Karwasz
Karwasz (z węgierskiego karwos, w jęz. perskim bazuband) – rodzaj płytowego zarękawia o łyżkowatej formie, pochodzenia wschodniego[1].
Karwasze mają postać liściastej, wypukłej płyty, tzw. łyżki, chroniącej przedramię od łokcia do nadgarstka. Często wyposażane były w łapcie (łapawicę), czyli rękawicę chroniącą dłoń, czasem w drugą płytę chroniącą wnętrze przedramienia, np. w karwaszach indyjskich[2]. Łapawice były z tkaniny, kryte z wierzchu kolczą plecionką[3]. Karwasze perskie miały od wnętrza z reguły jedno- lub dwuczęściową bransoletę, służącą do zapinania na ręce[4].
Karwasze (bazuband) pojawiają się w Persji w VIII w. jako płytowe wzmocnienie zbroi lamelkowej[5]. W późniejszych czasach służyły jako uzupełnienie zbroi kolczej lub innych zbroi miękkich, jak np. bechterów oraz zbroi typu „cztery lustra”[3]. W Indiach i Persji często stosowano jeden, prawy karwasz, ochronę lewego przedramienia pozostawiając tarczy[6].
W Polsce karwasze były częstym elementem zbroi kawalerii w XVII i XVIII w. Używali ich husarze do zbroi płytowych i miękkich (w tym karacen); karwasze husarskie są z reguły pozbawione rękawicy, prostsze w formie. Karwasze jazdy pancernej były często bardziej zdobione i zazwyczaj wyposażone w łapcie[1].
-
Indo-perski karwasz, z płytą ochraniającą wnętrze nadgarstka i tekstylną rękawicą; widoczna wyściółka -
Para perskich karwaszy, z dwuczęściowymi bransoletami -
Prosty, jednoczęściowy karwasz płytowej zbroi husarskiej, mocowany rzemieniami -
Karwasz dwuczęściowy, rzuty z różnych stron
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981, s. 73–74 (hasło Karwasz). ISBN 83-11-06559-4.
- ↑ Żygulski 1986 ↓, s. 110.
- ↑ a b Żygulski 1986 ↓, s. 31 i 78.
- ↑ Żygulski 1986 ↓, s. 78.
- ↑ Żygulski 1986 ↓, s. 62.
- ↑ Żygulski 1986 ↓, s. 78 i 110.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zdzisław Żygulski: Broń wschodnia. Turcja, Persja, Indie, Japonia. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. ISBN 83-03-01484-6.