miasto Miechów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  142. ↑ a b c d e f T. Jurek, Dziedzic Królestwa Polskiego książę głogowski Henryk (1274–1309), Kraków 2006, s. 156.
  143. ↑ Historia miasta Słupca. Miasto Słupca. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  144. ↑ Historia miejscowości Strzelce Opolskie. wirtualny sztetl. (pol.).
  145. ↑ Uniejów. Powiat Poddębicki. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  146. ↑ Historia Wieliczki. Miasto i Gmina Wieliczka. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  147. ↑ Marcin Tujdowski, Kłopotliwe dziedzictwo kulturowe na Ziemiach Zachodnich i Północnych (ekspertyza), „Rocznik Ziem Zachodnich”, 1, 2017, s. 781–782, DOI: 10.26774/rzz.212, ISSN 2544-8714.
  148. ↑ J. Bachmiński, Gryfów, Gryf, Lubomierz, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964, s. 125.
  149. ↑ Historia Piotrkowa Trybunalskiego. Miasto Piotrków Trybunalski. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)]. (pol.).
  150. ↑ Kamienna Góra. Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, pod redakcją S. Michalkiewicza, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985, s. 35.
  151. ↑ Historia Lubawki. Miasto Lubawka. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  152. ↑ Krótka historia Nowego Sącza. Urząd Miasta Nowy Sącz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  153. ↑ Historia Strzelina. Miasto i Gmina Strzelin. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  154. ↑ I. Panic, Studia z dziejów Skoczowa w średniowieczu, Cieszyn 1997, s. 32.
  155. ↑ Historia – Witamy w Koninie.
  156. ↑ Gorzów Śląski – historia. Urząd Miejski Gorzowa Wielkopolskiego. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  157. ↑ Historia Janowca Wielkopolskiego. Miasto i Gmina Janowiec Wielkopolski. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  158. ↑ Lubin. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków, pod redakcją K. Matwijowskiego, Wrocław-Lubin 1996, s. 47.
  159. ↑ Historia Skwierzyny. Skwierzyna. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-17)]. (pol.).
  160. ↑ Historia miejscowości Szadek. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  161. ↑ S. Kozak, B. Steinborn, Złotoryja, Chojnów, Świerzawa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971, s. 97.
  162. ↑ Historia Sulejowa. Gmina Sulejów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  163. ↑ Historia Baborowa. Gmina Baborów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  164. ↑ Historia Łowicza. Gmina Łowicz. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  165. ↑ Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria nowa, t. IV, Województwo wrocławskie, z. 2, Sobótka, Kąty Wrocławskie, Warszawa 1991, s. 33.
  166. ↑ Historia Nakła nad Notecią. Gmina Nakło nad Notecią. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  167. ↑ Historia Olkusza. Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  168. ↑ T. Chrzanowski, Bardo, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 17.
  169. ↑ Historia miejscowości Lubliniec. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  170. ↑ Historia miejscowości Warszawa. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  171. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 314.
  172. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 385.
  173. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. II, s. 346.
  174. ↑ Gmina Banie - Geneza herbu Gminy Banie
  175. ↑ M. Dygo, Studia nad początkami władztwa zakonu niemieckiego w Prusach 1226-1259, Warszawa 1992, s. 164.
  176. ↑ M. Musiał-Karg, Współpraca transgraniczna w miastach podzielonych na przykładzie Słubfurtu i Gubien, w: Polska: Pięć lat w Unii Europejskiej, red. St. Konopacki, Łódź, 2009, s. 176.
  177. ↑ Zenkner J.Stargard. Klejnot na Pomorskim Szlaku, Stargard 2006, s. 9.
  178. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 404.
  179. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 375.
  180. ↑ W. Bena, Polskie Górne Łużyce, Zgorzelec 2003, s. 489–490.
  181. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 113.
  182. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 421.
  183. ↑ Historia miejscowości Chojna. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  184. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 583.
  185. ↑ Gorzów Wielkopolski. Gorzów przez wieki. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  186. ↑ Historia miejscowości Dąbie. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  187. ↑ Historia Polic. police.pl. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-05)]. (pol.).
  188. ↑ Spojrzenie w przeszłość – Żary. miasto Żary. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  189. ↑ Historia miejscowości Gryfice. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  190. ↑ Pyrzyce - Historia. Urząd Miejski w Pyrzycach. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
  191. ↑ Historia Słupska. Nasze miasto - Słupsk. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-20)]. (pol.).
  192. ↑ Historia Koszalina. Miasto Koszalin. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  193. ↑ O Goleniowie. Miasto Goleniów. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  194. ↑ W. Bena, Polskie Górne Łużyce, Zgorzelec 2003, s. 257.
  195. ↑ W. Bena, Polskie Górne Łużyce, Zgorzelec 2003, s. 428, 431.
  196. ↑ Historia Myśliborza. Miasto i Gmina Myślibórz. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-04)]. (pol.).
  197. ↑ Historia Kamienia Pomorskiego. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  198. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod redakcją R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 38.
  199. ↑ Rys historyczny Kowalewa Pomorskiego. Urząd Miejski w Kowalewie Pomorskim. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  200. ↑ Martin Wehrmann, Geschichte von Pommern, T. I, s. 111, Dr. Henning Graf von Borcke, "Unser Pommerland" vom Juli/August 1931 S. 261, Herbert Rudolf von Bismarck, Krätschmann, 675 Jahre deutsche Stadt Labes. PBr., 2, 1950, Nr. 9, S. 3 f.
  201. ↑ Historia miejscowości Płoty. Miasto i Gmina Płoty. [dostęp 2014-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-23)]. (pol.).
  202. ↑ Historia miejscowości Trzebiatów. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  203. ↑ Historia Barlinka. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  204. ↑ Historia Maszewa. Miasto i Gmina Maszewo. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  205. ↑ Małgorzata Grzenda: Wolin. Historia miejscowości. [w:] Wirtualny Sztelt [on-line]. 2009-05-05. [dostęp 2014-02-02].
  206. ↑ Historia miasta Trzcińsko Zdrój. Miasto i Gmina Trzcińsko Zdrój. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  207. ↑ Historia miasta Lubsko. Miasto Lubsko. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  208. ↑ Historia miejscowości Choszczno. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  209. ↑ Historia miasta Malborka. visitmalbork.pl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  210. ↑ Historia miejscowości Resko. wirtualny sztetl. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  211. ↑ Zarys historii Pełczyc. Izba Historyczna w Pełczycach. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  212. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 322.
  213. ↑ Kisielice - informacje ogólne. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  214. ↑ Nowe Warpno - opis, położenie, historia. Galeria zdjęć polskich miast. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  215. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 598.
  216. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 579.
  217. ↑ Historia Pasłęka. zabytkowypaslek.com. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
  218. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965, t. I, s. 312.
  219. ↑ Od wieków średnich po współczesność. Miasto Białogard. [dostęp 2014-05-05]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Najstarsze_lokacje_miast_w_Polsce_na_prawie_niemieckim&oldid=74549502”