Dzielnica miasta

Dzielnica miasta zaznaczona na planie miasta na czerwono

Dzielnica miasta – termin ma kilka znaczeń:

1. Dzielnica – część dużego miasta wyróżniająca się pod względem: pełnionych funkcji, zabudowy i układu urbanistycznego, zamieszkującej ją określonej grupy społecznej, odrębnych kompetencji władz administracyjnych i samorządu terytorialnego (np. dzielnica przemysłowa, mieszkaniowa, zabytkowa).
2. Dzielnica – jednostka pomocnicza gminy.
3. Dzielnica – zwyczajowa część miasta, pewien jego obszar o określonej nazwie bez dzielnicowych struktur administracyjnych, zarządzana odgórnie przez radę miejską.

Dzielnica jako jednostka pomocnicza gminy

Podstawę prawną funkcjonowania dzielnic stanowi ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (w skrócie: u.s.g.).

Dzielnica, osiedle, sołectwo lub inne jednostki pomocnicze mogą być utworzone przez gminę (art. 5 ust. 1 u.s.g.). Organem uchwałodawczym dzielnicy jest rada dzielnicy (art. 37 ust. 1 u.s.g.). Organem wykonawczym dzielnicy jest zarząd dzielnicy, na czele którego stoi przewodniczący (art. 37 ust. 2 u.s.g.). Rada gminy po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami określa organizację i zakres działania dzielnicy statutem dzielnicy (art. 35 ust. 1 u.s.g.).

Przykłady gmin posiadających status miasta, w których powołano dzielnice jako jednostki pomocnicze gminy (wg stanu na dzień 1 sierpnia 2023 r.):

• Częstochowa
• Gdańsk
• Gdynia
• Jarosław
• Katowice
• Kraków
• Lublin
• Opole
• Zielona Góra

Szczególnym przypadkiem są dzielnice miasta stołecznego Warszawy, które funkcjonują na podstawie ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (w skrócie: u.m.s.w.). W m.st. Warszawie utworzenie dzielnic jest obowiązkowe (art. 5 ust. 1 u.m.s.w.). Rada dzielnicy m.st. Warszawy jest organem stanowiącym i kontrolnym, a zarząd dzielnicy jest organem wykonawczym (art. 6 u.m.s.w.). Rada m.st. Warszawy nadaje statut dzielnicy, w którym określa jej organizację i tryb funkcjonowania (art. 5 ust. 4 u.m.s.w.). Dzielnice m.st. Warszawy to: Bemowo, Białołęka, Bielany, Mokotów, Ochota, Praga-Południe, Praga-Północ, Rembertów, Śródmieście, Targówek, Ursus, Ursynów, Wawer, Wesoła, Wilanów, Włochy, Wola i Żoliborz (art. 14 u.m.s.w.).

Dzielnica jako zwyczajowa część miasta

Przykłady miast w Polsce, w których znajdują się obszary potocznie zwane dzielnicami:

• Gorzów Wielkopolski
• Kielce
• Legionowo
• Oleśnica
• Racibórz
• Zielona Góra

Zobacz też

• dzielnica
• osiedle
• sołectwo
• jednostka pomocnicza gminy