Kościół św. Elżbiety w Jutrosinie

Kościół św. Elżbiety w Jutrosinie
	nr rej. 301/Wlkp/A z dnia 10.08.1987
	kościół parafialny
	; widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Jutrosin
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Elżbiety w Jutrosinie
Wezwanie	św. Elżbiety
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1900
Data zakończenia budowy	1902
Data poświęcenia	1908
Fundator	Zdzisław Czartoryski
Dane świątyni
Styl	neoromanizm
Architekt	Tomasz Pajzderski
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Liczba naw	1
	Położenie na mapie Jutrosina Kościół św. Elżbiety w Jutrosinie
	Położenie na mapie Polski Kościół św. Elżbiety w Jutrosinie
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kościół św. Elżbiety w Jutrosinie
	Położenie na mapie powiatu rawickiego Kościół św. Elżbiety w Jutrosinie
	Położenie na mapie gminy Jutrosin Kościół św. Elżbiety w Jutrosinie
	51°39′11″N 17°10′16″E/51,653056 17,171111
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Świętej Elżbiety w Jutrosinie – rzymskokatolicki kościół parafialny w Jutrosinie. Należy do dekanatu jutrosińskiego. Mieści się przy ulicy Kościuszki.

Historia i architektura

Świątynia została wybudowana w stylu neoromańskim według projektu Tomasza Pajzderskiego w latach 1900–1902^[a] (budowniczym był Nikodem Pospieszalski ze Środy Wielkopolskiej), konsekrowana w 1908. Obiekt wzorowany na katedrze w Spirze. Fundatorem i kolatorem świątyni był książę Zdzisław Czartoryski ze Starego Sielca, który na początku XX wieku był znanym wielkopolskim działaczem politycznym oraz wielkim entuzjastą i kolekcjonerem dzieł artystycznych. Dlatego w świątyni znajduje się wiele cennych i wartościowych dzieł wykonanych przez znanych polskich artystów z początku ubiegłego stulecia. Wezwanie upamiętnia matkę fundatora - Elżbietę z Działyńskich Czartoryską. Pergaminowy akt erekcyjny sporządził Jan Mycielski^[2].

Kościół to orientowana, trójnawowa bazylika z transeptem. Zamknięty jest absydą oflankowaną wieżami. Dzwonnica ma 45 metrów wysokości^[2].

Wyposażenie

Malarstwo

Wewnętrzne ściany budowli posiadają polichromię namalowaną w latach 1906–1908 przez Antoniego Procajłowicza^[3]. Wnętrze utrzymane w kolorach ciemnej ultramaryny, zieleni, fioletu i złota, sklepienia są ozdobione wizerunkami gwiazd na niebie^[4]. Witraże w prezbiterium (siedem sztuk, m.in. Agnus Dei, Cud św. Elżbiety i Kościół) zaprojektował Józef Mehoffer^[3]. Nad bocznym wejściem, w południowym ramieniu transeptu obraz Święty Izydor Oracz autorstwa bądź Juliana Fałata^[3]^[5], bądź Michała Gorstkin-Wywiórskiego. W tym dziele artysta sportretował miejscowego chłopa – Pawlaka (jako św. Izydora) i umieścił panoramę Jutrosina. W północnym ramieniu transeptu obraz Męczeństwo św. Wojciecha autorstwa Zdzisława Pabisiaka (1972)^[5]^[2]. Zdzisław Pabisiak odnowił również w latach 1970–1972 polichromię^[5].

Rzeźba

Ołtarz główny wykonany z piaskowca. W pobliżu epitafium fundatora świątyni – ks. Zdzisława Czartoryskiego^[5]. Wykonał je w Rzymie w 1912 Antoni Madeyski (marmur karraryjski)^[5]. Ołtarze boczne ufundował Aleksander Zalejski^[2].

Dzwony i organy

Jeden z dzwonów miał imię Sancta Tita, na pamiątkę dziadka fundatora - Tytusa Działyńskiego. W 1917 dzwony zarekwirowano na potrzeby wojenne, a w 1927 ufundowano dwa nowe z bialskiej firmy Karol Schwabe (przy współudziale finansowym księcia Olgierda Czartoryskiego). Wszystkie zabrali Niemcy w 1941. Obecny pochodzi prawdopodobnie z kościoła poewangelickiego^[2].

Organy pochodzą z 1921 z firmy Spiegel z Rychtalu (22 głosy)^[2].

Tablice

W kruchcie umieszczono tablicę upamiętniającą 100-lecie konsekracji świątyni (2008). Zawiera cytat z Psalmu 100: Wstępujcie w Jego bramy z dziękczynieniem. Na zewnątrz stoi krzyż z tablicą upamiętniającą Misje Jubileuszowe, które odbyły się w dniach 8-16 listopada 2008 (księża Filipini ze Świętej Góry pod Gostyniem)^[6].

Galeria (wnętrza)

Prezbiterium i ołtarz
Fragment polichromii Antoniego Procajłowicza
Witraż Józefa Mehoffera
Męczeństwo Świętego Wojciecha autorstwa Zdzisława Pabisiaka

Zobacz też

Na jutrosińskim kościele wzorowane były kościół św. Szymona i św. Heleny w Mińsku oraz kościół Matki Boskiej Szkaplerznej w Lubrańcu z 1906, zaprojektowane przez tego samego architekta^[2].

Uwagi

↑ Zgodziński 1981 i Łęcki 1996 podają 1902-1905

Przypisy

↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 199. [dostęp 2014-10-04].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Historia kościoła in situ (kruchta)
↑ ^a ^b ^c Bogdan Zgodziński: Województwo leszczyńskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981, s. 76.
↑ O gminie. Miasto i Gmina Jutrosin. [dostęp 2012-11-16]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 407. ISBN 83-7079-589-7.
↑ napisy na tablicach in situ

[2] Zgodziński 1981 i Łęcki 1996 podają 1902-1905

[nidWLK-1] Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 199. [dostęp 2014-10-04].

[kruchta-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Historia kościoła in situ (kruchta)

[Zgodziński1981s76-4] Bogdan Zgodziński: Województwo leszczyńskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981, s. 76.

[5] O gminie. Miasto i Gmina Jutrosin. [dostęp 2012-11-16]. (pol.).

[Łęcki1996s407-6] Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 407. ISBN 83-7079-589-7.

[7] sy na tablicach in situ

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]