Makonde
Makonde – grupa etniczna w południowo-wschodniej Tanzanii i północnym Mozambiku. W 1993 roku ich liczebność wynosiła ok. 1,3 mln osób. Makonde posługują się językiem makonde z rodziny bantu, kultywują tradycyjne wierzenia afrykańskie, część przyjęła także chrześcijaństwo lub islam. Podstawą gospodarki jest uprawa kukurydzy, manioku i sorgo, w mniejszym zakresie także myślistwo i łowiectwo. Struktura społeczna opiera się na poligynicznych rodach matrylinearnych. Wspólnoty plemienne zarządzane są przez starszyznę.
Sztuka Makonde
[edytuj | edytuj kod]
Makonde zachowali dawne tradycje rzemieślnicze – trudnią się garcarstwem, plecionkarstwem i obróbką drewna. Bogaty jest także ich folklor muzyczny.
Dzieła snycerskie ludu Makonde odznaczają się wysokim poziomem artystycznym. Rzeźby wykonane w drewnie dzielą się na trzy podstawowe formy:
- maski mapiko (liczba pojedyncza lipiko), rzeźbione najczęściej z jednego kawałka drzewa hebanowego, przedstawiające duchy przodków shetani i używane podczas rytualnych tańców[1];
- antropomorficzne czy zoomorficzne figury przedstawiające duchy shetani;
- rzeźbione przedmioty codziennego użytku.
Na bazie tradycyjnej sztuki powstała tzw. współczesna sztuka Makonde, charakteryzująca się większym stopniem abstrakcji. Artystą cieszącym się międzynarodową sławą jest George Lilanga.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krystyna Damm, Aldona Mikusińska (red.), Ludy i języki świata, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000 (PWN Leksykon), s. 135, ISBN 83-01-13070-9, OCLC 830240260 (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sztuka Makonde. bushdrums.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-27)]. (ang.).
- Maski Makonde. bluegecko.org. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
- Rzeźby Makonde. blackwoodconservation.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-26)]. (ang.).