Przejdź do zawartości

Bubo (rodzaj)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Ketupa)
Bubo
Duméril, 1805[1]
Ilustracja
Puchacz indyjski (B. bengalensis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sowy

Rodzina

puszczykowate

Podrodzina

puszczyki

Rodzaj

Bubo

Typ nomenklatoryczny

Strix bubo Linnaeus, 1758

Gatunki

26 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Bubo – rodzaj ptaków z podrodziny puszczyków (Striginae) w obrębie rodziniy puszczykowatych (Strigidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce i Ameryce[28].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 38–72 cm, rozpiętość skrzydeł 100–190 cm; masa ciała samic 525–4200 g, samców 485–2800 g[28].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1805 roku francuski zoolog André Marie Constant Duméril w publikacji własnego autorstwa poświęconej zoologii analityczny, czyli naturalnej metodzie klasyfikacji zwierząt[1]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) puchacz zwyczajny (B. bubo).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bubo: epitet gatunkowy Strix bubo Linnaeus, 1758; łac. bubo, bubonis ‘puchacz’, od gr. βυας buas ‘puchacz’[29].
  • Bubotus: łac. bubo, bubonis ‘puchacz’; otus ‘mała, uszata sowa’, od gr. ωτος ōtos ‘uszata sowa’[30].
  • Nyctea: epitet gatunkowy Strix nyctea Linnaeus, 1758; gr. νυκτια nuktia ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Strix erminea Shaw, 1809 (= Strix nyctea Linnaeus, 1758 (= Strix scandiaca Linnaeus, 1758)).
  • Gymnopus: gr. γυμνος gumnos ‘goły, nagi’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’[32]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Strix leschenault Temminck, 1820 (= Strix ceylonensis Latham, 1790).
  • Ketupa: epitet gatunkowy Strix ketupu Horsfield, 1821; malajska nazwa Ketupok dla ketupy płowej[33]. Gatunek typowy: Ketupa javanensis Lesson, 1830 (= Strix ketupu Horsfield, 1821).
  • Cultrunguis: łac. culter, cultri ‘nóż’; unguis ‘pazur, szpon’[34]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cultrunguis flavipes Hodgson, 1836.
  • Huhua: ogólna, nepalska onomatopeja Huhu dla sów[35]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Bubo nipalensis Hodgson, 1836.
  • Glaux: gr. γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos ‘sowa’[36]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Strix scandiaca Linnaeus, 1758.
  • Ascalaphia: gr. ασκαλαφος askalaphos ‘ptak’ wspomniany przez Arystotelesa, zazwyczaj identyfikowany jako rodzaj jakiejś sowy[37]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)[38]: Bubo ascalaphus Savigny, 1809.
  • Heliaptex: gr. ἡλιας hēlias ‘z słońca’, od ἡλιος hēlios ‘słońce’; πτηξις ptēxis, πτηξεως ptēxeōs ‘terror’, od πτησσω ptēssō ‘straszyć’[39]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Strix (Bubo) arctica Swainson, 1837 (= Strix virginiana J.F. Gmelin, 1788).
  • Urrua: autor nie wyjaśnił etymologii nazwy; niewątpliwie jest to nepalska nazwa dla sowy[40]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Urrua cavearea Hodgson, 1837 (= Otus bengalensis Franklin, 1831).
  • Byas: gr. βυας buas ‘puchacz’[41]. Gatunek typowy: Byas nobilis Morris, 1837 (= Strix bubo Linnaeus, 1758).
  • Syrnium: gr. συρνιον surnion ‘gatunek jakiejś sowy’[42]. Gatunek typowy: Syrnium niveum Morris, 1837 (= Strix scandiaca Linnaeus, 1758).
  • Haemeria: gr. αἱμηρος haimēros ‘poplamiony krwią, morderczy’, od αἱμα haima, αἱματος haimatos ‘krew’[43]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Haemeria nivia Zander, 1838 (= Strix scandiaca Linnaeus, 1758).
  • Feliceps: łac. feles, felis ‘kot’; -ceps ‘-głowy’, od caput, capitis ‘głowa’[44]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Strix bubo Linnaeus, 1758.
  • Etoglaux: gr. αετος aetos ‘orzeł’; γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos ‘sowa’[45].
  • Mesomorpha: gr. μεσος mesos ‘środkowy’; μορφη morphē ‘rodzaj, wygląd, forma’[46].
  • Aibryas: gr. αετος aetos ‘orzeł’; βρυας bruas ‘puchacz’, od βυας buas ‘puchacz’[47]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Strix (Bubo) arctica Swainson, 1837 (= Strix virginiana J.F. Gmelin, 1788).
  • Nyctaetus: gr. νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; αετος aetos ‘orzeł’[48]. Gatunek typowy: (oznaczenie monotypowe) Strix aquilina M.H.C. Lichtenstein, 1842 (= Strix leschenault Temminck, 1820 (= Strix ceylonensis Latham, 1790)) (Gloger, 1841); (oryginalne oznaczenie) Strix lactea Temminck, 1820 (Le Maout, 1853).
  • Nisuella: epitet gatunkowy Strix nisuella Daudin, 1800; rodzaj Nisus Lacépède, 1799 (jastrząb); łac. przyrostek zdrabniający -ella[49]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)[50]: Strix nisuella Daudin, 1800 (= Strix africana Temminck, 1821.
  • Scotopelia: gr. σκοτος skotos ‘ciemność, mrok’; epitet gatunkowy Strix peli Bonaparte, 1850<[51]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Strix peli Bonaparte, 1850.
  • Megaptynx: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’; πτυγξ ptunx, πτυγγος ptungos ‘sowa’[52]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Strix magellanicus Lesson, 1828[h].
  • Pachyptynx: gr. παχυς pakhus ‘wielki, gruby’; πτυγξ ptunx, πτυγγος ptungos ‘sowa’[53]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Strix crassirostris Vieillot, 1817 (= Strix lactea Temminck, 1820).
  • Ptiloskelos: gr. πτιλον ptilon ‘pióro’; σκελος skelos ‘noga’[54]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ptiloskelos amherstii Tickell, 1859 (= Bubo nipalensis Hodgson, 1836).
  • Scotoglaux: gr. σκοτος skotos ‘ciemność, mrok’; γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos ‘sowa’[55].
  • Leuchybris: gr. λευκος leukos ‘biały’; ὑβρις hubris, ὑβριδος hubridos ‘puchacz’[56].
  • Smilonyx: gr. σμιλη smilē ‘nóż’; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur’[57].
  • Ophtalmomegas: gr. οφθαλμος ophthalmos ‘oko’; μεγας megas ‘wielki’[58]. Gatunek typowy: †Ophtalmomegas lamarmorae Dehaut, 1911.
  • Stringonax: gr. στριγξ strinx ‘sowa’; αναξ anax, ανακτος anaktos ‘król’[59]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Bubo blakistoni Seebohm, 1884.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[60]:

oraz wymarłe, plejstoceńskie gatunki:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Nowa nazwa dla Bubo Duméril, 1805.
  2. ↑ Nowa nazwa dla Nyctea Stephens, 1826.
  3. ↑ Nowa, klasyczna nazwa dla Huhua Hodgson, 1836.
  4. ↑ Nowa, klasyczna nazwa dla Urrua Hodgson, 1837.
  5. ↑ Nowa nazwa dla ze względu na puryzm Scotopelia Bonaparte, 1850.
  6. ↑ Nazwa zastępcza dla Nyctea Stephens, 1826, którą autor uznał za nieodpowiednią i niepoprawną dla dziennej sowy.
  7. ↑ Nowa nazwa dla Ketupa Lesson, 1830 ze względu na puryzm.
  8. ↑ Podgatunek B. virginianus.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux: rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1806, s. 34. (fr.).
  2. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteu, 1815, s. 69. (fr.).
  3. ↑ J.F. Stephens: Family IV.– Strigidæ. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 13: Aves. Cz. 2. London: Printed for G. Kearsley, 1826, s. 63. (ang.).
  4. ↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. T. 2. London: Richard Taylor, 1828, s. 80. (ang.).
  5. ↑ R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d'oiseaux : ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levraul, 1831, s. 114. (fr.).
  6. ↑ B.H. Hodgson. On a new Piscatory Genus of the Strigine Family. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 5, s. 363, 1836. (ang.). 
  7. ↑ B.H. Hodgson. Notices of the Ornithology of Népàl. V.—New species of the Strigine family. „Asiatic researches”. 19 (1), s. 173, 1836. (ang.). 
  8. ↑ P. Rylands. On the Quinary, or Natural, System of M’Leay, Swainson, Vigors, &c.. „Magazine of natural History”. 9 (60), s. 179, 1836. (ang.). 
  9. ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. „L’Écho du monde savant et l’Hermès”. 3, s. 4, 1837. (fr.). 
  10. ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 1. London: John Taylor, 1836, s. 327, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
  11. ↑ B.H. Hodgson. On some new Genera of Raptores. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 6 (1), s. 372, 1837. (ang.). 
  12. ↑ a b F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837. (ang.). 
  13. ↑ H.D.F. Zander: Naturgeschichte der Vögel Mecklenburgs. Wismar: H. Schmidt u.v., Cossel’s Rathsbuchhandlung, 1837, s. 123, 128. (niem.).
  14. ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 6. (ang.).
  15. ↑ a b B.H. Hodgson. Classical terminology of Natural History. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 10 (1), s. 28, 1841. (ang.). 
  16. ↑ Gloger 1842 ↓, s. 225.
  17. ↑ Gloger 1842 ↓, s. 228.
  18. ↑ R.-P. Lesson. Index ornithologique. „L’Écho du monde savant et l’Hermès”. 10 (2), s. 469, 1843. (fr.). 
  19. ↑ Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 44. (łac.).
  20. ↑ J.E.M. Le Maout: Histoire naturelle des oiseaux: suivant a classification de M. Isidore Geoffroy-Saint-Hilaire, avec l’indication de leurs moeurs et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. Paris: L. Curmer, 1853, s. 72, 82. (fr.).
  21. ↑ Ch.-L. Bonaparte. Tableau des Oiseaux de proie. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e Série. 6, s. 542, 1854. (fr.). 
  22. ↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 135. (ang.).
  23. ↑ S.R. Tickell. Itinerary, with Memoranda, chiefly Topographical and Zoological, through the southerly portions of the district of Amherst, Province of Tenasserim. With a Map. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 28, s. 448, 1859. (ang.). 
  24. ↑ F. Heine. Catalogue of Birds collected on the rivers Camma and Ogobai, Western Africa, by Mr. P. B. du Chailluin 1858, with notes and descriptions of new species by John Cassin. „Journal für Ornithologie”. 8, s. 196, 1860. (niem.). 
  25. ↑ a b C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen: försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1873, s. 105. (łac.).
  26. ↑ E.G. Dehaut. Animaux fossiles du Cap Figari. „Matériaux pour Servir à l’Histoire Zoologique et Paléontologique des îles de Corse et de Sardaigne”. 3, s. 55, 1911. (fr.). 
  27. ↑ W.D. Miller. Three new genera of birds. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 34, s. 515, 1915. (ang.). 
  28. ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Owls (Strigidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Bubo, DOI: 10.2173/bow.strigi1.01 [dostęp 2024-11-12] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  29. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Bubo [dostęp 2024-11-12].
  30. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Bubotus [dostęp 2024-11-12].
  31. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nyctea [dostęp 2024-11-12].
  32. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Gymnopus [dostęp 2024-11-12].
  33. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Ketupa [dostęp 2024-11-12].
  34. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cultrunguis [dostęp 2024-11-12].
  35. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Huhua [dostęp 2024-11-12].
  36. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Glaux [dostęp 2024-11-12].
  37. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Ascalaphia [dostęp 2024-11-12].
  38. ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2. London: R. and J.E. Taylor, 1841, s. 7. (ang.).
  39. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Heliaptex [dostęp 2024-11-12].
  40. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Urrua [dostęp 2024-11-12].
  41. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Byas [dostęp 2024-11-12].
  42. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Syrnium [dostęp 2024-11-12].
  43. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Haemeria [dostęp 2024-11-12].
  44. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Feliceps [dostęp 2024-11-12].
  45. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Etoglaux [dostęp 2024-11-12].
  46. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Mesomorpha [dostęp 2024-11-12].
  47. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Aibryas [dostęp 2024-11-12].
  48. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nyctaetus [dostęp 2024-11-12].
  49. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nisuella [dostęp 2024-11-12].
  50. ↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 135. (ang.).
  51. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Scotopelia [dostęp 2024-11-12].
  52. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Megaptynx [dostęp 2024-11-12].
  53. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pachyptynx [dostęp 2024-11-12].
  54. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Ptiloskelos [dostęp 2024-11-12].
  55. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Scotoglaux [dostęp 2024-11-12].
  56. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Leuchybris [dostęp 2024-11-12].
  57. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Smilonyx [dostęp 2024-11-12].
  58. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Ophtalmomegas [dostęp 2024-11-12].
  59. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Stringonax [dostęp 2024-11-12].
  60. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 – puszczyki (wersja: 2024-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-12].
  61. ↑ H.J.M. Meijer, M. Pavia, J. Madurell-Malapeira & D.M. Alba. A revision of fossil eagle owls (Aves: Strigiformes: Bubo) from Europe and the description of a new species, Bubo ibericus, from Cal Guardiola (NE Iberian Peninsula). „Historical Biology: An International Journal of Paleobiology”. 29 (6), s. 822–832, 2017. DOI: 10.1080/08912963.2016.1247836. (ang.). 
  62. ↑ A. Louchart, Les oiseaux du Pléistocène de Corse, et de quelques localités sardes - écologie, évolution, biogéographie et extinctions, „Docum. Lab. Géol. Lyon”, 155, 2002, s. 76 (fr.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bubo_(rodzaj)&oldid=75215959”