Jan Gwiazdomorski (prawnik)

Jan Marian Gwiazdomorski
Data i miejsce urodzenia	4 lutego 1899 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	17 grudnia 1977 ; Kraków
	profesor nauk prawnych
	Specjalność: prawo cywilne
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1922
Habilitacja	1928
Profesura	1937
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Marian Gwiazdomorski (ur. 4 lutego 1899 w Krakowie^[1], zm. 17 grudnia 1977 tamże) – polski prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wrocławskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Życiorys

Wykształcenie

Był synem Jana^[1] (lekarza, założyciela pierwszej galicyjskiej Lecznicy Prywatnej w Krakowie) i Marii z Ciechanowskich^[1]. Uczęszczał do niemieckiej szkoły powszechnej w Krakowie (1905–1909), następnie do III gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie (1909–1917). W latach 1917–1921 studiował prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, m.in. pod kierunkiem Władysława Jaworskiego i Fryderyka Zolla. Jednocześnie odbywał ochotniczą służbę w Wojsku Polskim jako podchorąży w Samodzielnym Dyonie Artylerii Ciężkiej, a potem w stopniu porucznika (1918–1921). W 1922 obronił doktorat z prawa^[1].

Działalność naukowa w II Rzeczypospolitej

W 1924 podjął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został starszym asystentem w II Katedrze Prawa Cywilnego, a po habilitacji (1928, na podstawie pracy Przejęcie długu) – docentem w tej katedrze. W 1930 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego i objął kierownictwo II Katedry Prawa Cywilnego (do 1948). Od 1937 był profesorem zwyczajnym, a w latach 1938–1939 zastępcą przewodniczącego Komisji Dyscyplinarnej UJ.

Działalność publiczna w II Rzeczypospolitej

Pracował jako urzędnik w krakowskiej Prokuratorii Generalnej (1922–1923), później zasiadał m.in. w Radzie Miejskiej Krakowa (1931–1934).

II wojna światowa

Został aresztowany przez Niemców w trakcie Sonderaktion Krakau. Od listopada 1939 do lutego 1940 był więziony w Krakowie, Wrocławiu i obozie w Sachsenhausen. Całą historię aresztowania profesorów UJ i pobytu w obozie Sachsenhausen opublikował po wojnie w książce Wspomnienia z pobytu w Sachsenhausen.

Okres powojenny

Po wojnie powrócił do pracy na uniwersytecie. W roku akademickim 1945/1946 był dziekanem Wydziału Prawa. W 1948 przeniósł się do pracy na Uniwersytecie Wrocławskim. Jako pracownik naukowy Katedry Prawa Cywilnego prowadził wykłady z prawa rodzinnego, prawa spadkowego oraz prawa zobowiązań. W latach 1948–1956 kierował Katedrą Prawa Cywilnego^[2]. W 1956 powrócił na UJ.

W okresie powojennym pełnił wiele ważnych funkcji w różnych instytucjach naukowych. W 1946 został członkiem korespondentem PAU, a w 1950 członkiem czynnym PAU. W latach 1938–1952 pełnił funkcję sekretarza Sekcji Prawa Współczesnego Komisji Prawniczej PAU. Był też członkiem Zespołu Prawa Cywilnego Materialnego i Zespołu Prawa Cywilnego Procesowego w Komisji Kodyfikacyjnej (1956–1970), brał udział w pracach nad kodeksami prawa cywilnego i postępowania cywilnego. W latach 1956–1960 przewodniczył Radzie Naukowej Instytutu Nauk Prawnych PAN.

W 1969 przeszedł na emeryturę. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[3].

Dorobek naukowy

W pracy naukowej zajmował się prawem zobowiązań, prawem rodzinnym oraz prawem spadkowym. W pracy habilitacyjnej Przejęcie długu ujął w nowatorski sposób to zagadnienie. Dla potrzeb opracowania Fryderyka Zolla Prawo cywilne (1931–1933) przygotował omówienie prawa małżeńskiego; było to pierwsze w Polsce całościowe ujęcie tego tematu. W 1945 przygotował projekt polskiego prawa spadkowego. Zajmował się krakowską szkołą prawniczą XIX i XX wieku; współpracował z Polskim Słownikiem Biograficznym. Oprócz prac naukowych (ok. 180) opublikował także Wspomnienia z Sachsenhausen (1945, 1969, 1975). Do grona jego wychowanków zalicza się prof. Kazimierz Działocha^[4].

Najważniejsze publikacje

Nowoczesne metody zabezpieczenia kredytu. Własność jako prawo zabezpieczające (1932)
Osobowe prawo małżeńskie obowiązujące w byłych dzielnicach austriackich (1932)
Projekt nowej ustawy o stypendiach (1932)
Kodeks zobowiązań (1934)
Kwestie wątpliwe z zakresu prawa międzyczasowego w przepisach wprowadzających kodeks zobowiązań (1934)
Trudności kodyfikacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce (1935)
Pojęcie spadku według przepisów obowiązujących w Małopolsce (1939)
Polepszenie położenia prawnego dziecka nieślubnego i jego matki (1939)
Nowe prawo małżeńskie (1946)
Prawo rodzinne (1946)
Polskie prawo małżeńskie (1948)
Stwierdzenie praw do spadku (1950–1951, 2 części)
Treść i zakres obowiązku alimentacyjnego między krewnymi (1954)
Prawo spadkowe (1959)
Stosunki majątkowe między małżonkami (1959)
Zarys prawa spadkowego (1961)
Alimentacyjny obowiązek spadkowy między małżonkami (1970)^[2]

Odznaczenia i ordery

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1947)^[5]

Nagrody i wyróżnienia

W 1969 otrzymał nagrodę I stopnia ministra szkolnictwa wyższego za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowawczej.
W 1972 Polska Akademia Nauk odznaczyła go Medalem im. Kopernika.
14 maja 1977 Uniwersytet Wrocławski uhonorował go doktoratem honoris causa^[2].

Rodzina

Siostra Jana Gwiazdomorskiego Anna Eufemia była żoną kupca kolonialnego i właściciela Szarej Kamienicy Adama Szarskiego i matką Jana Szarskiego. Jan Gwiazdomorski miał także siostrę Helenę i brata Kazimierza Gwiazdomorskiego, studenta wydziału filozofii UJ, który 2 listopada 1915 roku jako adiutant II bat. 6 pułku piechoty zmarł z ran po bitwie pod Kamieniuchą.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 241 .
↑ ^a ^b ^c Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 259. ISBN 83-7384-561-5.
↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 94, ISBN 978-83-233-4527-5 .
↑ Jubileusz z okazji 80. urodzin Profesora Kazimierza Działochy nt. „Prawo w służbie państwu i społeczeństwu”, Wrocław 30 stycznia 2012 r.. [dostęp 2017-09-09].
↑ M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 280

Bibliografia

Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen. Dzieje uwięzienia profesorów Uniw. Jagiellońskiego, 6 XI 1939 – 9 II 1940; Wyd. Literackie, Kraków 1975.
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983.

[kto241-1] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 241 .

[EW-2] Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 259. ISBN 83-7384-561-5.

[3] Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 94, ISBN 978-83-233-4527-5 .

[4] Jubileusz z okazji 80. urodzin Profesora Kazimierza Działochy nt. „Prawo w służbie państwu i społeczeństwu”, Wrocław 30 stycznia 2012 r.. [dostęp 2017-09-09].

[5] M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 280

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]