Dom im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie

Oleandry
Dom im. Józefa Piłsudskiego
	nr rej. A-853 z dnia 21 czerwca 1990
	; Widok od strony Błoń
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Adres	al. 3 Maja 7; ul. Oleandry 2
Typ budynku	kamienica
Styl architektoniczny	modernizm
Architekt	Adolf Szyszko-Bohusz; i Stefan Strojek
Inwestor	Związek Legionistów Polskich
Rozpoczęcie budowy	1928
Ukończenie budowy	1934
Właściciel	Gmina Miejska Kraków
	Położenie na mapie Krakowa Oleandry; Dom im. Józefa Piłsudskiego
	Położenie na mapie Polski Oleandry; Dom im. Józefa Piłsudskiego
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Oleandry; Dom im. Józefa Piłsudskiego
	50°03′37,24″N 19°55′14,38″E/50,060344 19,920661
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oleandry - Dom im. Józefa Piłsudskiego – zabytkowy budynek znajdujący się w Krakowie, w dzielnicy V przy alei 3 Maja 7, na rogu z ulicą Oleandry 2, na Czarnej Wsi. Stoi w miejscu, z którego w 1914 roku wyruszyła Pierwsza Kompania Kadrowa kierując się na terytorium zaboru rosyjskiego. Obecnie mieszczą się tu: Komenda Naczelna Związku Legionistów Polskich, Komenda Główna Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny oraz Archiwum Czynu Niepodległościowego. Wcześniej znajdowało się również Muzeum Czynu Niepodległościowego^[2].

Historia

Decyzję o budowie Domu podjęli obecni na I Zjeździe Związku Legionistów Polskich dawni Legioniści. Teren na którym stoi budynek został przekazany na rzecz Związku uchwałą władz Krakowa z dnia 23 grudnia 1927 roku. Rok później, w rocznicę odzyskania niepodległości, nastąpiło poświęcenie kamienia węgielnego. Dokonał tego Metropolita Krakowski, abp książę Adam Sapieha, w obecności władz wojskowych, państwowych oraz samorządowych. Modernistyczny projekt budynku jest autorstwa prof. arch. Adolfa Szyszko-Bohusza i Stefana Strojka.

5 sierpnia 1934 roku uroczyście otwarto pierwszą, południowo-wschodnią, część budynku, wybudowaną z funduszy Związku Legionistów Polskich. W 1936 roku otwarto pierwszą wystawę pamiątek w Sali Kadrówki, natomiast w Sali Honorowej wyeksponowano urny, z których ziemia została złożona w Kopcu Józefa Piłsudskiego na Sowińcu.

Wybuch II wojny światowej oraz czasowa delegalizacja związku dokonana przez Generalnego Gubernatora a później władze Polski Ludowej uniemożliwiły dokończenie budowy Domu w takiej formie, jaka założona została w projekcie.

W okresie okupacji hitlerowskiej znajdowała się tu siedziba Dowództwa SS i Policji.

21 czerwca 1990 budynek został wpisany do rejestru zabytków^[1]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-02-08] .
↑ Monika Waluś: Urzędnicy "odbili" zbiory z nielegalnego muzeum. Pojawił się nowy problem. Onet, 2023-04-14. [dostęp 2023-04-15].
↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2024-10-07].

Bibliografia

Encyklopedia Krakowa, Antoni HenrykA.H. Stachowski (red.), ElżbietaE. Adamczyk, Warszawa: PWN, 2000, ISBN 83-01-13325-2, OCLC 830213257 .

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-02-08] .

[2] Monika Waluś: Urzędnicy "odbili" zbiory z nielegalnego muzeum. Pojawił się nowy problem. Onet, 2023-04-14. [dostęp 2023-04-15].

[3] Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2024-10-07].

[1]

[2]

[3]