Konkatedra Matki Bożej Zwycięskiej w Warszawie
 nr rej. 983 A z dnia 23.06.1979[1]
| |||||||||
| konkatedra, kościół parafialny | |||||||||
.JPG) Konkatedra Matki Boskiej Zwycięskiej | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Wezwanie |
Matki Boskiej Zwycięskiej | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||
 52°14′47,08″N 21°03′10,24″E/52,246411 21,052844
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Konkatedra Matki Boskiej Zwycięskiej w Warszawie – kościół rzymskokatolickiej parafii Bożego Ciała na warszawskim Kamionku znajdujący się przy ulicy Grochowskiej 365.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej został zbudowany w pobliżu dawnego pola elekcyjnego, w miejscu, gdzie do XVIII wieku stał najstarszy kościół na Pradze, a później kaplica cmentarna, od 1917 pełniąca rolę kościoła parafialnego.
Świątynię wzniesiono według projektu Konstantego Jakimowicza w latach 1929–1931 w stylu modernistycznym z elementami architektury romańskiej jako wotum za zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Budowa nigdy nie została ukończona w zamierzonej formie. Nie wzniesiono bowiem zaprojektowanej przez architekta wysokiej dzwonnicy oraz krużganka mającego połączyć kościół i plebanię.
W 1979 roku kościół został wpisany do rejestru zabytków[1].
Od 1992 roku świątynia jest konkatedrą diecezji warszawsko-praskiej.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Kościół został wzniesiony w układzie bazylikowym. Posiada trójdzielną fasadę, której część środkowa jest dodatkowo ryzalitowana i ozdobiona strunowym laskowaniem, tworzącym formę krzyża łacińskiego. Ponad krzyżem widnieje herb Piusa XI, który przed wyborem na papieża był nuncjuszem apostolskim w Polsce.
Elewacje boczne świątyni zostały ozdobione wysokimi, boniowanymi cokołami, ponad którymi umieszczone są wysokie, zamknięte łukiem okna.
We wnętrzu kościoła znajdują się projektowane przez Józefa Trenarowskiego ołtarze i ambona, oraz niezwykle cenne w skali miasta zabytki malarstwa:
- XVII-wieczny obraz szkoły polskiej Święty Kazimierz
- trzy obrazy pędzla Adama Styki
- renesansowy tryptyk szkoły włoskiej z 1492 podarowany przez rodzinę Lubomirskich w 1933 przedstawiający zasiadającą na tronie Madonnę z Dzieciątkiem adorowaną przez Świętą Katarzynę ze Sieny, a w skrzydłach bocznych Świętego Wincentego z Ferrary oraz Świętego Ambrożego.
Na fasadzie kościoła umieszczono wiele tablic pamiątkowych m.in. upamiętniające pochowanych na cmentarzu Kamionkowskim, dwie wolne elekcje na terenie wsi Kamion oraz Romana Dmowskiego, który urodził się na Kamionku. Wśród nich znajduje się tablica z płaskorzeźbą przedstawiającą gen. broni Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego, dowódcy obrony Lwowa w latach 1918–1919 i szefa Sztabu Generalnego WP podczas bitwy warszawskiej 1920 roku. Jest to jedyny pomnik gen. Rozwadowskiego w Polsce.
Pomnik katyński
[edytuj | edytuj kod]Przed kościołem znajduje się pomnik upamiętniający ofiary zbrodni katyńskiej zamordowane wiosną 1940 roku przez radziecką policję polityczną NKWD[2]. Autorami monumentu, którego głównym elementem jest granitowy krzyż, są artyści rzeźbiarze Adam Myjak i Janusz Pastwa; na pomniku znajduje się napis: Żołnierzom polskim spoczywającym w ziemi katyńskiej[3].
Pomnik ten powstał w pierwszej połowie lat 80. XX wieku i pierwotnie miał stanąć w Dolince Katyńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, lecz władze PRL zażądały od artystów zmiany napisu na fałszywy, przypisujący sprawstwo zbrodni katyńskiej Niemcom[3]. Adam Myjak i Janusz Pastwa nie wyrazili na to zgody i stworzony przez nich monument został wywieziony z Dolinki Katyńskiej i umieszczony na kilka lat w magazynach cmentarza Powązkowskiego[2]. W 1995 roku pomnik ustawiono przed kościołem na Kamionku z inicjatywy Stefana Melaka[3]. W wyniku skomplikowanej historii monumentu, w swojej obecnej formie jest on niepełny, pozbawiony części elementów zawartych w pierwotnym projekcie autorów[3].
Inne informacje
[edytuj | edytuj kod]- Wieloletnim proboszczem parafii na Kamionku był biskup Zbigniew Józef Kraszewski.
- Istniejąca przy konkatedrze parafia i cmentarz Kamionkowski są jednymi z najstarszych w Polsce. Parafia na Kamionku została założona prawdopodobnie w XII wieku, cmentarz przykościelny istnieje od XIII lub XIV wieku.
- Na przykatedralnym cmentarzu pochowani są powstańcy i obrońcy Warszawy, ofiary bitwy ze Szwedami (1656), Rzezi Pragi (1794) i Bitwy pod Olszynką Grochowską (1831). Spoczywają tutaj m.in. gen. Jakub Jasiński i gen. Tadeusz Korsak.
- Do sierpnia 2018 na ogrodzeniu terenu kościoła znajdowały się ceramiczne stacje drogi różańcowej, umieszczone tam podczas rearanżacji cmentarza w połowie lat. 70. XX wieku. Zlikwidowano je w związku z remontem ogrodzenia[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 31 marca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 11. [dostęp 2024-07-20].
- ↑ a b Andrzej Przewoźnik, Jolanta Adamska, Katyń. Zbrodnia, prawda, pamięć, Warszawa: Świat Książki, 2010, s. 424, ISBN 978-83-247-2036-1, OCLC 750956033.
- ↑ a b c d Adam Myjak: Konkurs na pomnik katyński, [w:] Kombatant, nr 4 (244), 2011, str. 9–12
- ↑ Tomasz Urzykowski: Zniszczono ceramiczne stacje drogi różańcowej przy kościele Matki Bożej Zwycięskiej. "Były elementem lokalnego dziedzictwa". warszawa.wyborcza.pl, 2018-08-29. [dostęp 2018-09-02].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Konstanty Jakimowicz: Projekt kościoła na Kamionku inżyniera K. Jakimowicza. Zbiory NAC on-line. [dostęp 2014-12-01].
- Budowa kościoła pw. Matki Boskiej Zwycięskiej przy ulicy Grochowskiej w Warszawie. Zbiory NAC on-line, 1930. [dostęp 2014-12-01].
- Zdjęcia konkatedry w 2021 roku