Henryk Bilor

Henryk Józef Bilor

Henryk Bilor w mundurze kapitana
kapitan artylerii
Data i miejsce urodzenia	19 listopada 1889 Lwów
Data i miejsce śmierci	1940 USRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1935, 1939
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty 1 Pułk Artylerii LIX Brygada Artylerii Polowej 111 Pułk Artylerii Polowej 1 Pułk Artylerii Polowej Legionów 12 Pułk Artylerii Polowej DOK VI Pomocnicza Składnica Uzbrojenia nr 6 we Lwowie 6 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
Stanowiska	sekcyjny dowódca działonu instruktor oficer wywiadowczy adiutant dywizjonu dowódca baterii dowódca dywizjonu dowódca kompanii zarządca podkwatermistrz oficer sztabu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa bitwa pod Konarami wojna polsko-ukraińska obrona Lwowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa obrona Lwowa
Odznaczenia

Henryk Bilor

Pełne imię i nazwisko	Henryk Józef Bilor
Pozycja	pomocnik
Kariera seniorska
Lata Klub Wyst. Gole 1906–1923 Czarni Lwów
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole 1913 Galicja 1 (0)

Henryk Józef Bilor (ur. 19 listopada 1889 we Lwowie, zm. 1940 w ZSRR) – polski piłkarz, założyciel i wieloletni zawodnik klubu Czarni Lwów, reprezentant Lwowa i Galicji, trener i działacz piłkarski. Jako żołnierz uczestnik czterech wojen (1914–1921, 1939), legionista, kapitan artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Był synem Tomasza i Zofii z domu Czaja. W rodzinnym Lwowie ukończył szkołę ludową, uczył się w Gimnazjum od 1897 do 1903), C. K. I Szkole Realnej od 1903 do 1906) i w C. K. II Szkole Realnej we Lwowie od 1906, gdzie zdał wojenny egzamin dojrzałości 1 lutego 1916. W 1913 podjął studia na Politechnice Lwowskiej.

Od czasu nauki szkolnej rozwijał karierę piłkarską. Wraz z bratem Marianem i Walerym Pappiusem zostali założycielami klubu piłkarskiego Czarni Lwów. Pomysłem Henryka Bilora była nazwa klubu z uwagi na kolor noszonych dresów sportowych.

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. Służył jako sekcyjny w 1 pułku piechoty w składzie I Brygady. Następnie przeniesiony do artylerii służył w 4 baterii 1 pułku artylerii. Odniósł rany w bitwie pod Konarami w maju 1915. Później objął funkcję dowódcy działonu. Podczas służby legionowej grał w piłkę nożną w zespole I Brygady. Po odejściu ze służby legionowej odbył kurs w szkole podoficerskiej, kurs przeszkolenia w Górze Kalwarii w 1917. Po kryzysie przysięgowym został zwolniony z Legionów, po czym był internowany w obozie Bustyaháza od 26 sierpnia 1917, skąd odzyskał wolność 20 listopada 1917. Wówczas został wcielony do c. k. armii i skierowany do służby w szeregach LIX Brygady Artylerii Polowej w Czanalos na stanowisku instruktora. Od 14 kwietnia do 30 lipca 1918 odbył i ukończył naukę w szkole oficerów rezerwy artylerii w Ołomuńcu. Był instruktorem baterii zapasowej 111 pułku artylerii polowej w Balatonkenese jako instruktor. Został mianowany chorążym rezerwy 28 września 1918 i urlopowany celem studiów na Politechnice Lwowskiej. Wówczas podjął współpracę z Polską Organizacją Wojskową.

U schyłku wojny od 3 listopada 1918 brał udział w obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej służąc jako oficer wywiadowczy artylerii Obrony Lwowa. Od 18 listopada 1918 służył w dywizjonie artylerii 1 pułku artylerii polowej Legionów organizowanym przez mjr. Edmunda Knolla-Kownackiego, sprawując funkcje oficera wywiadowczego i I oficera baterii podczas walk frontu ukraińskiego. Od 24 grudnia 1918 był dowódcą kolumny amunicyjnej tej jednostki.

18 marca 1919 został awansowany do stopnia podporucznika artylerii od 1 marca 1919. Pełnił funkcję oficera wywiadowczego w dywizjonie pułku. 20 marca 1920 został urlopowany celem kontynuacji edukacji na studiach wyższych, jednak 22 kwietnia 1920 został powołany do służby, skierowany do Krakowa, gdzie wszedł w skład polskiej ekipy na Letnie Igrzyska Olimpijskie 1920 w Antwerpii, która ostatecznie została wycofana z uwagi na trwającą wojnę polsko-bolszewicką. 23 kwietnia 1920 został skierowany na Górny Śląsk w charakterze agitatora. Po odwołaniu go z tych działań, w połowie sierpnia 1920 przybył do Lwowa, gdzie otrzymał przydział do baterii „Wanda” w składzie Grupy ppłk. Kowalewskiego. Od 3 września 1920 brał udział w walkach frontowych w szeregach macierzystego 1 pułku, a od 24 grudnia 1920 służył w baterii zapasowej 12 pułku artylerii polowej. Wówczas 19 stycznia 1921 został awansowany do stopnia porucznika czasu wojny.

Po zakończeniu działań wojennych, 20 stycznia 1921 został skierowany na kurs narciarski Dowództwa Okręgu Generalnego Lwów w Sławsku w charakterze zastępcy komendanta kursu i instruktora. W kolejnych latach nadal służył w 12 pułku artylerii polowej - w macierzystej baterii jako dowódca i instruktor oddziału rekruckiego. 15 sierpnia 1921 został oficerem ewidencyjnym. Zweryfikowany formalnie do stopnia porucznika artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Ukończył kurs gimnastyczno-sportowy we Lwowie w sierpniu 1922, podczas którego był instruktorem. Od 2 listopada 1922 był adiutantem III dywizjonu 12 pap. Pozostając oficerem 12 pap w 1924 został awansowany do stopnia kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923. Tymczasowo był dowódcą baterii. Od 10 lutego 1925 był dowódcą pułkowej 8 baterii (w 1923 pozostawał kapitanem w 12 pap), a od 16 lipca 1929 do 13 kwietnia 1930 pełnił funkcję dowódcy dywizjonu. 14 maja 1930 został referentem administracyjnym w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VI, a 14 maja 1931 mianowany komendantem kadry 6 Oddziału Służby Uzbrojenia we Lwowie. 16 lutego 1932 został skierowany na odbycie stażu w Pomocniczej Składnicy Uzbrojenia nr 6 we Lwowie. W kwietniu 1932 został przeniesiony z korpusu oficerów artylerii do korpusu oficerów uzbrojenia, został zweryfikowany do stopnia kapitana uzbrojenia ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i w 1932 był przydzielony do wspomnianej Pomocniczej Składnicy Uzbrojenia nr 6 we Lwowie. Mianowany dowódcą kompanii parkowej PSU nr 6, zaś od 25 marca 1933 sprawował funkcję II zarządcy magazynu broni. Od 21 sierpnia 1933 był podkwatermistrzem w 6 dywizjonie artylerii przeciwlotniczej we Lwowie. W czerwcu 1934 został z powrotem przeniesiony do korpusu oficerów artylerii. Z dniem 30 listopada 1935 został przeniesiony w stan spoczynku.

Był wieloletnim zawodnikiem Czarnych Lwów, uważany przez polskich ekspertów piłkarskich za najlepszego piłkarza Galicji przed I wojną światową i czołowego piłkarza Polski tuż po odzyskaniu niepodległości. Podczas obchodów 20-lecia istnienia klubu Czarni Lwów i zorganizowanego wówczas turnieju towarzyskiego Henryk Bilor wystąpił w meczu 29 czerwca 1923 i obchodził wówczas jubileusz, w wieku 34 lat był wtedy najstarszym polskim aktywnym piłkarzem. Jako piłkarz grał także w reprezentacji Lwowa. Wystąpił m.in. w meczu przeciwko niemieckiej ekipie pod nazwą Beuthen – 09, a podczas spotkania doznał złamania nogi. Po zakończeniu kariery zawodniczej został trenerem, prowadząc z sukcesami piłkarski zespół Janiny Złoczów. Został także działaczem piłkarskim, na walnym zgromadzeniu Lwowskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej został wybrany członkiem zarządu i objął funkcję kapitana związkowego. Jako emerytowany oficer zamieszkiwał we Lwowie przy ulicy Gródeckiej 6. W 1938 był pracownikiem Ubezpieczalni Społecznej we Lwowie.

Wobec zagrożenia konfliktem zbrojnym w okresie mobilizacji 1939 został powołany do sztabu DOK nr VI we Lwowie. Po wybuchu II wojny światowej w okresie kampanii wrześniowej brał udział w obronie Lwowa. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 i kapitulacji miasta nie został wzięty do niewoli. Później został aresztowany przez Sowietów. Został zamordowany przez NKWD prawdopodobnie na wiosnę 1940. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 71/2-83 oznaczony numerem 199, dosłownie określony jako Henryk Józef Biller). Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Symboliczne upamiętnienie Henryka Bilora na grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Pobitno w Rzeszowie

Brat Henryka Bilora, Marian, był piłkarzem, działaczem, prezesem klubu Czarnych Lwów w 1908, czołowym sędzią piłkarskim oraz także oficerem artylerii Wojska Polskiego. Ich siostrą była Zofia Bilor, łyżwiarka figurowa, występująca w parze wraz z Tadeuszem Kowalskim, który także został ofiarą zbrodni katyńskiej 1940 (zamordowany w Charkowie).

Osiągnięcia

• Brązowy medal mistrzostw Polski i Armii w biegu na ok. 15 km w kategorii wojskowych kl. A (zawody w Worochcie 6 marca 1922).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (16 września 1931)
• Krzyż Walecznych
• Srebrny Krzyż Zasługi – dwukrotnie (10 listopada 1928, 1938)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)

Zobacz też

• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku).
• Obozy NKWD dla jeńców polskich.
• Zbrodnia katyńska.

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Henryk Bilor. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. [dostęp 2015-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-18)].