Laguna
Laguna (z włoskiego) – część morza odcięta od niego przez barierę (lido, rafę barierową lub atol)[1], tworząca w ten sposób śródlądowy zbiornik wodny położony przeważnie wzdłuż wybrzeża. Laguna posiada jedno lub więcej, przynajmniej okresowe[2], połączenie z morzem, ale o bardzo ograniczonej przepustowości. Te dwie cechy (oddzielenie przez barierę i połączenie z morzem) odróżniają lagunę od estuarium[3]. Laguny stanowią ok. 13% linii brzegowej na świecie[2].
Laguny są przeważnie płytkie[4], dlatego na terenach o dużej różnicy pomiędzy przypływem i odpływem ich dna są odsłaniane podczas odpływu[1]. Okresowo suche dno laguny nosi nazwę wattu. Z upływem czasu laguny ulegają stopniowemu zamulaniu, zmieniają się w bagniska i torfowiska[1]. Parowanie wód laguny w klimacie suchym prowadzi do odkładania się złóż soli[1].
Na powstawanie laguny wpływ mają: energia fal uderzających w barierę, zasięg pływów na wysokości otwartego wybrzeża i na wysokości laguny, różnica poziomów wody podczas odpływu i przypływu, zasobność i rodzaj osadu. Sedymentacja w lagunach podległa głównie pływom i stratyfikacji prądów w samej lagunie[3].
Laguny są obiektem ścisłego zainteresowania naukowego dopiero od lat 70. XX wieku. Pierwsze udokumentowane sympozjum naukowe dotyczące lagun miało miejsce w 1967[2].
Laguny w Polsce
[edytuj | edytuj kod]Na polskim odcinku południowego wybrzeża Morza Bałtyckiego znajduje się kilka obiektów, które ze względu na charakterystykę i sposób powstania spełniają definicję lagun. Są one tradycyjnie nazywane zalewami lub jeziorami przybrzeżnymi[5].
Zalewy: Zalew Szczeciński, Zalew Wiślany, Zalew Pucki[a]
Jeziora: Resko Przymorskie, Jamno, Bukowo, Kopań, Wicko, Gardno, Łebsko, Sarbsko
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Niektóre publikacje klasyfikują Zalew Pucki jako płytką zatokę morską, a nie lagunę. Patrz np. Natura 2000: Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d laguna, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-27].
- ↑ a b c Federico Ignacio Isla: Coastal lagoons. Encyclopedia of Life Support Systems UNESCO. [dostęp 2017-03-08]. (ang.).
- ↑ a b Jack Morelock: Coastal barriers. Department of Marine Sciences Puerto Rico University. [dostęp 2017-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-01)]. (ang.).
- ↑ lagoon, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-27] (ang.).
- ↑ Grażyna Miotk-Szpiganowicz, Joanna Zachowicz, Szymon Uścinowicz, Nowe spojrzenie na rozwój zbiorników przybrzeżnych południowego Bałtyku, „Studia Limnologica et Telmatologica”, 1 (2), 2007.