Cywilizacja
Cywilizacja – poziom rozwoju społeczeństwa w danym okresie historycznym, który charakteryzuje się określonym poziomem kultury materialnej, stopniem opanowania środowiska naturalnego i nagromadzeniem instytucji społecznych. Stanowi ona najwyższy poziom organizacji społeczeństw, z którymi jednostki identyfikują się. W skład cywilizacji wchodzą mniejsze jednostki, np.: narody, wspólnoty pierwotne czy inne zbiorowości.
Za przejawy cywilizacji uznaje się:
- zorganizowane życie miejskie
- monumentalne obiekty sakralne
- pismo
- rozwinięty handel
- pewien rodzaj organizacji zajmowanego terytorium.
Definicja samej cywilizacji, czy też określenie liczby cywilizacji, które istniały, bądź istnieją obecnie na Ziemi, jest sporna i różni się pomiędzy autorami.
Cywilizacja to trzeci i ostatni etap rozwoju ludzkości według Lewisa Morgana.
W propagandzie i publicystyce istnieją też takie pojęcia jak:
Teorie cywilizacji
[edytuj | edytuj kod]Feliks Koneczny
[edytuj | edytuj kod]Według Feliksa Konecznego cywilizacja jest to „metoda ustroju życia zbiorowego”. Nie łączy on jej zatem z poziomem rozwoju, ale z zasadami określającymi całokształt współżycia społecznego i pojęciami abstrakcyjnymi, do jakich odwołuje się społeczność, uzasadniając te zasady. W obrębie tak określonych cywilizacji mogą powstawać różne kultury, będące odmianami cywilizacji. Podobnie jak później Samuel P. Huntington uważa on, że naturalnym stanem między cywilizacjami jest walka lub rywalizacja[1], jednak jej przyczyny widzi nie tylko w różnicach religijnych, ale w innym podejściu do wszystkich dziedzin życia. Koneczny wyróżnia 22 cywilizacje historyczne; współcześnie (czyli w pierwszej połowie XX wieku, bo wtedy Koneczny pisał swoje dzieła) istnieje według niego siedem[2] z nich:
- cywilizacja bramińska
- cywilizacja żydowska
- cywilizacja chińska
- cywilizacja turańska
- cywilizacja bizantyńska
- cywilizacja łacińska (odpowiednik cywilizacji zachodniej)[3],
- cywilizacja arabska.
Samuel Huntington
[edytuj | edytuj kod]
zachodnią
prawosławną
latyno-amerykańską
islamską
afrykańską
hinduistyczną
buddyjską
chińską
japońską
Pozostałe kolory (np. jasnozielony, żółty i turkusowy) wskazują na obszary kultur z defektami, w których mogą nastąpić zderzenia cywilizacji (byłe kolonie brytyjskie, Turcja, Izrael, Etiopia, Haiti). Uwaga: Siedmiogród, Zachodnia Ukraina, północna Serbia i inne obszary według opracowania Huntingtona należą do cywilizacji zachodniejW ujęciu Samuela Huntingtona wyróżnić możemy współcześnie dziewięć[4] cywilizacji:
- cywilizacja zachodnia
- cywilizacja latynoamerykańska
- cywilizacja prawosławna lub bizantyjska
- cywilizacja afrykańska
- cywilizacja islamska
- cywilizacja hinduistyczna
- cywilizacja buddyjska
- cywilizacja chińska
- cywilizacja japońska.
Różnice kulturowe między nimi, wynikające głównie z odmiennych religii, powodują ciągłe konflikty w miejscu, w którym się ze sobą stykają.
Cywilizacje pozaziemskie
[edytuj | edytuj kod]Niektórzy naukowcy prowadzą także rozważania nad cywilizacjami w szerszej niż ziemska skali. Rosyjski naukowiec Nikołaj Kardaszow zaproponował podział cywilizacji według stopnia ich zaawansowania technologicznego (skala Kardaszowa)[5].
Niemiecki astrofizyk i radioastronom Sebastian von Hoerner sugerował (w 1961)[6], że średni czas trwania cywilizacji wynosi 6500 lat. Po tym czasie zanika ona według niego z przyczyn zewnętrznych (zagłada życia na planecie, zagłada jedynie istot rozumnych) lub wewnętrznych (degeneracja psychiczna lub fizyczna). Według niego na nadającej się do zamieszkania planecie (jedna na 3 miliony gwiazd) występuje następstwo gatunków technologicznych w dystansie czasowym rzędu setek milionów lat, a każda z nich „produkuje” średnio 4 gatunki technologiczne. Przy takich założeniach średnia odległość między cywilizacjami w naszej Galaktyce wynosi 1000 lat świetlnych[7][8][9][10].
Badania nad równaniem Drake’a prowadzone w 2010 roku przez włoskiego astronoma Claudio Maccone wskazują na prawdopodobne istnienie w Drodze Mlecznej 4590 cywilizacji, a przeciętna odległość między nimi ma wynosić 2670 lat świetlnych[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Paweł Rogaliński: Wojna cywilizacji. [dostęp 2012-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-07)].
- ↑ Piotr Bezat, Teoria cywilizacji Feliksa Konecznego, Wyd. Dom Wydawniczy Ostoja, Krzeszowice 2004, s. 78-93, rozdział „Siedem cywilizacji”. ISBN 83-88020-97-8
- ↑ WŁADYSŁAW BRZUZY, W OBRONIE CYWILIZACJI ŁACIŃSKIEJ (ZACHODNIEJ), „Studia Ełckie”, 17 (nr 2), 2015, s.149-157.
- ↑ Samuel Huntington, „Zderzenie cywilizacji”, Wyd. 9, WWL Muza, Warszawa 2007, mapa na s. 21. ISBN 978-83-7495-283-5
- ↑ Nikolai Kardashev (1932–2019). METI International. [dostęp 2020-07-20]. (ang.).
- ↑ Sebastian von Hoerner. The Search for Signals from Other Civilisations. „Science”. 134, s. 1839–1843, grudzień 1961. DOI: 10.1126/science.134.3493.1839. ISSN 0036-8075. (ang.).
- ↑ David Darling: Hoerner, Sebastian von (1919–2003). The Worlds of David Darling. [dostęp 2020-07-21]. (ang.).
- ↑ Iosif Szkłowski: Вселенная. Жизнь. Разум. Moskwa: Издательство „Наука”, 1987, s. 250–252. ISBN 978-5-9989-2860-4. [dostęp 2020-07-23]. (ros.).
- ↑ Statystyka cywilizacji kosmicznych. W: Stanisław Lem: Summa technologiae. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000, s. 62. ISBN 83-080-3089-0.
- ↑ Bogdan Miś. Samotni wśród gwiazd?. „Dookoła Świata”. 830 (47), s. 12–13, 23 listopada 1969. ISSN 2083-165X.
- ↑ Bruno Martini: At Last, How Many Alien Civilizations are There?. Astrobiology Magazine, 2012-11-30. [dostęp 2021-05-03].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Paweł Skrzydlewski, Cywilizacja, Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, ptta.pl [dostęp 2024-05-05].
