Mikołaj Czyżewski
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1 października 1890 |
| Data i miejsce śmierci |
1 grudnia 1954 |
| Profesor | |
| Specjalność: metalurg | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
| |
Mikołaj Czyżewski (ur. 1 października 1890 w Hadziaczu, zm. 1 grudnia 1954 w Krakowie) – polski metalurg, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Pawła[1] (zm. 1925), urzędnika, i Zofii z Rubisów[2]. W 1910 ukończył gimnazjum w Kijowie[3]. Studiował na Wydziale Chemii Kijowskiego Instytutu Politechnicznego i w 1915 roku uzyskał absolutorium, jednakże wybuch I wojny światowej nie pozwolił na ukończenie studiów. W latach 1914–1917 służył w wojsku rosyjskim, w latach 1917–1921 w armii Ukraińskiej Republiki Ludowej. Później wyemigrował do Polski[3]. W 1924 roku rozpoczął studia na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczej. W 1928 roku zdał egzamin dyplomowy i uzyskał stopień inżyniera metalurga. Od 1 października 1923 roku, funkcję zastępcy asystenta w Zakładzie Opałoznawstwa Wydziału Hutniczego. W 1929 roku został powołany na stanowisko młodszego asystenta. W 1933 roku uzyskał obywatelstwo polskie[4]. W 1934 roku na Wydziale Hutniczym AG otrzymał stopień doktora nauk technicznych. W 1935 roku habilitował się i został docentem koksownictwa oraz technologii ciepła i paliwa.
6 listopada 1939 roku aresztowany podczas akcji Sonderaktion Krakau, został szybko zwolniony jako przyznający się do narodowości ukraińskiej. Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Krakowie i od 1940 roku wykładał w Państwowej Szkole Technicznej Górniczo-Hutniczo-Mierniczej.
W 1945 roku zorganizował w AGH Katedrę Odlewnictwa, zostając w 1946 roku jej pierwszym profesorem nadzwyczajnym. W latach 1951–1953 był dziekanem Wydziału Odlewnictwa.
Był członkiem Stowarzyszenia Naukowo-Technicznego Odlewników Polskich, a po przekształceniu go w 1951 w Stowarzyszenie Techników Odlewników Polskich jego prezesem do końca życia. Należał do kolegium redakcyjnego „Przeglądu Odlewnictwa”[3].
Autor prac z dziedziny koksownictwa i odlewnictwa, między innymi pracy Skład i własności koksów górnośląskich. Czyżewski przyczynił się do modernizacji odlewni w Polsce.
Zmarł w Krakowie, pochowany 4 grudnia 1954 roku na cmentarzu Rakowickim[5] (kwatera XXXVII-4-9)[6].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Zasługi (28 września1954)[1]
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za prace związane z otrzymywaniem wysokojakościowego żeliwa modyfikowanego (1951)[3]
- Nagroda Państwowa III stopnia za osiągnięcia w dziedzinie teorii pracy żeliwiaka (1952)[7]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]4 maja 1958 roku w gmachu podgórskim Wydziału Odlewnictwa AGH uroczyście odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci prof. Mikołaja Czyżewskiego, ufundowaną przez Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich, a wykonaną przez artystę rzeźbiarza Józefa Galicę. Od 1974 roku tablica ta znajduje się w nowej siedzibie Wydziału Odlewnictwa przy ul. Reymonta 23[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
- ↑ Mikołaj Czyżewski M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-07-24].
- ↑ a b c d Czyżewski Mikołaj Giganci Nauki [dostęp 2024-07-24].
- ↑ Mikołaj Czyżewski – Historia AGH [online], historia.agh.edu.pl [dostęp 2024-07-24].
- ↑ Dr inż. Mikołaj Czyżewski profesor Akademii Górniczo-Hutniczej, organizator i b. dziekan Wydz. Odlewnictwa [...] zmarł dnia 1 grudnia 1954 roku [...], 2 marca 1954 [dostęp 2024-07-24].
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2024-07-24].
- ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-07-24].
- ↑ Hieronim Sieński. Tablice – pamięć wiecznie żywa – część XVIII. Profesor Mikołaj Czyżewski. „Biuletyn AGH – Magazyn Informacyjny Akademii Górniczo-Hutniczej”. Nr 84, s. 24–25, grudzień 2014. Kraków. ISSN 1898-9624. [dostęp 2024-07-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Encyklopedia PWN, Tom 1, Warszawa 1991.
- Helena i Jerzy Piaskowscy (H. J. P.), Czyżewski Mikołaj, [w:] Słownik polskich pionierów techniki (pod redakcją Bolesława Orłowskiego), Katowice 1984, s. 49–50.
- Życiorysy profesorów i asystentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1919–1964). red. Michał Odlanicki-Poczobutt. Kraków 1965, s. 62–66.