Eugeniusz Sabaudzki

Eugeniusz Sabaudzki
Eugène-François de Savoie
	; Książę Eugeniusz Sabaudzki (mal. Jacob van Schuppen, 1718)
Data i miejsce urodzenia	18 października 1663 ; Paryż, Królestwo Francji
Data i miejsce śmierci	24 kwietnia 1736 ; Wiedeń, Monarchia Habsburgów
	Przebieg służby
Lata służby	1683-1736
Główne wojny i bitwy	Bitwa pod Zentą; Bitwa pod Chiari; Bitwa pod Blenheim; Bitwa pod Oudenaarde; Bitwa pod Malplaquet; Bitwa pod Petrovaradinem; Wojna o sukcesję hiszpańską; VI wojna austriacko-turecka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2019-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Eugeniusz Sabaudzki, fr. Eugène-François de Savoie, niem. Prinz Eugen von Savoyen, wł. Eugenio di Savoia-Carignano (ur. 18 października 1663 w Paryżu, zm. 24 kwietnia 1736 w Wiedniu) – książę Sabaudii, wybitny dowódca cesarskich wojsk austriackich. Napoleon uważał go za jednego z siedmiu najwybitniejszych wodzów w dziejach świata^[1]^[a].

Życiorys

Jego matka, Olimpia Mancini była siostrzenicą pierwszego ministra Francji – kardynała Jules'a Mazarina, ojcem był generał Eugeniusz Maurycy Sabaudzki.

Kiedy Ludwik XIV uniemożliwił mu służbę w swej armii, zniechęcony opuścił Francję i w 1683 został oficerem cesarskich wojsk austriackich. Uczestniczył w bitwie pod Wiedniem. 14 listopada 1685 został mianowany na stopień generała feldwachtmeistra(inne języki), a 4 listopada 1687 na stopień marszałka polnego porucznika^[2]. W 1688 stał na czele wojsk osłaniających Węgry przed najazdem tureckim. 31 maja 1690 został mianowany na stopień generała kawalerii, a 25 marca 1693 na stopień marszałka polnego^[2]. W 1697 odniósł rozstrzygające zwycięstwo nad Turkami w bitwie pod Zentą.

Znany jako jeden z najwybitniejszych wodzów wojsk sprzymierzonych podczas wojny o sukcesję hiszpańską. Pokonał wojska Francuzów w północnych Włoszech – w lipcu 1701 marszałka de Catinata, doprowadzając do jego dymisji, a w konsekwencji do dalszych klęsk wojsk francuskich, m.in. szczególnie dotkliwej pod Chiari.

W 1703 został przewodniczącym Nadwornej Rady Wojennej, zreorganizował i unowocześnił armię austriacką. W 1704 po połączeniu z angielską armią księcia Marlborough, pokonał Francuzów w Bawarii w bitwie pod Blenheim. Przeniósł następnie działania wojenne do północnych Włoch i Prowansji. W 1706 uwalniając miasto od oblężenia pobił Francuzów w bitwie pod Turynem, co poskutkowało wycofaniem wojsk francuskich z północnej Italii w roku następnym. 2 maja 1708 został mianowany na stopień generała lejtnanta, a wcześniej (21 lutego 1707) również stopień generała marszałka polnego Rzeszy.

Wspólnie z ks. Marlborough podjął kampanię we Flandrii, pokonując Francuzów w decydujących bitwach pod Oudenarde (11 lipca 1708) i Malplaquet (11 września 1709).

Militarne sukcesy księcia Eugeniusza przyczyniły się do podpisania korzystnego dla Austrii pokoju w Rastatt (1714). W tym samym roku rozpoczął budowę swojego pałacu belwederskiego w Wiedniu ukończonego w 1723^[3].

Był gubernatorem Niderlandów Austriackich, a później wicekrólem Włoch. W latach 1717–1718 ponownie został naczelnym wodzem wojsk cesarskich w wojnie austriacko-tureckiej. 5 sierpnia 1716 pobił Turków w bitwie pod Petrowaradynem, a 22 sierpnia 1717 niespodziewanie zdobył Belgrad, przeprawiając się po moście pontonowym. Dzięki jego sukcesom Austria na mocy pokoju w Pożarewacu uzyskała północną część Serbii i Bośni.

5 stycznia 1719 w Wiedniu François-Louis de Pesmes de Saint-Saphorin jako przedstawiciel brytyjski, saski polityk Jakub Henryk Flemming i Eugeniusz Sabaudzki podpisali traktat sojuszniczy, którego celem była obrona całości terytorialnej Rzeczypospolitej i wyprowadzenie z niej obcych wojsk^[4]. Zdążył jeszcze wziąć udział w wojnie o sukcesję polską.

Zmarł w Wiedniu i pochowany został w stołecznej katedrze św. Szczepana.

W latach 1683–1736 był szefem Pułku Dragonów Nr 13. Po śmierci księcia pułk zachował jego imię „na wieczne czasy”^[5].

Upamiętnienie

„Prinz Eugen”, czyli książę Eugeniusz – niemiecki krążownik
7 Ochotnicza Dywizja Górska SS „Prinz Eugen”
SMS „Prinz Eugen” – trzy austro-węgierskie okręty
HMS „Prince Eugene” – brytyjski monitor

Zobacz też

Wykaz literatury uzupełniającej: Eugeniusz Sabaudzki.

Uwagi

↑ Pozostałymi byli Aleksander Wielki, Hannibal, Juliusz Cezar, Gustaw II Adolf, Tureniusz i Fryderyk Wielki.

Przypisy

↑ Henderson 1966 ↓, s. XI.
↑ ^a ^b Schmidt-Brentano 2006 ↓, s. 88.
↑ Współcześni sugerowali skłonności homoseksualne księcia, gdyż nigdy się nie ożenił, a Belweder przyozdobił jedynie nagimi torsami męskimi^{[potrzebny przypis]}.
↑ Historia dyplomacji polskiej. Tom II (1572-1795) pod red. Zbigniewa Wójcika. Warszawa: PWN, 1982, s. 371.
↑ Schematismus 1914 ↓, s. 688.

Bibliografia

Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
Nicholas Henderson: Prince Eugen of Savoy. London: Weidenfield & Nicolson, 1966. ISBN 978-1-84212-597-7. OCLC 50018284.
Antonio Schmidt-Brentano: Kaiserliche und k.k. Generale (1618-1815). Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2006.

[Napoleon-2] Pozostałymi byli Aleksander Wielki, Hannibal, Juliusz Cezar, Gustaw II Adolf, Tureniusz i Fryderyk Wielki.

[CITEREFHenderson1966XI-1] Henderson 1966 ↓, s. XI.

[CITEREFSchmidt-Brentano200688-3] Schmidt-Brentano 2006 ↓, s. 88.

[4] Współcześni sugerowali skłonności homoseksualne księcia, gdyż nigdy się nie ożenił, a Belweder przyozdobił jedynie nagimi torsami męskimi^{[potrzebny przypis]}.

[5] Historia dyplomacji polskiej. Tom II (1572-1795) pod red. Zbigniewa Wójcika. Warszawa: PWN, 1982, s. 371.

[CITEREFSchematismus1914688-6] Schematismus 1914 ↓, s. 688.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

Siedemnaście Prowincji	Wilhelm de Croÿ (1506–1507) Małgorzata Austriaczka (1507–1530) Maria Habsburżanka (1530–1555)
Niderlandy Hiszpańskie	Emanuel Filibert (1555–1559) Małgorzata Parmeńska (1559–1567) Ferdynand Álvarez de Toledo (1567–1573) Luis de Requesens y Zúñiga (1573–1576) Don Juan de Austria (1576–1578) Aleksander Farnese (1578–1581)
Niderlandy Południowe	Aleksander Farnese (1581–1592) Peter Ernst I von Mansfeld-Vorderort (1592–1594) Ernest Habsburg (1594–1595) Piotr Henryk de Acevedo (1595–1596) Albrecht VII Habsburg (1596–1621) Izabela Klara Eugenia (1598–1633) Ferdynand Habsburg (1633–1641) Francisco de Melo (1641–1644) Emmanuel de Moura y Corte Real (1644–1647) Leopold Wilhelm Habsburg (1647–1656) Juan José d’Austria (1656–1659) Luis de Benavides Carillo (1659–1664) Francisco Castel Rodrigo (1664–1668) Íñigo Fernández de Velasco (1668–1670) Juan Domingo de Zuñiga y Fonseca (1670–1675) Carols de Gurrea (1675–1677) Aleksander di Odoardo Farnese (1678–1682) Otto Henryk (1682–1685) Fray Antonio de Agurto (1685–1692) Maksymilian II Emanuel (1692–1706)
Niderlandy Austriackie	Dominik von Königsegg-Rothenfels (1716) Ercole Giuseppe Luigi Turinetti (1716–1717) Eugeniusz Sabaudzki (1717–1724) Philipp Wirich von Daun (1724–1725) Maria Elżbieta Habsburżanka (1725–1741) Friedrich August von Harrach-Rohrau (1741–1743) Karl Ferdinand von Königsegg-Erps (1743–1744) Karol Lotaryński (1744–1746) Maurycy Saski (1745–1748) Károly József Batthyány (1748–1749) Karol Lotaryński (1749–1780) Maria Anna Austriaczka (1744) Georg Adam von Starhemberg (1780–1781) Albert Sasko-Cieszyński (1781–1787) Maria Krystyna Lotaryńska (1781–1787) Joseph Jacob Murray de Melgum (1787) Karol Ludwik Habsburg (1793–1794)