Efrem Syryjczyk

Święty
Efrem Syryjczyk
ܐܦܪܝܡ ܣܘܪܝܝܐ
	diakon; Wyznawca; doktor Kościoła; święty mnich
Data i miejsce urodzenia	ok. 305 ; Nisibis
Data i miejsce śmierci	9 czerwca 373 ; Edessa
Czczony przez	Kościół katolicki,; Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	9 czerwca,; 28 stycznia; 10 lutego
Atrybuty	księga, zwój, krowa
Patron	duchowych przywódców
Szczególne miejsca kultu	Syria
	Multimedia w Wikimedia Commons

Efrem Syryjczyk, św. Efrem (aram. ‏ܐܦܪܝܡ ܣܘܪܝܝܐ‎, Ap̄rêm Sûryāyâ; gr. Ἐφραίμ ὁ Σῦρος, Efraim ho Syros; łac. Ephraem Syrus, cs. преподобный Ефре́м Си́рин; ur. ok. 305 w Nisibis, zm. 9 czerwca 373 w Edessie) – kaznodzieja, diakon, poeta, komentator Pisma Świętego, piszący w języku syryjskim^[2], święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, Wyznawca^[3], święty mnich^[4] i Doktor Kościoła, zaliczany do wielkich Ojców Kościoła oraz pustyni, przez swoją działalność poetycko-teologiczną kojarzony zwłaszcza z Wielkim Postem.

Życiorys

Jego ojcem był pogański kapłan. W młodości św. Efrem został wygnany z domu za sympatię do chrześcijan. Otrzymał schronienie u św. Jakuba, a w wieku 18 lat przyjął chrzest. Następnie podjął życie zakonne i został wyświęcony na diakona^[5]. Nauczał w szkole teologicznej w Nisibis. Zwalczał m.in. poglądy manichejczyków. Ułożył pieśni, nazwane Carmina Nisibena, wśród których kantyki nr 43–51 bronią wiary w zmartwychwstanie przeciw Bardesanowi, a także Manesowi i Marcjonowi^[6].

W 363 roku przeniósł szkołę do Edessy z powodu zajęcia jego rodzinnego miasta przez Persów.

Efrem kierował ruchem monastycznym na Wschodzie, zwalczał też istniejące wówczas herezje, szczególnie orygenizm i arianizm^[2]. Dawniej uważano, że krzewił kult maryjny i był pierwszym wielkim pisarzem wczesnochrześcijańskim, który opowiedział się za uznaniem dogmatu o niepokalanym poczęciu Maryi. Przypisywano mu autorstwo dwudziestu hymnów maryjnych. T. Lama wierzył w ich autentyczność. Jednak badania przeprowadzone przez badaczy literatury syryjskiej po roku 2000 wykazały, że Efrem nie mógł być autorem hymnów maryjnych ze względu na chrystologię, która jest późniejszego pochodzenia, a także ze względu na dość późne rękopisy^[7].

Był autorem wielu pism egzegetycznych, dogmatyczno-polemicznych, ascetycznych i liturgicznych. Nazywany Prorokiem Syryjczyków, syryjskim Eliaszem, Kolumną Kościoła, Harfą Ducha Świętego.

W latach 1732–1736 ukazały się drukiem główne jego prace (w sześciu tomach pod redakcją Assemaniego) pt. Opera omnia graeca, latina et syria („Dzieła wszystkie greckie, łacińskie i syryjskie”).

Kult

Efrem został ogłoszony doktorem Kościoła przez papieża Benedykta XV.

Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest w dzienną rocznicę śmierci (9 czerwca) zaś w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego 18 czerwca^[8]. Cerkiew prawosławna wspomina świętego mnicha 28 stycznia^[9] (10 lutego według kalendarza gregoriańskiego).

Zobacz też

Uwagi

↑ liturgia katolicka
↑ liturgia prawosławna według kalendarza juliańskiego
↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

Przypisy

↑ Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 92. ISBN 978-83-247-0574-0.
↑ ^a ^b Efrem Syryjczyk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-11-16] .
↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 6: W-Z. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 2007, s. 506. ISBN 978-83-7318-736-8.
↑ kategorie i tytuły świętych prawosławnych
↑ Hugo Hoever (SOCist): Żywoty świętych Pańskich na każdy dzień roku. (tłum. Zbigniew Pniewski). Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1989, s. 204.
↑ Wydanie krytyczne: G. Bickell, Lipsk 1866; por. G. Bardy: Manichéisme, sources chrétiennes. W: Dictionnaire de théologie catholique (DTC). A. Vacant, E. Mangenot, É. Amann (red.). T. 9. Paryż: 1927, s. kol. 1855. (fr.).
↑ Syryjskie Hymny o Maryi. Św. Efrem, Pseudo-Efrem, Św. Jakub z Sarug, Wydawnictwo M 2020, s. 32.
↑ Kalendarz Liturgiczny Zwyczajnej i Nadzwyczajnej Formy Rytu Rzymskiego [online], www.komsta.net [dostęp 2021-06-18] .
↑ podwójne datowanie

Bibliografia

Maksymilian Rode: Mała encyklopedia teologiczna, Warszawa, 1988.

Źródła internetowe

Święty Efrem, diakon i doktor Kościoła [online], Brewiarz, 2010 .
Prepodobnyj Efrem Syryjczyk na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz i Tomasz Sulima, ikonografia)

Linki zewnętrzne

Efrem Syryjczyk, Opera omnia... w bibliotece Polona

[1] turgia katolicka

[2] turgia prawosławna według kalendarza juliańskiego

[3] rawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

[4] Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 92. ISBN 978-83-247-0574-0.

[:0-5] Efrem Syryjczyk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-11-16] .

[s506-6] Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 6: W-Z. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 2007, s. 506. ISBN 978-83-7318-736-8.

[7] tegorie i tytuły świętych prawosławnych

[8] Hugo Hoever (SOCist): Żywoty świętych Pańskich na każdy dzień roku. (tłum. Zbigniew Pniewski). Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1989, s. 204.

[9] Wydanie krytyczne: G. Bickell, Lipsk 1866; por. G. Bardy: Manichéisme, sources chrétiennes. W: Dictionnaire de théologie catholique (DTC). A. Vacant, E. Mangenot, É. Amann (red.). T. 9. Paryż: 1927, s. kol. 1855. (fr.).

[10] Syryjskie Hymny o Maryi. Św. Efrem, Pseudo-Efrem, Św. Jakub z Sarug, Wydawnictwo M 2020, s. 32.

[11] Kalendarz Liturgiczny Zwyczajnej i Nadzwyczajnej Formy Rytu Rzymskiego [online], www.komsta.net [dostęp 2021-06-18] .

[12] wójne datowanie

[a]

[b]

[c]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

XIII wiek	św. Ambroży św. Augustyn św. Hieronim św. Grzegorz Wielki (1295)
XVI wiek	św. Tomasz z Akwinu (1567) św. Atanazy Wielki św. Bazyli Wielki św. Grzegorz z Nazjanzu (1567) św. Jan Złotousty (1568) św. Bonawentura (1588)
XVIII wiek	św. Anzelm z Canterbury (1720) św. Izydor z Sewilli (1722) św. Piotr Chryzolog (1729) św. Leon Wielki (1754)
XIX wiek	św. Piotr Damiani (1828) św. Bernard z Clairvaux (1830) św. Hilary z Poitiers (1851) św. Alfons Liguori (1871) św. Franciszek Salezy (1877) św. Cyryl Jerozolimski św. Cyryl Aleksandryjski (1882) św. Jan Damasceński (1890) św. Beda Czcigodny (1899)
XX wiek	św. Efrem Syryjczyk (1920) św. Piotr Kanizy (1925) św. Jan od Krzyża (1926) św. Robert Bellarmin (1931) św. Albert Wielki (1931) św. Antoni z Padwy (1946) św. Wawrzyniec z Brindisi (1959) św. Katarzyna ze Sieny (1970) św. Teresa z Ávila (1970) św. Teresa z Lisieux (1997)
XXI wiek	św. Jan z Ávili (2012) św. Hildegarda z Bingen (2012) św. Grzegorz z Nareku (2015) Ireneusz z Lyonu (2022)